Karaciğer

Süt, karaciğeri temizleme özelliğine sahip değildir. Ancak, süt ürünleri sağlıklı bir protein kaynağı olup, kemik sağlığına katkıda bulunur ve genel olarak dengeli bir beslenmenin parçası olarak tüketilebilir. Karaciğer sağlığını desteklemek için antioksidan açısından zengin meyve ve sebzeler, probiyotikler, omega-3 kaynakları (balık, ceviz, keten tohumu) gibi besinlerin tüketimi önerilir. Herhangi bir sağlık sorunu veya beslenme düzeni değişikliği durumunda, bir uzmana danışılması önerilir.

Genellikle 5 cm üzerindeki karaciğer kitleleri daha dikkatli değerlendirilir, ancak risk, tümörün türüne ve büyüme hızına göre değişir. 4 cm'den büyük kistler de tanının konulması açısından önemlidir. Pratikte 10 cm'den büyük karaciğer kistleri ise tehlikeli olarak değerlendirilir. Karaciğerde kitle şüphesi durumunda, doğru tanı ve tedavi için bir doktora başvurulması önerilir.

Portal hipertansif kriz, portal hipertansiyonun ciddi bir komplikasyonu olup, portal venöz sistem içindeki kan basıncının aniden ve belirgin şekilde yükselmesi durumunu ifade eder. Bu durum, genellikle karaciğer hasarı veya tıkanıklıklar nedeniyle kan akışının engellenmesi sonucu ortaya çıkar. Belirtiler ve komplikasyonlar: Kanama: Özofagus varisi veya mide varisi gibi durumlarda kanama riski artar. Karında sıvı birikmesi (asit): Karın boşluğunda sıvı birikmesi ve buna bağlı şişlikler oluşur. Zihinsel karışıklık ve karar verme güçlüğü: Bilinç ve duygu durum değişiklikleri görülebilir. Ayaklarda veya bacaklarda ödem: Şişlikler oluşabilir. Tedavi: İlaç tedavisi: Beta blokerler gibi ilaçlar kullanılabilir. Cerrahi müdahale: TIPS (transjugular intrahepatic portosystemic shunt) gibi prosedürler uygulanabilir. Portal hipertansif kriz, yaşamı tehdit edebilen bir durumdur ve erken teşhis ile tedavi önemlidir.

Karaciğerde yağlanma, karaciğer ağırlığının yüzde 5'inden fazlasını oluşturduğunda tehlikeli kabul edilir. Karaciğer yağlanması, başlangıçta genellikle belirti vermez ancak zamanla ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Karaciğer yağlanması şüphesi durumunda, doğru tanı ve tedavi için bir sağlık uzmanına başvurulması önerilir.

Karaciğer kanseri çeşitleri, oluşum yeri ve özelliklerine göre farklılaşır ve hem kötü huylu (malign) hem de iyi huylu (benign) tümörlerden oluşabilir. Bazı karaciğer kanseri türleri: Hepatoselüler karsinom (HCC). İntrahepatik kolanjiokarsinom. Anjiyosarkom ve hemanjiyosarkom. Hepatoblastom. Hemanjioma, hepatik adenom, fokal nodüler hiperplazi (FNH). Ayrıca, karaciğerde en sık görülen tümörler, vücudun başka bir yerindeki kanserin karaciğere sıçraması sonucu oluşan metastazlardır.

Karaciğerin %70'ine kadar olan kısmı ameliyat edilebilir ve bu durumda herhangi bir yetmezlik gelişmez. Ancak, karaciğer ameliyatları karmaşık cerrahi işlemler olduğundan, her hasta için ameliyat kararı hastalığın türü ve evresine göre bireysel olarak değerlendirilir. Karaciğer ameliyatı gibi ciddi bir sağlık müdahalesi için mutlaka bir doktora danışılmalıdır.

