Kapitalizm

Mr. Robot, toplumsal eleştiri ve psikolojik dram unsurlarını bir araya getiren bir dizidir. Dizinin temel konuları: Bireysellik ve toplum: Toplumun kimseyi önemsememesi ve bireyselliğin ön planda olması, Elliot'a yardım eden bir el olmayacağını gösterir. Şirketlerin gücü: Dizi, E Corp gibi büyük şirketlerin insanları kontrol ettiğini ve paralarını çaldığını anlatır. Siber güvenlik ve korsanlık: Dizide, siber güvenlik mühendisi ve hacker olan Elliot'ın, F-Society adlı grupla Evil Corp'u yok etme çabası işlenir. Ayrıca, Elliot'ın çoklu kişilik bozukluğu ve diğer psikolojik sorunları da hikayeye derinlik katar.

"Almanya Acı Vatan" ifadesi, farklı bağlamlarda çeşitli anlamlar taşıyabilir. Belgesel: 2011 yılında TRT tarafından hazırlanan Alamanya Alamanya adlı belgesel, Türkiye ile Almanya arasında imzalanan İşçi Göçü Antlaşması'nın 50. yılı vesilesiyle çekilmiştir. Film: Aynı isimle bilinen bir Türk filmi, Almanya'da çalışan Türk işçilerin yaşadığı zorlukları ve bir kadının bu süreçte karşılaştığı toplumsal baskıları konu alır. Genel anlam: "Almanya acı vatan" ifadesi, Almanya'nın Türkler için bir vatan olma yakınlığına sahip olsa da, çeşitli zorluklar ve haksızlıklarla dolu bir yer olduğunu ifade edebilir.

Gösteri toplumu, Fransız filozof Guy Debord'un 1967'de yayımlanan "Gösteri Toplumu" adlı eserinde geliştirdiği bir kavramdır. Bu kavram, modern kapitalist toplumların medya, reklam ve tüketim kültürü aracılığıyla gerçeklik ve deneyimlerin nasıl şekillendiğini ve bunun bireyler üzerindeki etkilerini tartışır. Debord'a göre gösteri toplumu, toplumun görüntülerle dolup taştığı, insanların yaşamlarının ve ilişkilerinin büyük ölçüde bu görüntülerle belirlendiği bir yapıdır. Günümüzde sosyal medya, reality show’lar ve sürekli olarak dijital görüntülerin tüketilmesi gibi olgularla gösteri toplumunun etkileri daha da güncel hale gelmiştir.

Dünya-sistemler analizi, dünya sistemleri yaklaşımı olarak da bilinir ve Immanuel Wallerstein tarafından 1970'lerde ortaya atılmıştır. Bu yaklaşım, kapitalist dünya sisteminin siyasi, ekonomik ve kültürel yönlerden homojen bir yapıya sahip olmadığını ve bu sistem içindeki sosyal sınıf farklılıklarının, sermayedeki artış ve zamanla ortaya çıkan değişikliklerle belirginleştiğini savunur. Dünya-sistemler analizi, ekonomi, tarih ve siyaset gibi disiplinler arasındaki keskin ayrılıkları ortadan kaldırarak bütüncül bir bakış açısı sunmayı amaçlar.

Kapitalizmin temel amacı, kaynakların etkin kullanımını sağlayarak bireylerin ve toplumun refah seviyesini artırmaktır. Kapitalizmin diğer temel amaçları: Kâr elde etmek. İnovasyon ve teknolojik gelişim. Ekonomik büyüme. Girişimciliği teşvik etmek. Ancak kapitalizm, gelir eşitsizliği ve çevresel tahribat gibi dezavantajlarla da eleştirilir.

Guy Debord'un "Gösteri Toplumu" adlı kitabı, kapitalizmle şekillenen tüketim ilişkilerinin ülke ve ideoloji ayırt etmeksizin bir gösteri biçimi yarattığını ve bu durumun kaçınılmaz olarak dünyanın tek bir pazar oluşuyla sonuçlanacağını iddia eder. Debord'un "Gösteri Toplumu" adlı eserinde ele aldığı temel tezler şunlardır: Yoğun gösteri. Yaygın gösteri. Debord, yoğun gösterinin liberal yönetimlerde, yaygın gösterinin ise totaliter rejimlerde olduğunu ileri sürmüştür. Debord, kitabında ayrıca şu konulara da değinmiştir: ideolojik aygıt olarak devlet; diyalektik tarih ve zaman mekân meselesi; kültürün yıkımı; Marksizm ve yabancılaşma, metalaşma, proletarya ve sınıfsal mücadele. Debord, tüm gerçekliğin bir yanılsama olarak imajlara indirgendiğini ve gösteriye dönüştüğünü ifade eder.

Demir Ökçe, Amerikalı yazar Jack London tarafından 1908 yılında yazılmış bir distopya romanıdır. Eserde anlatılan bazı konular: Oligarşik tiranlık ve faşizm: Birleşik Devletler'de oligarşik yönetimin yükselişi ve faşist yapılanmanın dünyayı nasıl vahşete sürükleyeceği anlatılır. İşçi sömürüsü ve sınıf çatışması: İşçi sınıfının, burjuva yöneticiler ve askeri güç tarafından ezilişi tasvir edilir. Sosyal adalet ve devrim: Sosyal adaletsizlik ve sınıf ayrımcılığına karşı devrim mücadelesi işlenir. Kapitalizm eleştirisi: Kapitalist sistemin savunucuları eleştirilir ve sistemin ezici gücü vurgulanır. Roman, Jack London'ın sosyalist görüşlerinin en açık şekilde sergilendiği eserlerden biridir.

