Latince

Sardinya Adası'nda İtalyanca ve Sardinyaca (Sarduca) dilleri konuşulmaktadır. Sardinyaca, Romance dil ailesinin ayrı bir kolu olup, İtalyanca'dan oldukça farklıdır. Ayrıca, Alghero şehrinde Katalanca da resmi dil olarak kabul edilmektedir.

"Ars longa, vita brevis" Latince bir söz olup, "Sanat uzun, hayat kısa" anlamına gelir.

Ad vitam aut culpam, hukukta "görevi kötüye kullanmadığı sürece hayat boyu" anlamına gelen Latince bir ifadedir. Bu terim, başlangıçta feodal bir mülkiyeti tanımlamak için kullanılmış, daha sonra ise bir memurun görev süresini ifade etmek için de kullanılmaya başlanmıştır. Bu şekilde atanan bir memurun görevi, ancak ölüm veya görevi kötüye kullanma (delinquency) durumunda sona erebilir.

Latincede en çok kullanılan kelimelerden bazıları şunlardır: Ego. Tu. Nos. Vos. Is. Ea. Id. Hic, haec, hoc. Ille, illa, illud. Idem, eadem, idem. Ayrıca, bonus (iyi), malus (kötü), multus (çok), parvus (küçük), magnus (büyük), solus (yalnız, tek), totus (bütün, tüm), ullus (herhangi biri), unus (bir), alius (diğer, başka) gibi kelimeler de sıkça kullanılır. Latincede en çok kullanılan 100 kelimeyi içeren bir listeye transparent.com sitesinden ulaşılabilir.

Culpabilis kelimesi, Latince kökenli olup "suçlu, kabahatli, kınanabilir, hak eden, kınanmaya layık" anlamlarına gelir. Hukuki bağlamda, bir kişinin bir suç veya kabahatten ne derece sorumlu tutulabileceğini ifade eder. Örnek cümleler: "Culpabilis actus poenam meret" (Suçlu bir eylem cezayı hak eder). "In iudicio, reus culpabilis pro crimine accusatur" (Mahkemede, sanık bir suçla suçlanır).

Latince'de "aşkım" kelimesi "amor meus" olarak ifade edilir. Alternatif olarak, "aşkım" kelimesi için şu çeviriler de kullanılabilir: Amor tuus; Il mio amore (İtalyanca); Mi amor (İspanyolca).

Latince özlü söz söylemek için aşağıdaki örneklerden yararlanabilirsiniz: Errare est humanum. Mens sana in corpore sano. Audere est facere. Docendo discimus. Quidquid latine dictum sit, altum viditur. Latince özlü sözler için ayrıca şu kaynaklar da kullanılabilir: tr.wikipedia.org'daki Latince deyimler listesi; quizlet.com'daki Latince özlü sözler flash card'ları; youtube.com'da "LATİNCE ÖZLÜ SÖZLERİ ÖĞRENDİK ft. EBUBEKİR" başlıklı video.

-izm ekinin kökeni, Antik Yunanca ve Latince'deki bazı son eklere dayanır. Antik Yunanca: -ισμός (ismós), "eylem, durum, doktrin" anlamlarına gelir. -ισμα (isma), fiillerin kökünden veya bitmiş bir eylemi ifade eder. Latince: -ismus, bu eke dayanan ve Batı dillerine geçmiş bir formdur. Bu ek, genellikle ideolojiler, akımlar, düşünce sistemleri ve belirli dünya görüşlerini ifade eden kavramların sonunda kullanılır.

Latince'de tam olarak kaç kelime olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Ancak, bazı tahminler ve kaynaklar şu şekildedir: Perseus'un 301 metin üzerindeki kelime sıklığı aracı, 6.321.361 kelime olduğunu göstermektedir. Oxford Latin Sözlüğü, yaklaşık 40.000 giriş içermektedir. Du Cange'in "Glossarium Mediae et Infimae Latinitatis", yaklaşık 90.000 giriş içermektedir. Latince, ölü bir dil olmasına rağmen, yeni kelimeler de türetilmektedir, bu nedenle kesin bir sayı vermek zordur.

