Meşrutiyet

Jön Türklerin temel amacı, II. Abdülhamid'in baskıcı istibdat yönetimine son vererek meşrutiyeti yeniden ilan etmek ve yönetime bir meclisin dahil olmasını sağlamaktır. Jön Türkler, padişahlık rejimini tamamen reddetmek yerine, yönetime eşit bir meclisin dahil olduğu bir yönetim yapısını savunmuşlardır. Jön Türklerin diğer amaçları arasında: Eğitim reformları (eğitimin yaygınlaştırılması ve modernleştirilmesi); Batılılaşma (Osmanlı'nın Batılı devletlerle entegrasyonu ve Batı'nın siyasi ve sosyal yapılarının örnek alınması); Milliyetçilik (Osmanlı coğrafyasındaki farklı milletlerin haklarının korunarak devletin birliğinin sağlanması) yer alır.

II. Abdülhamid, 23 Aralık 1876 tarihinde Kanun-ı Esasi (Anayasa) olarak bilinen ilk Osmanlı anayasasını ilan etmiştir. Ancak, II. Abdülhamid, 1878 yılında meclisi kapatarak anayasayı kâğıt üzerinde muhafaza etmiş ve 30 yıl boyunca bir daha toplantıya çağırmamıştır.

II. Meşrutiyet, Sultan II. Abdülhamid döneminde ilan edilmiştir. 23 Temmuz 1908'de ilan edilen II. Meşrutiyet, 11 Nisan 1920'de Sultan Vahdettin'in padişahlığı döneminde Mebuslar Meclisi'nin tasfiyesi ile sona ermiştir.

Mithat Şükrü Bleda, II. Meşrutiyet döneminde yaşamıştır. Bleda, II. Meşrutiyet'in ilanından önce, II. Abdülhamit döneminde de aktif bir siyasi figür olarak yer almıştır.

İkinci Meşrutiyet, 21 Aralık 1918'de Meclis-i Mebusan'ın kapatılmasıyla fiilen sona ermiştir. İkinci Meşrutiyet'in sona ermesine yol açan bazı önemli olaylar şunlardır: Balkan Savaşları: 1912-1913 yılları arasında yaşanan Balkan Savaşları'nda Osmanlı Devleti, Edirne dahil olmak üzere Balkanlardaki büyük topraklarını kaybetmiştir. I. Dünya Savaşı: Osmanlı Devleti, 1914 yılında Almanya'nın yanında I. Dünya Savaşı'na katılmış, ancak savaştan mağlup ayrılmıştır. İstanbul'un İtilaf Devletleri tarafından işgali: 16 Mart 1920'de düşman güçleri İstanbul'u işgal etmiş ve birçok meclis üyesi tutuklanmıştır.

1876'da I. Meşrutiyet'in ilan edilmesine yol açan iç ve dış etkenler şunlardır: Dış Etkenler: Balkan Sorunları: Balkanlar'da 19. yüzyılda bağımsızlık talebiyle çıkan ayaklanmalar. Avrupa Devletlerinin Baskısı: Avrupa devletleri, Osmanlı İmparatorluğu'nu reformlar yapmaya zorlaması. Konferanslar: Büyük Avrupa devletlerinin Haliç tersanelerinde toplanarak Balkan sorununu tartıştıkları konferanslar. İç Etkenler: Ekonomik Bunalım: Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomik sorunları, 17. yüzyıldan itibaren toprak kaybetmesi ve sürekli bütçe açığı vermesi. Genç Osmanlılar Hareketi: Namık Kemal ve Ziya Paşa gibi aydınların Osmanlı İmparatorluğu’nun meşrutiyet ile yönetilmesi gerektiğini savunmaları.

Kamil Paşa'nın Ayan Reisi Said Paşa'ya cevapları, Osmanlı İmparatorluğu'nun 19. yüzyıldaki bazı önemli siyasi meselelerini ele alır. Bu meseleler arasında: Doğu Rumeli meselesi; Mısır meselesi; Ermeni meselesi; Midhat Paşa'nın muhakemesi; Ticaret antlaşmaları; Patrikhane meselesi; Batum Limanı ve Rus savaş gemileri meselesi; Hirsch meselesi bulunur. Kitap, Kamil Paşa'nın siyasi hatıralarını ve Said Paşa ile olan polemiklerini içerir.

