KişilikBozuklukları

Kural dışılık, antisosyal kişilik bozukluğunda görülür. Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişiler, sosyal norm ve değerlere uymayan davranışlarda bulunma eğilimi gösterirler. Kişilik bozukluklarından şüphelenilen durumlarda bir uzmana danışılması önerilir.

İmpulsif kişilik bozukluğu, genellikle borderline kişilik bozukluğu (BKB) kapsamında değerlendirilen ve kişinin dürtülerini kontrol etmede zorluk yaşadığı bir durumdur. İmpulsif kişilik bozukluğunun bazı belirtileri: Riskli davranışlar: Güvenli olmayan cinsel ilişkiler, madde kullanımı, sarhoşken araç kullanma gibi. Agresif davranışlar: Bağırma, kavga etme, eşya kırma gibi. Kendine zarar verme veya intihar düşünceleri: Kesme, yanık oluşturma gibi eylemler veya intihar girişimleri. Yüksek duygusal reaktivite: Sık sık duygusal dalgalanmalar yaşama. Kararsızlık: Sık sık iş değiştirme veya romantik ilişkileri başlatma ve bitirme. İmpulsif davranışlar, yalnızca bir tanı değil, genellikle bir zihinsel sağlık durumunun belirtisi olarak değerlendirilir. Kişilik bozukluklarının teşhisi için bir psikiyatriste başvurulması önerilir.

DSM-5'e göre 3 ana kategoride 10 kişilik bozukluğu tanımlanmıştır: 1. A Kümesi (Tuhaf ve eksantrik davranışlar): Paranoid (paranoid) kişilik bozukluğu; Şizoid kişilik bozukluğu; Şizotipal kişilik bozukluğu. 2. B Kümesi (Dramatik, duygusal veya değişken davranışlar): Antisosyal kişilik bozukluğu; Borderline (sınırda) kişilik bozukluğu; Histriyonik kişilik bozukluğu; Narsisistik kişilik bozukluğu. 3. C Kümesi (Kaygılı ya da korkulu davranışlar): Çekingen kişilik bozukluğu; Bağımlı kişilik bozukluğu; Obsesif-kompulsif kişilik bozukluğu.

İki farklı hayat yaşayan kişiye "iki yaşamlı canlı" denebilir. Ayrıca, bir kişinin iki farklı hayat yaşaması durumu, çifte hayat veya farklı iki hayatı yaşıyor olmak olarak da ifade edilebilir. Çifte hayat yaşamak, genellikle bir kişinin resmi ilişkisi veya ailesi dışında başka bir ilişkisi veya yaşam tarzı olduğu durumu ifade eder. Bunun yanı sıra, dissosiyatif kimlik bozukluğu gibi psikolojik durumlar da bir kişinin iki farklı karakterle iki farklı dünyaya sahip olmasına neden olabilir.

Varoluşsal terapi, belirli kişilik bozukluklarından ziyade, yaşam anlamını sorgulama, içsel boşluk hissi, seçimlerinin sorumluluğunu üstlenmekte zorlanma, ölüm, özgürlük, yalnızlık gibi temel varoluşsal konularla yüzleşme gibi durumlar yaşayan bireyler için uygundur. Bu terapi, duygusal acılara bir "semptom" olarak bakmak yerine, bu deneyimlerle anlamlı bir ilişki kurmayı hedefler. Varoluşsal terapinin iyi geldiği bazı durumlar şunlardır: Madde bağımlılığı. Aşırı kaygı, ilgisizlik, yabancılaşma, nihilizm, kaçınma, utanç, bağımlılık, umutsuzluk, depresyon, suçluluk, öfke gibi çeşitli semptomlar. Varoluşsal terapinin hangi kişilik bozukluklarına iyi geldiğine dair kesin bir liste vermek mümkün değildir. En uygun tedavi yöntemi için bir uzmana danışılması önerilir.

Üşengeçlik bir kişilik bozukluğu değildir. Kişilik bozuklukları, kişinin düşünme, hissetme ve davranış biçimlerinde meydana gelen uzun süreli ve etki alanı geniş sapmalara, sosyal ve işlevsel sorunlara sebep olan psikiyatrik rahatsızlıklardır. Üşengeçlik, genellikle motivasyon eksikliği, enerji azlığı veya çevresel faktörler nedeniyle ortaya çıkan bir durumdur.

Morbid kişilik bozukluğu ifadesi, mevcut kişilik bozukluğu türlerinden herhangi birini tanımlamak için kullanılmamaktadır. Ancak, kişilik bozuklukları genel olarak bir kişinin düşünme, hissetme ve davranış biçimlerinde meydana gelen uzun süreli ve etki alanı geniş sapmalara, sosyal ve işlevsel sorunlara sebep olan psikiyatrik rahatsızlıklar olarak tanımlanır. Bazı kişilik bozukluğu türleri: A Kümesi: Paranoid, şizoid ve şizotipal kişilik bozuklukları. B Kümesi: Antisosyal, borderline, histriyonik ve narsistik kişilik bozuklukları. C Kümesi: Çekingen, bağımlı ve obsesif-kompulsif kişilik bozuklukları. Kişilik bozukluklarının nedenleri arasında genetik, çevresel ve gelişimsel faktörler bulunmaktadır.