Carpe kelimesi, Latince kökenli olup "günü yakala" anlamına gelir ve anı yaşamayı, fırsatları değerlendirmeyi ve pişmanlık duymadan yaşamayı teşvik eden bir yaşam felsefesini ifade eder. Carpe felsefesinin bazı temel ilkeleri: Anı yaşamak: Geçmişe veya geleceğe takılmak yerine, mevcut ana odaklanmak. Fırsatları değerlendirmek: Beklenmedik fırsatları fark etmek ve cesurca değerlendirmek. Kendi yolunu çizmek: Başkalarının beklentilerinden bağımsız olarak, kendi değerlerine ve hedeflerine göre yaşamak. Pozitif olmak: Olumsuzluklara odaklanmak yerine, pozitif düşünmek ve olumlu bir bakış açısıyla hareket etmek. Ayrıca, "carpe" kelimesi, vücut spreyi gibi ürünlerde de kullanılmaktadır.

Latince'nin en büyük sözlüğü, Thesaurus Linguae Latinae (TLL) olarak bilinir ve bu sözlük projesi, beş Alman üniversitesinin ortak girişimiyle, klasik filolog Eduard Wölfflin’in önderliğinde başlatılmıştır. TLL, 19. yüzyılın son çeyreğinde başlamış olup, günümüzde 30'dan fazla kurum tarafından desteklenmektedir.

Temet nosce, Latince bir deyim olup "kendini bil" anlamına gelir. Bu söz, Antik Yunan felsefesinde önemli bir yer tutar ve Delphi'deki Apollon Tapınağı'nın girişinde yazılı olduğu rivayet edilir. Ancak bu, haddini bil anlamında bir öğüt değildir; kişinin varoluşunun anlamını kavraması ve bilgisinin sınırlarını belirlemesi gerektiğini ifade eder.

Temet Nosce Te Ipsum, "kendini bil" anlamına gelen Latince bir özdeyiştir. Bu söz, Antik Yunan felsefesinde bireyin önce kendini tanıması gerektiğini ifade eder. Platon'un hocası Sokrates, "Kendini tanı, o zaman evreni ve başkalarını tanıyacaksın" diyerek bu felsefeyi içselleştirdiğini ortaya koymuştur.

ERA'nın "Ameno" şarkısı, 7. yüzyılda ortaya çıkan bir Hristiyan ilahisinin günümüz yorumudur. Şarkının klibinde, bir kız çocuğunun eski bir taşa dokunmasıyla anılarının canlanması ve adeta o anılara dönüşmesi anlatılmaktadır. Sözlerin tam anlamı ise belirsizdir; çünkü sadece Latince'ye benzetmek amacıyla pseudo-latin (sahte latince) bir dil ile yazılmıştır.

Roma İmparatorluğu'nda birden fazla dil konuşuluyordu. Başlıca diller: Latince. Yunanca. Diğer diller: Kelt dilleri. İber dilleri. Trak dilleri. Aramice ve Süryanice. Kıpti. Pön. Berberi dilleri. Fenikece ve Kartaca dilleri. Ayrıca, Roma İmparatorluğu'nun fethettiği bölgelerde yerel diller de vardı.

"Lavinia FB" ifadesinin ne anlama geldiğine dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, "Lavinia" kelimesi şu anlamlara gelebilir: Bir çiçek adı. Mitolojik bir isim. Anlamlı bir kelime. Ayrıca, Özdemir Asaf'ın "Lavinia" adlı bir şiiri bulunmaktadır.

Ekim ayı, İngilizce'de "October" olarak adlandırılır çünkü Latince "octo" kelimesinden türetilmiştir. Roma takviminde Ekim, yılın sekizinci ayı olduğu için bu ismi almıştır.

İlber Ortaylı'nın en iyi bildiği dil hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, kendisinin ileri seviyede Almanca, Fransızca, İngilizce, İtalyanca ve Rusça bildiği bilinmektedir.

Latince kelimelerden bazıları şunlardır: Acta non verba. A priori. Ad Infinitum. Alter Ego. Bona Fide. Bonus. Carpe Diem. Ceteris Paribus. Docendo Discimus. Mea Culpa. Latince kelimelerle ilgili daha fazla bilgiye şu sitelerden ulaşılabilir: tr.wikipedia.org; tr.wiktionary.org; listelist.com; lingopia.com.

Tatyana ismi, Sabine ve daha sonra Latin kökenli bir isim olan Tatius kelimesinden türemiştir. Antik Roma'da, Titus Tatius, Sabinler'in ve Romalıların kralı olmak isteyen bir 8. yüzyıl BC kralıdır. Hristiyanlıkta, Tatyana, 3. yüzyılda Roma İmparatoru Alexander Severus'un zulümleri sırasında işkence görüp şehit olan Aziz Tatyana'yı onurlandırır. Tatyana ismi, Rusça'da "kraliçe" veya "peri kraliçesi" anlamına gelir ve asalet, onur gibi kavramları simgeler.