KişilikBozuklukları

Pazartesi sendromu, bir kişilik bozukluğu olarak tanımlanmamıştır. Bu durum, genellikle geçici bir duygusal durum olarak kabul edilir ve motivasyon eksikliği, stres, kaygı ve yorgunluk gibi belirtilerle kendini gösterir. Pazartesi sendromunun nedenleri arasında iş veya okul memnuniyetsizliği, hafta sonu alışkanlıklarındaki değişiklikler, bilişsel çarpıtmalar ve yaşam dengesinin bozulması yer alabilir. Tedavi için düzenli uyku, olumlu düşünme, fiziksel aktivite ve stres yönetimi teknikleri önerilir.

Bağımlı kişilik bozukluğu olan biri şu şekilde davranabilir: Yalnız kalmaktan aşırı korkma ve yalnız kalmamak için her fırsatı değerlendirme. Başkalarına aşırı bağımlılık ve duygusal-fiziksel tüm ihtiyaçların karşılanması için başkalarına ihtiyaç duyma. Kararsızlık ve başkalarının kendi için verdiği kararlara güvenme. Güvence ihtiyacı ve sürekli olarak birilerinin kendisine bakmasına ihtiyaç duyma. Kendi başına karar vermede ve sorumluluk almakta zorlanma. Uysal ve uzlaşmacı bir tavır sergileme ve sahiplendiği kişiyi memnun etmek için yoğun çaba harcama. Hayır diyememe ve başkalarının yardımını kaybetme riskine girmek yerine yanlış olduğunu bildiği bir şeyi kabul etme. Bağımlı kişilik bozukluğu belirtileri gözlemleniyorsa, bir psikiyatrist veya klinik psikoloğa başvurulması önerilir.

Issız Adam Sendromu, bağlanma korkusu yaşayan bireyleri tanımlamak için kullanılan bir kavramdır. Bu durumun bazı nedenleri: Çocukluk döneminde yeterince güvenli bağlanma kuramama. Önceki ilişkilerde terk edilme veya aldatılma gibi olumsuz deneyimler yaşama. Bu sendrom, psikolojik olarak kaçıngan bağlanma stiliyle ilişkilendirilir. Eğer bu tür duygular kişiyi olumsuz etkiliyorsa, bir klinik psikoloğa başvurulması önerilir.

Borderline (sınır) kişilik örgütlenmesinde nesne ilişkileri, bireyin içsel dünyasında kendilik (self), nesne (öteki) ve ilişkinin duygusu (afekt) olmak üzere üç alanda izler bırakan deneyimlerle şekillenir. Bu süreçte öne çıkan bazı unsurlar: Bölme (splitting) savunma mekanizması: Birey, kendilik ve nesne tasarımlarını "iyi" ve "kötü" olarak kutuplaştırır, ancak bu kutuplaşma bütünleşemez. Kimlik dağılması: Benlik ve öteki algısı tutarsız ve çelişkilidir. Gerçekliği değerlendirme yetisindeki eksiklikler: Birey, duygusal deneyimlerini aşırı yoğun yaşayabilir ve bu durum, düşünce ve davranışlarını sosyal normlara göre değerlendirme kapasitesini zorlayabilir. Borderline kişilik örgütlenmesi, genellikle pre-ödipal dönemde ayrılma-bireyleşme süreçleriyle ilgili zorluklar yaşayan bireylerde görülür.

Çocuksu kişilik bozukluğu olarak spesifik bir kişilik bozukluğu türü bulunmamaktadır. Ancak, kişilik bozuklukları genellikle üç ana kümeye ayrılır: 1. Tuhaf/Eksantrik Küme: Paranoid, şizoid ve şizotipal kişilik bozukluklarını içerir. 2. Dramatik/Değişken Küme: Antisosyal, borderline, histriyonik ve narsisistik kişilik bozukluklarını içerir. 3. Kaygılı/Korkulu Küme: Çekingen, bağımlı ve obsesif-kompulsif kişilik bozukluklarını içerir. Histriyonik Kişilik Bozukluğu, bu kümelerden birinde yer alır ve sürekli dikkat çekme, aşırı duygusallık ve dramatik davranışlarla karakterizedir. Kişilik bozuklukları, bir kişinin düşünme, hissetme ve davranış biçimlerinde meydana gelen uzun süreli sapmalara ve sosyal sorunlara yol açan psikiyatrik rahatsızlıklardır. Bu tür bozukluklar genellikle uzman bir psikiyatrist tarafından teşhis ve tedavi edilmelidir.