Sosyopatı anlamak için okunabilecek bazı kitaplar: "Bir Sosyopatın İtirafları", M. E. Thomas. "Olağan Psikopatlar", Kevin Dutton. Bir kişinin sosyopat olup olmadığını belirlemek için profesyonel bir psikologdan yardım almak gereklidir.

Agresif kişilik bozukluğunun nedenleri genetik, çevresel etmenler ve kişisel deneyimlerin bir kombinasyonu olarak açıklanabilir. Genetik faktörler: Ailede daha önce antisosyal kişilik bozukluğu veya benzeri psikolojik rahatsızlıkları olan bireylerin varlığı, bir kişinin agresif kişilik bozukluğu geliştirme olasılığını artırabilir. Çevresel faktörler: Aile içindeki şiddet, istismar veya ihmal gibi olumsuz durumlar, bireylerin saldırgan davranışlar geliştirmelerine neden olabilir. Travmatik yaşam olayları ve çocukluk dönemi: Erken yaşta yaşanan travmatik yaşam olayları, bireylerin duygusal ve psikolojik gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir. Agresif kişilik bozukluğu tanısı koyarken, profesyonel bir psikolojik değerlendirme yapılması oldukça önemlidir.

Evet, histrionik kişilik bozukluğu olan bireylerde dürtü kontrolü zayıf olabilir. Histrionik kişilik bozukluğu olan bireyler, anında tatmin duygusuna sahip oldukları için çabuk sıkılırlar ve başladıkları bir işi bitirmekte zorluk çekebilirler. Tüm bu davranışların bir kişilik bozukluğuyla ilişkili olduğunun farkında olmayabilecekleri için, alanında uzman biri tarafından değerlendirilmeleri ve uygun tedavi sürecine başlanması doğru olacaktır.

Narsistik kişilik bozukluğu (NKB) genellikle ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde belirtilerini göstermeye başlar. Ancak, bu bozukluk çocukluk döneminde de ortaya çıkabilir. NKB tanısı yalnızca bir psikiyatrist veya psikolog tarafından yapılabilir.

Kompülsif kişilik bozukluğu, diğer adıyla anankastik kişilik bozukluğu, kişinin düzen ve temizliğe aşırı derecede ihtiyaç duyduğu, şiddetli mükemmeliyetçilikle tanımlanan bir kişilik bozukluğudur. Bu bozukluğa sahip kişiler sürekli olarak aşırı miktarda planlama, düzen ve üretkenlik üzerine uğraşırlar. Obsesif kompülsif bozukluk (OKB) ile sıklıkla karıştırılan bu durum, OKB'den farklı olarak, kişinin sergilediği davranışların kendisi için rasyonel ve arzu edilen olarak görülmesiyle ayrılır. OKB'de kişi, düşünce ve davranışlarını "kendini gördüğü ideal durumu" ile uyumsuz bulurken, OKKB'de kişi bu düşünce ve davranışları kabul edilebilir bir gereklilik veya davranış tarzı olarak kabul eder. Kompülsif kişilik bozukluğu, genellikle erişkinliğe varıldığında hayatın birçok alanında gözlemlenebilir hale gelir. Bu tür bir bozukluğun belirtileri gözlemlendiğinde, doğru tanı ve tedavi için bir uzmana başvurulması önerilir.

"Ayak bağımlısı" ifadesi, tıbbi bir terim değildir ve belirli bir bağımlılığı ifade etmez. Ancak, bağımlılık genel olarak bir maddenin veya davranışın ruhsal, fiziksel ya da sosyal sorunlara yol açmasına rağmen kullanımın sürdürülmesi durumu olarak tanımlanır. Bağımlılık, biyolojik, psikolojik, sosyal ve davranışsal boyutları olan bir rahatsızlıktır ve tedavi edilebilir, ancak nedenler ortadan kaldırılmadıkça nüks edebilir. Eğer bu ifade bir bağlam içinde kullanılıyorsa, daha fazla bilgi veya bağlam sağlanması gerekebilir.

Prison Break dizisindeki Theodore "T-Bag" Bagwell karakterinin sahip olduğu bazı hastalıklar şunlardır: Antisosyal kişilik bozukluğu. Narsistik kişilik bozukluğu. Borderline kişilik bozukluğu. Paranoid kişilik bozukluğu. Travma sonrası stres bozukluğu. Sosyal anksiyete bozukluğu. Sadistik kişilik bozukluğu.