Karaciğer amonyağı üreye çeviremezse, kanda amonyak birikir ve bu durum hepatik ensefalopati olarak adlandırılan bir duruma yol açar. Ayrıca, üre düşüklüğü aşağıdaki belirtilere de neden olabilir: sık idrara çıkma; idrardaki köpüklenme; yorgunluk ve halsizlik; mide bulantısı ve kusma; ödem. Üre düşüklüğünün tedavisi için altta yatan hastalığın belirlenmesi ve tedavi edilmesi gereklidir.

Karaciğer sağ lobundaki 5 mm büyüklüğündeki bir lezyonun kanser olup olmadığını kesin olarak belirlemek için bir sağlık uzmanına danışılmalıdır. Küçük lezyonlar çoğunlukla takip edilirken, büyük veya kanser potansiyeli olan lezyonlar cerrahi müdahale, radyofrekans ablasyonu veya embolizasyon gibi tedavi yöntemleriyle ele alınabilir. Kötü huylu lezyonlar kanserlidir ve yayılmalarını önlemek için tedavi gerektirirler. Karaciğer lezyonlarının teşhisi, genellikle fizik muayene, kan testleri, görüntüleme yöntemleri ve karaciğer biyopsisi gibi yöntemlerin kullanılmasını gerektirir.

Hepatobilier US (karaciğer ultrasonu), karaciğer, safra kesesi ve safra yollarının yapısal durumunu değerlendirmek için yapılır. Bu tetkikin yapılma sebeplerinden bazıları şunlardır: Karaciğer hastalıkları. Karaciğer yağlanması. Kistler ve tümörler. Safra yolu hastalıkları. Dalak hastalıkları. Belirsiz karın ağrıları. Enfeksiyon hastalıkları. Kronik karaciğer hastalıkları.

Rotor ve Dubin-Johnson sendromları arasındaki temel farklar şunlardır: Gross muayene: Dubin-Johnson sendromunda karaciğerin brüt muayenesinde hepatositlerin lizozomlarında koyu melanin benzeri pigment birikimi görülür. Üriner koproporfirin: Rotor sendromunda total üriner koproporfirin içeriği 2-5 kat artar ve bunun %65'ini koproporfirin I oluşturur. Kolesintigrafi: Dubin-Johnson sendromunda safra kesesi ve safra yollarının görselleştirilmesi gecikir veya olmazken, Rotor sendromunda hepatobiliyer sistem hiç görüntülenmez. Bromosülfoftalein (BSP) temizleme testi: Dubin-Johnson sendromunda 45 dakikada BSP klirensi normaldir, ancak 90 dakikada ikinci bir iki fazlı pik görülür. Her iki sendrom da konjuge hiperbilirubinemiye neden olan nadir, otozomal resesif karaciğer hastalıklarıdır.

Midenin ön tarafında bulunan organlar, sol üst kadrana göre değişiklik gösterebilir: Diyafram: Midenin üst bölümünde diyaframla sınır paylaşır. Karaciğer: Midenin ön yüzünde sol karaciğer lobu ile ilişkisi vardır. Karın duvarı: Midenin ön yüzü, karın ön duvarıyla da komşudur. Ayrıca, mide dolu olduğunda Labbe üçgeni bölgesinde karın ön duvarıyla da temas edebilir.

Mikrozomal enzimler, o organı oluşturan hücrelerin düz endoplazmik retikulumunda (ER) bulunan enzimlerdir. Bazı özellikleri: Elde Edilme: Doku homojenatına uygulanan santrifüj işlemiyle endoplazmik retikulum çöktürülerek elde edilen pellete mikrozom denir. Dağılım: Mikrozomlar, karaciğer, böbrek, beyin gibi çeşitli dokularda bulunabilir. Fonksiyon: İlaç metabolizmasının %90'ını mikrozomal enzimler, %10'unu ise sitozolik enzimler gerçekleştirir. En Önemli Sistem: Mikrozomal enzimlerin en önemli sistemi, karaciğerde ve vücutta yüzlerce izozimi bulunan sitokrom P450 (CYP450) enzim sistemidir. Mikrozomal enzimler, oksidasyon, redüksiyon, hidroliz ve konjugasyon gibi reaksiyonları katalize ederek biyotransformasyon sürecinde rol oynar.