İttihat ve Terakki Cemiyeti, 23 Ocak 1913 tarihinde Enver Bey öncülüğünde Bâb-ı Âli'de toplantı halindeki hükûmeti basarak askerî darbe ile iktidarı ele geçirmiştir. Cemiyet, II. Meşrutiyet'in ilan edildiği 24 Temmuz 1908'den sonra ise siyasi bir parti olarak hükûmetleri dışarıdan kontrol etmeye başlamıştır.

1908 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşanan bazı önemli olaylar: II. Meşrutiyet'in İlanı: 23 Temmuz 1908'de II. Meşrutiyet ilan edildi. Bulgaristan'ın Bağımsızlığı: 5 Ekim 1908'de Bulgaristan, Osmanlı Devleti'nden bağımsızlığını ilan etti. Avusturya'nın Bosna-Hersek'i İlhakı: Avusturya, Bosna-Hersek'i kendi topraklarına kattı. Girit'in Yunanistan'a Katılması: 7 Ekim 1908'de 1898'den beri özerk olan Girit, Yunanistan'a katılma kararı aldı. Genel Seçimler: 1908 Kasım ayında Osmanlı genel seçimleri yapıldı. Meclis-i Mebûsan'ın 3. Dönemi: 17 Aralık 1908'de seçimlerden sonra kurulan Meclis-i Mebûsan göreve başladı. Ayrıca, bu dönemde Kürt ve Ermeniler arasında çatışmalar yaşanmış, İttihat ve Terakki Cemiyeti iktidara gelmişti.

II. Abdülhamid'in saltanatı, 31 Mart 1909'da gerçekleşen 31 Mart İsyanı'nın ardından, İttihat ve Terakki tarafından tahttan indirilmesiyle sona ermiştir. Abdülhamid'in saltanatının sona ermesinde etkili olan bazı faktörler şunlardır: İç karışıklıklar ve isyanlar. Mali zorluklar. Modernleşme çabaları ve baskı. Toprak kayıpları.

II. Meşrutiyet dönemi Türk şiirinin bazı özellikleri: Tematik çeşitlilik: Bireysel duyuşlar ve sosyal meseleler bir arada işlenmiştir. İyimserlik ve geleceğe güven: Şiirlerde geleceğe güvenle bakma, hürriyetin getirilerine dair duygusal yaklaşımlar öne çıkar. Tarih ve mitoloji: Tarihin masallaştırılması ve mitolojik motiflerin şiire girişi bu dönemde yaygınlaşmıştır. Dilde sadeleşme: Millî Edebiyat akımıyla dilde sadeleşme ve edebiyatta millileşme eğilimi güç kazanmıştır. Edebî akımlar: Dönemde Natüralizm ve Sembolizm gibi akımlar etkili olmuştur. Öne çıkan şairler: Mehmet Âkif, Tevfik Fikret, Yahya Kemal, Ömer Seyfettin, Mehmet Emin, Ali Ekrem, Faik Âli, Celâl Sahir.

Cumhuriyet ve Meşrutiyet dönemlerinde toplum şu şekilde özetlenebilir: Meşrutiyet Dönemi (1908-1918). Eğitim, demografi, üretim ilişkileri ve kentleşme gibi alanlarda değişim gözlendi. Osmanlı toplumu Müslüman ve gayrimüslimlerden oluşuyordu. Kanun-i Esasi ile Osmanlı Devleti’nde yaşayan bütün unsurlar Osmanlı olarak ifade edildi. Savaşlar ve toprak kayıpları nedeniyle Anadolu’ya büyük göçler başladı. Cumhuriyet Dönemi (1923-). Yeni Türk toplumu fikri oluşturulurken Osmanlı’dan edinilen tecrübeler göz önünde bulunduruldu. Din-devlet, devlet-ordu ve devlet-siyaset ilişkileri yeniden düzenlendi. Batı ülkeleri örnek alınarak karma bir üretim modeli benimsendi. Toplumsal yapıda önemli değişiklikler olmasa da, Atatürk’ün önderliği halkın ekonomik açılımlar elde edebileceği beklentisini besledi. Modernleşme ile dini simgelerin çelişmediği düşüncesi toplumda yaygınlaştı.

II. Meşrutiyet'ten sonra kadın derneklerinin kurulmasının birkaç nedeni vardır: Eğitim: Kız çocuklarının eğitim alması ve meslek sahibi olabilmesi için yeni fırsatlar yaratmak. İstihdam: Kadınların iş hayatına katılımını sağlamak ve onlara meslek eğitimleri sunmak. Toplumsal yaşama katılım: Kadınların sosyal yaşamda daha aktif rol almasını desteklemek. Feminist bilinç: Kadın hakları konusunda bilinç oluşturmak ve feminist düşünceyi yaymak. Milli mücadele: Milli mücadeleye katkıda bulunmak. Ayrıca, İttihat ve Terakki'nin kadınları toplumsal ve ekonomik hayata dahil etme politikası da bu derneklerin kurulmasında etkili olmuştur.