Histriyonik ve narsist kişilik bozuklukları aynı değildir, ancak her iki bozukluk da B Kümesi kişilik bozuklukları arasında yer alır ve bazı ortak belirtiler gösterir. Histriyonik kişilik bozukluğu olan kişiler, sürekli dikkat çekmek, duygusal ve dramatik bir ruh haline sahip olmak, fiziksel görünümlerine aşırı özen göstermek ve kolayca etki altında kalmak gibi özelliklere sahiptir. Narsist kişilik bozukluğu ise, kişinin kendini sürekli üstün görme, başarı ve çekicilik fantezileriyle yaşama, empati eksikliği ve sürekli hayranlık beklentisi içinde olma gibi belirtilerle karakterizedir. Her iki bozukluk da tedavi gerektirir ve doğru tanı için bir uzmana başvurulması önerilir.

Anormal kişilikler, kişilik bozuklukları olarak adlandırılır ve DSM-5'e göre üç ana kategoride incelenir: 1. A Kümesi (Eksantrik) Kişilik Bozuklukları: Paranoid Kişilik Bozukluğu: Güvensizlik ve şüphe duyma. Şizoid Kişilik Bozukluğu: Sosyal izolasyon ve duygusal mesafe. Şizotipal Kişilik Bozukluğu: Tuhaf davranışlar ve düşük gerçeklik algısı. 2. B Kümesi (Dramatik) Kişilik Bozuklukları: Antisosyal Kişilik Bozukluğu: Sosyal normlara uymama ve yasa dışı davranışlar. Borderline Kişilik Bozukluğu: Duygusal dengesizlik ve ilişki sorunları. Histrionik Kişilik Bozukluğu: Aşırı duygusallık ve dikkat çekme arzusu. Narsistik Kişilik Bozukluğu: Üstünlük kompleksi ve empati eksikliği. 3. C Kümesi (Endişeli) Kişilik Bozuklukları: Çekingen Kişilik Bozukluğu: Reddedilme korkusu ve sosyal aktivitelerden kaçınma. Bağımlı Kişilik Bozukluğu: Karar vermede zorluk ve ayrılma korkusu. Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu: Mükemmeliyetçilik ve kontrol takıntısı. Kişilik bozuklukları, genetik, çevresel ve gelişimsel faktörlerin etkisiyle ortaya çıkar.

Kişilik yarılmasının (dissosiyatif kişilik) tam olarak neden meydana geldiği psikologlar tarafından saptanamamaktadır. Bu tahminlerden bazıları şunlardır: Çocukluk döneminde yaşanan fiziksel veya cinsel istismar. Travma sonucunda stres bozukluğu. Kalıtımsal özellikler. Hastalıkların teşhisi ve tedavisi için bir uzmana danışılması önerilir.

Anne babasından ayrılan çocuklarda görülebilecek bazı kişilik bozuklukları şunlardır: Özgüven problemleri ve düşük benlik saygısı. Davranış problemleri: Agresiflik, içe kapanma, okula gitmek istememe, alt ıslatma gibi durumlar. Suçluluk hissi: Çocuklar, ayrılıktan kendilerini sorumlu tutabilir. Sosyal ilişkilerde zayıflama: Çekingenlik ve arkadaşlık ilişkilerinde güçlük yaşama. Cinsel kimlik bunalımları: Özellikle erkek çocuklarda cinsiyet özdeşiminde bozukluklar görülebilir. Bu tür durumlarla karşılaşan çocukların psikolojik destek alması önemlidir.

Her şeyi kafaya takmak ve aşırı tepki göstermek, obsesif kompulsif kişilik bozukluğu ile ilişkilendirilebilir. Ancak, kişilik bozuklukları tanısı yalnızca bir uzman tarafından yapılabilir. Diğer olası kişilik bozuklukları: Şizotipal kişilik bozukluğu: Tuhaf inançlar ve davranışlarla kendini gösterir. Antisosyal kişilik bozukluğu: Toplum kurallarına uymama ve agresif davranışlarla tanımlanır. Sınırda kişilik bozukluğu: Dengesiz ruh halleri ve dürtüsel davranışlarla karakterizedir. Histriyonik kişilik bozukluğu: Aşırı duygusal ve dramatik tavırlarla kendini belli eder. Narsisistik kişilik bozukluğu: Abartılı üstünlük duygusu ve sürekli dikkat çekme isteği ile tanımlanır. Ek olarak, depresyon gibi psikolojik durumlar da her şeyi kafaya takma durumunu tetikleyebilir.

Disosiyatif kimlik bozukluğu (DKB), genellikle çocukluk çağında yaşanan travmatik olaylar, özellikle cinsel istismar, aile içi şiddet ve anne baba arası şiddetli geçimsizlik gibi durumlar sonucunda ortaya çıkar. Bu bozukluk, en sık olarak ergenlik döneminde kendini gösterir. DKB'nin gelişiminde, genetik etkenler, erken gelişimsel bozukluklar ve travmanın şiddeti gibi faktörler de etkili olabilir.