Karşıt tepki geliştirme, belirli bir kişilik bozukluğuna özgü bir durum değildir. Bu savunma mekanizması, hem çocuklukta hem de yetişkinlikte çeşitli durumlarda ortaya çıkabilir. Örnekler: Çocukluk: Çocuğun düşse veya yaralansa bile oyuna devam etmesi ve ağlamaması. Yetişkinlikte: Bir kişinin öfkelenmeyen, sürekli sakin ve tepki göstermeyen bir tutumda olması. Karşıt olma-karşı gelme bozukluğu gibi davranış bozukluklarında da bu mekanizma görülebilir. Daha fazla bilgi için bir uzmana danışılması önerilir.

Disinhibisyon, çeşitli kişilik bozukluklarında görülebilir, bunlar arasında: Antisosyal kişilik bozukluğu. Sınırda kişilik bozukluğu. Disinhibisyon ayrıca, beyin yaralanmaları veya bazı psikoaktif maddelerin kullanımı sonucu da ortaya çıkabilir. Kişilik bozuklukları teşhisi yalnızca bir uzman tarafından yapılabilir.

Evet, kişilik bölünmesi ve kişilik yarılması aynı durumu ifade eder. Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu olarak da bilinen çoklu kişilik bozukluğu, kişinin birden fazla farklı kimliğe sahip olduğu ve bu kimlikler arasında bilinç değişimleri yaşadığı bir psikolojik hastalıktır. Bu farklı kimlikler, "alter" olarak adlandırılır ve her birinin kendine özgü adı, kişisel geçmişi ve özellikleri bulunur.

Histeri, kontrol edilmesi güç bir duygu fazlalığı ve zihin/duygudurumun genellikle geçici olarak girdiği olağanüstü bir duruma işaret eden, eskimiş bir terimdir. Modern psikoloji ve psikiyatride histeri, en kaba tabirle kendini kaybetmeye (histerik) dayalı bir bozukluk olarak tanımlanır. Histeri, tarihte ilk defa Antik Mısır ve Antik Yunan döneminde keşfedildiği düşünülen ve uzun yıllar kendi başına bir rahatsızlık olarak kabul edilen bir durumdur. Histerinin bazı belirtileri şunlardır: duygusal patlamalar; halüsinasyon görme; aşırı heyecanlı hareketler; duyu kaybı; trans haline benzer davranışlar; geçici hafıza kaybı; kısmi geçici felç; bayılma; epileptik benzeri nöbet geçirme; kas ağrısı; kas spazmı. Histerinin nedenleri arasında genetik yatkınlık, çocukluk dönemi travmaları, aile içi iletişim sorunları ve bireyin çevresel stres faktörlerine maruz kalması gibi faktörlerin bir kombinasyonu olduğu düşünülmektedir. Histeri, kişisel bir hastalık olmanın dışında bazı toplumlarda da panik benzeri korkular ve buna dayalı davranışlar şeklinde gözlenmiş ve teşhis edilmiştir. Histeri tanısı yalnızca bir uzman tarafından konulabilir.

Aşkta görülen nörolojik bozukluklar arasında bilişsel çelişkiler ve saplantılı kişilik bozuklukları yer alabilir. Bilişsel çelişkiler: Mantığın bir kişinin uygun olmadığını söylemesine rağmen, duygusal beynin ona bağlı kalması durumu. Saplantılı kişilik bozuklukları: Serotonin seviyesinin saplantılı (obsesif-kompulsif bozukluğu) kişilerle aynı seviyede olması. Ayrıca, aşk sürecinde dopamin, serotonin, noradrenalin ve oksitosin gibi nörotransmitterlerin seviyelerindeki değişiklikler, aşkın bağımlılık yapıcı ve duygusal olarak yoğun bir deneyim olmasına neden olur. Nörolojik bozukluklar genellikle aşk bağlamında değil, daha çok aşk ve beyin arasındaki karmaşık etkileşimler çerçevesinde ele alınır. Daha fazla bilgi için bir nörolog veya psikiyatriste danışılması önerilir.