Hepatositler, karaciğerin kendini yenileme (rejenerasyon) süreci sayesinde yenilenir: 1. Hücre hasarı. 2. Proliferasyon. 3. Diferansiyasyon. Bu süreç, genellikle birkaç hafta sürebilir. Hepatositlerin yenilenmesini etkileyen bazı faktörler: Yaş. Genetik yapı. Beslenme. Alkol ve toksinler. Ayrıca, kök hücre tedavisi gibi yöntemler de karaciğer rejenerasyonuna katkıda bulunabilir.

Karaciğer nakli donör onam formu, karaciğer vericisinin, bağış işlemini kendi özgür iradesiyle ve tüm riskler hakkında bilgilendirilerek kabul ettiğini gösteren yasal bir belgedir. Bu formda, vericiye yapılacak ameliyat ve olası komplikasyonlar detaylı bir şekilde anlatılır. Donör onam formu, genellikle nakil öncesi yapılan değerlendirmeler sırasında, nakil ekibi tarafından hazırlanır.

Karaciğer, evrimsel süreçte ilk canlılarda ortaya çıkmıştır. İlk canlılarda karaciğer gibi karmaşık organlar bulunmazken, sadece basit doku ve hücrelerden oluşan yapılar vardı. Karaciğerin evrimsel süreci, canlıların ortamlarındaki değişikliklere uyum sağlamaları ve fizyolojik ihtiyaçlarını karşılamaları ile ilişkilidir.

Alkol içtikten sonra kan gelmesinin birkaç nedeni olabilir: Mide tahrişi veya kanama. Kusma sırasında parmak ile boğazı tahriş etme. Alkol tüketimi sonrası kan gelmesi durumunda bir doktora başvurulması önerilir. Alkol tüketimi, sağlık sorunlarına yol açabilecek bir risk faktörüdür.

Akut karaciğer yetmezliği ve akut hepatit aynı şey değildir. Akut hepatit, karaciğer dokusunda iltihaplanma gelişmesidir ve bu durum, virüsler, ilaçlar veya alkol toksisitesi gibi çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. Akut karaciğer yetmezliği ise, daha önce karaciğer hastalığı olmaksızın, 8 hafta içinde ortaya çıkan karaciğer hasarıdır. Özetle, akut hepatit karaciğerin iltihaplanmasıdır; akut karaciğer yetmezliği ise karaciğerin fonksiyonlarını yerine getiremeyecek kadar hasar görmesi durumudur.

Karaciğer kapsülü, Glisson kapsülü veya Läennec kapsülü olarak adlandırılır. Glisson kapsülü, karaciğerin visseral peritonun altında yatan fibröz bir kapsüldür.

Direkt bilirubin serum plazma, serum ya da plazmada ölçülen, karaciğerde işlenmiş ve suda çözünebilen bilirubin formudur. Direkt bilirubin yüksekliğinin bazı nedenleri: safra yolları tıkanıklığı; karaciğer hasarı; ekstrahepatik safra kanalı tıkanıklığı; safra akışında veya taşınmasında bozukluklar. Direkt bilirubin seviyesi genellikle 0,1–0,3 mg/dL arasında olmalıdır.

Karaciğerde iki çeşit sinüzoid bulunur: 1. Süreksiz sinüzoid endotel: Kan hücrelerinin ve daha büyük proteinlerin damarlar ve çevreleyen doku arasında geçmesine izin veren daha büyük gözenekler içerir. 2. Pencereli sinüzoid endotel: Oksijen, karbondioksit, besinler, proteinler ve atıkların sinüzoidlerin ince duvarlarından değişimine olanak tanıyan gözenekler içerir.