İkinci Meşrutiyet döneminde yaşanan bazı edebi tartışmalar şunlardır: Vezin Tartışmaları: Hece-aruz tartışmaları bu dönemde öne çıkmıştır. Sanat Anlayışı: "Sanat yalnız sanat için" görüşü ile realizm ve toplumsal eleştiri arasındaki farklar tartışılmıştır. Edebiyat Teorisi: "Milli Edebiyat" kavramının ortaya çıkışıyla başlayan tartışmalar, edebiyatın milli ya da gayri milli olması üzerine yoğunlaşmıştır. Tenkit: Şahabettin Süleyman'ın "Çıkmaz Sokak" adlı tiyatro eserinin yayımlanmasının ardından, Müfid Ratip – Raif Necdet ikilisi ile Yakup Kadri – Mehmet Rauf ikilisinin dahil olduğu sanat, ahlak ve edebi eserde tez gibi kavramların tartışıldığı bir süreç yaşanmıştır.

Meclis-i Vâlâ, 15 Temmuz 1861 tarihinde yapılan bir düzenlemeyle, Meclis-i Ahkâm-ı Adliyye adıyla birleştirilmiştir. Bu nedenle, Meclis-i Vâlâ'nın kaldırıldığı padişah Abdülmecid'dir. Meclis-i Vâlâ, 24 Mart 1838 tarihinde II. Mahmud döneminde kurulmuş ve Tanzimat döneminde de faaliyet göstermiştir.

İkinci Meşrutiyet, Osmanlı Padişahı II. Abdülhamid tarafından 23 Temmuz 1908'de ilan edilmiştir. Birinci Meşrutiyet ise 23 Aralık 1876'da yine II. Abdülhamid tarafından ilan edilmiştir. Meşrutiyet'in ilanında İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin baskıları etkili olmuştur.

II. Meşrutiyet döneminde kuduz hastalığı ile mücadeleye dair bazı tespitler: Köpek itlafı: 1908'de II. Meşrutiyet'in ilanından sonra, kuduzla mücadele kapsamında İstanbul'da 80.000 köpek Hayırsız Ada'ya götürülmüştür. Tedavi merkezlerinin artırılması: İstanbul'un uzak bölgelerine ve Anadolu'daki bazı şehirlere (Selanik, Sivas, Şam) kuduz tedavi merkezleri ve laboratuvarları kurulmuştur. Hastaların takibi: Kuduz şüphesi taşıyan kişilerin, vakit kaybetmeden en yakın kuduz tedavi müessesine gönderilmesi zorunlu hale getirilmiştir. Pasteur ile ilişkiler: II. Abdülhamid, kuduz aşısının İstanbul'da üretilebilmesi için Pasteur'ü davet etmiş, ancak Pasteur'ün yaşlılığı ve yoğun işleri nedeniyle gelememesi üzerine, Paris'teki enstitüye destek sağlanmıştır. Eğitim ve bilgilendirme: Halkın kuduz konusunda bilgilendirilmesi için gazeteler kullanılmış ve araştırma heyetleri Avrupa'ya gönderilmiştir.

II. Meşrutiyet döneminde Osmanlı tahtında bulunan padişahlar şunlardır: II. Abdülhamid. V. Mehmed Reşad.

II. Meşrutiyet döneminde öne çıkan bazı fikir akımları: Batıcılık (Garpçılık). İslamcılık. Türkçülük. Meslek-i İçtimaicilik (Âdem-i Merkeziyetçilik). Sosyalizm. Bunların dışında, liberal, Osmanlıcı, merkeziyetçi gibi farklı eğilimleri yansıtan akımlar da mevcuttur.

1874-1876 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşanan bazı önemli olaylar şunlardır: 1874: Bandırma'da büyük bir yangın çıktı. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi kuruldu. 1875: Osmanlı Devleti, aldığı borçları ödeyemez hale geldiği için "moratoryum" ilan etti. 1876: 31-Ağustos'ta II. Abdülhamid tahta çıktı. 23-Aralık'ta I. Meşrutiyet ilan edildi ve Meclis-i Mebusan seçimleri yapıldı. Genç Osmanlılar (Jön Türkler), Sultan Abdülaziz'i tahttan indirdi.