Paranoyak, tıpta paranoid kişilik bozukluğuna sahip bireyleri tanımlamak için kullanılır. Paran ise, Yunanca "παράνοια" (paranous) kelimesinden türetilmiş olup, "aklını kaçırma" anlamına gelir ve genellikle mantıksız kuruntularla bilinen bir rahatsızlığı ifade eder. Paranoya, hiç olmamış bir olayın sanki olmuş gibi algılanması ve buna ikna olunması durumudur. Paranoya, şizofreni gibi psikotik hastalıklarla iç içe olabilir, ancak seyrek olarak psikotik olmayan durumlarda da görülebilir.

Evet, anksiyöz kişilik bozukluğu huzursuzluk yapabilir. Anksiyete bozukluklarında, huzursuzluk ve köşeye sıkışmışlık hissi yaygın bir belirtidir. Anksiyete bozukluğu olan kişiler, sürekli endişe duyar ve bu endişe genellikle gerçekçi değildir veya durumla orantısızdır. Anksiyete bozukluklarının diğer belirtileri arasında aşırı heyecan, gerginlik, yorgunluk, konsantrasyon güçlüğü ve fiziksel belirtiler (örneğin, nefes darlığı, terleme, çarpıntı) bulunur. Anksiyete bozukluğu şüphesi durumunda, bir psikiyatri uzmanına başvurulması önerilir.

Sınırda kişilik bozukluğu (BKB) olan kişiler genellikle şu şekilde davranır: İlişkilerde dürtüsel ve dengesiz davranışlar sergilerler. Arkadaşlarını, romantik ilişkilerini ya da ailelerindeki bireyleri aşırı idealleştirirler. Terk edilme korkuları nedeniyle ilişkide oldukları kişiyi sürekli gözetleyebilir ve her davranışlarını terk edilecekleri yönünde yorumlayabilirler. Benlik imgelerinde dürtüsel ve dengesiz olabilirler. Uzun vadeli sonuçlar hakkında düşünmeksizin uyarıcılara karşı hızlı tepki gösterebilirler, yani dürtüseldirler. İntihar girişiminde bulunabilirler. Kronik boşluk duyguları bulunur. Geçici ve strese bağlı paranoid/aşırı kuşkucu düşünceleri vardır. Geçici ve strese bağlı gerçeklikten kopuş ve kendine yabancılaşma (disasosiyasyon) yaşayabilirler. BKB olan biriyle ilişkiyi sürdürmenin ve bu ilişkiye devam ederken tarafların mental sağlığını korumasının yolu ise profesyonel destek almaktan geçer.

Ortoreksiya nervoza, sağlıklı beslenme takıntısı olarak tanımlanır ve 1996 yılında Amerikalı Doktor Steve Bratman tarafından ortaya atılmıştır. Ortoreksiya nervozanın bazı özellikleri: Amaç: Kilo vermek değil, sağlıklı besinler tüketmek. Davranışlar: Belirli bir diyet teorisine sıkı sıkıya bağlanma, gıda gruplarını ardışık olarak çıkarma, detoks veya oruç gibi yöntemlere başvurma. Sonuçlar: Malnütrisyon, ciddi kilo kaybı veya diğer tıbbi komplikasyonlar; sosyal, akademik veya mesleki işlevsellikte bozulma. Ortoreksiya nervoza, henüz DSM-5 ve ICD-11 gibi sınıflandırma kitaplarında yer almamaktadır ve resmi olarak bir hastalık veya bozukluk olarak kabul edilmemektedir.

Narsist kişilik bozukluğunun bazı belirtileri: Kendini üstün görme: Diğer insanlardan daha zeki, güzel veya yetenekli olduğunu düşünme. Empati eksikliği: Başkalarının duygularını anlamakta zorlanma. Manipülatif davranışlar: Çevredeki insanları kendi amaçları için kullanma. Sürekli onay ve hayranlık bekleme: Övgü ve ilgi ihtiyacı. Eleştiriye tepki: En ufak eleştiriyi kişisel saldırı olarak algılama. Başarı ve yeteneklerin abartılması: Gerçekçi olmayan bir şekilde yeteneklerini ve başarılarını abartma. Özel muamele beklentisi: Özel ayrıcalıklar beklediğini düşünme. Başkalarını küçümseme: Diğer insanları değersizleştirme veya aşağılama. Narsist kişilik bozukluğu belirtileri varsa, bir psikolog veya psikiyatristten yardım alınmalıdır.

Örtük kişilik bozukluğu hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, kişilik bozuklukları hakkında genel bilgi verilebilir. Kişilik bozukluğu, kişinin düşünme, hissetme ve davranış biçimlerinde meydana gelen uzun süreli ve geniş etki alanına sahip sapmalara, sosyal ve işlevsel sorunlara sebep olan psikiyatrik rahatsızlıklardır. Kişilik bozukluklarının bazı türleri: A Kümesi (Tuhaf veya Olağan Dışı) Kişilik Bozuklukları. B Kümesi (Dramatik veya Düzensiz) Kişilik Bozuklukları. C Kümesi (Endişeli) Kişilik Bozuklukları. Kişilik bozukluklarının nedenleri tam olarak anlaşılmamış olup, genetik, çevresel ve gelişimsel faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir.

Çekingen kişilik bozukluğunun beyindeki hangi bölümle ilgili olduğuna dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, bu bozukluğun gelişiminde biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörlerin karmaşık bir etkileşimi rol oynamaktadır. Biyolojik faktörler: Beyindeki nörotransmitter sistemlerdeki düzensizlikler etkili olabilir. Psikolojik faktörler: Olumsuz düşünce kalıpları ve düşük özgüven gibi psikolojik etmenler önemlidir. Sosyal faktörler: Çocukluk döneminde yaşanan duygusal istismar, eleştiri, reddedilme ve ihmal gibi deneyimler çekingen kişilik bozukluğunun gelişimine katkıda bulunabilir. Çekingen kişilik bozukluğu teşhisi ve tedavisi için bir uzmana başvurulması önerilir.

Uyuşukluk, belirli kişilik bozukluklarında doğrudan bir belirti olarak yer almamaktadır. Ancak, bazı kişilik bozuklukları ile ilişkili olabilecek durumlar şunlardır: Antisosyal Kişilik Bozukluğu: Bu bozukluğu olan kişiler, agresif ve genellikle şiddet içeren davranışlar sergileyebilir. Sınırda Kişilik Bozukluğu: Bu bozukluk, dürtüsel davranışlar ve strese bağlı paranoya ile karakterizedir. Histriyonik Kişilik Bozukluğu: Bu bozukluğu olan kişiler, aşırı duygusal ve dramatik tavırlar sergiler. Narsisistik Kişilik Bozukluğu: Bu bozukluk, düşük benlik algısı ve öz güven yetersizliği nedeniyle üstünlük ve kendini beğenme gibi durumlarla ilişkilidir. Uyuşma ve karıncalanma gibi belirtiler genellikle anksiyete bozuklukları ile ilişkilidir ve bu tür belirtiler yaşanıyorsa bir uzmana danışılması önerilir.

Medcezir dizisinde Faruk Beylice'nin hastalığı hakkında bilgi bulunmamaktadır. Dizide Faruk karakteri, müşterilerinin parasını batırmış ve bunu gizlemek için tefecilere bulaşmış bir yatırım uzmanı olarak tasvir edilmiştir. Dizideki diğer karakterlerin hastalıkları hakkında bilgi mevcuttur: Mira Beylice: Bilinç kaybı, nöbet geçirme ve psikolojik çöküş gibi belirtiler göstermektedir. Yaman Koper: Dizide hastalığı hakkında herhangi bir bilgi verilmemektedir.

Saplantılı bağlanma, genellikle bağımlı kişilik bozukluğu ve sınırda kişilik bozukluğu gibi kişilik bozukluklarıyla ilişkilidir. Bağımlı kişilik bozukluğu olan kişiler, başkalarına aşırı bağımlı, itaatkâr ve karar vermede zorlanan bireylerdir. Sınırda kişilik bozukluğu ise dengesiz ruh halleri, kötü benlik imajı ve kaotik ilişkilerle karakterizedir. Ayrıca, saplantılı bağlanma, obsesif-kompulsif bozukluk ve sanrısal kıskançlık gibi durumlarla da birlikte ortaya çıkabilir. Bağlanma bozuklukları ve kişilik bozukluklarının teşhisi için uzman değerlendirmesi gereklidir.