Demir Ökçe önemli bir eserdir çünkü: Kapitalist ve iktisadi sistem eleştirisi sunar. Distopik bir toplum tasviri yaparak, sosyal adaletsizliklere ve sınıf ayrımcılığına odaklanır. Faşist yapılanmanın dünyayı nasıl vahşete sürükleyeceğini ve bunun karşısındaki devrimci duruşun nasıl olması gerektiğini anlatır. Jack London'ın sosyalist görüşlerinin en açık biçimde sergilendiği bir romandır. Gelecek öngörülerinde bulunur; örneğin, Rus Devrimi'nin başarıyla sonuçlanacağını tahmin etmiştir. Distopya edebiyatı için bir ilk olarak kabul edilir.

Frankfurt Okulu, 20. yüzyılda ortaya çıkan ve eleştirel teori olarak bilinen bir düşünce akımıdır. Okulun savunduğu bazı temel fikirler şunlardır: Kapitalizm ve modern toplum eleştirisi. Kültür endüstrisi. Marksist yaklaşım. Aydınlanma eleştirisi. Toplumsal özgürleşme. Okulun üyeleri arasında Max Horkheimer, Theodor Adorno, Herbert Marcuse, Erich Fromm, Leo Löwenthal ve Jürgen Habermas gibi isimler bulunur.

Adam Smith ve Karl Marx'ın ekonomi hakkındaki görüşleri şu şekilde özetlenebilir: Adam Smith: Ulusların Zenginliği adlı eserinde, bir ulusun zenginliğinin hükümdarın kasasındaki altınla değil, ulusal gelirle belirlendiğini savunur. Piyasa ekonomisi savunucusu olup, piyasanın kamu yararına hizmet etmediği alanlarda devletin rol oynaması gerektiğini belirtir. Serbest ticareti destekler ve tekelciliğin tehlikeleri konusunda uyarır. Karl Marx: Kapitalist üretim biçimini analiz eder ve piyasa için kâr amaçlı yapılan üretimin, toplumsal ilişkilerin şekillendiği bir alan olduğunu savunur. Değerin yaratılmasının yegâne kaynağı olarak emeği görür ve emek gücü ile emek arasında ayrım yapar. Sosyalist toplum analizi yapar ve kapitalist sosyal ilişkilerin evrenselliği ile bu ilişkilere alternatif olarak sosyalizmin mümkün olup olmadığı konularında Smith'ten ayrılır.

Erzurum'un silüetinin değişmesinin birkaç nedeni vardır: 2011 Dünya Üniversitelerarası Kış Oyunları hazırlıkları. Kiremitlik Tepe'ye yaptırılan kayakla atlama kuleleri. Buhara Konutları. Ayrıca, Erzurum'un Pehlivanlı Mahallesi'nde kaya üzerinde bulunan ve Atatürk'e benzetilen silüet de bölgenin silüetini etkileyen unsurlardan biridir.

Hüzün Üçgeni (Triangle of Sadness), İsveçli yönetmen Ruben Östlund'un 2022 yapımı bir hiciv-kara komedi filmidir. Filmin temel konuları: Sosyal hiyerarşi ve sınıf ayrımı: Film, zenginliğin ve toplumsal gücün anlamsızlığını, felaket anlarında sosyal hiyerarşinin nasıl tersine döndüğünü gösterir. Büyük ideolojiler: Film, kapitalizm ve sosyalizm gibi ideolojileri ele alır. Para ve dış görünüş: Para ve estetik güzelliğe dair eleştiriler sunar. Toplumsal cinsiyet rolleri: Para ve toplumsal cinsiyet rolleri üzerine tartışmalar içerir. Östlund, bu filmde de önceki filmleri "Turist" ve "Kare"de olduğu gibi insan doğasını hicvederek, üst orta sınıf ve üst sınıfların yaşadığı absürt durumları işler.

Marksizm, 19. yüzyıl Alman filozofları Karl Marx ve Friedrich Engels'in çalışmalarına dayanan, toplumsal sınıf ilişkilerini, sosyal çatışmaları ve sosyal dönüşümü diyalektik bir perspektiften inceleyen, sosyoekonomik bir analiz yöntemidir. Marksizmin temel savunduğu fikirler: İşçi sınıfının kurtuluşu: Marksizm, kapitalist düzende işçi sınıfının sömürülmesine karşı çıkar ve bu sınıfın özgürlüğünü hedefler. Sosyalist toplum: İşçi sınıfının iktidarı ele geçirdiği bir sosyalist toplumun kurulmasını savunur. Kullanım amaçlı üretim: Sosyalist ekonominin, özel şahısların kâr etmesi temelinde değil, insan ihtiyaçlarının karşılanması kriteri etrafında şekillenmesini öngörür. Proletarya diktatörlüğü: Marksizm, merkezîleşmiş proleter diktatörlüğüne dayalı devleti, komünizme giden yolda zorunlu bir aşama olarak görür. Tarihsel materyalizm: Toplumun gelişimi, insanların toplumsal yapı içindeki üretim ilişkileriyle anlaşılır.

Ayn Rand, bireycilik, rasyonel bencillik ve kapitalizm mefhumlarını savunan bir düşünür ve yazardır. Bazı özellikleri: Felsefi görüşleri: Metafizikte felsefi realizmi savunmuş ve mistisizme karşı çıkmıştır. Siyasi görüşleri: Devletin özgür bir toplumda yasal ama minimal bir role sahip olması gerektiğini savunmuştur. Yazarı olduğu akım: Komünist Rusya’da yetişmesine rağmen, bireyciliği esas alan ve özgün fikirlerini içeren “objektivizm” akımını kurmuştur. Etkisi: Liberteryenler ve Amerikalı muhafazakârlar arasında önemli bir etkisi olmuştur. Ayn Rand, aynı zamanda narsistik ve şiddet içeren bir kişiliğe sahip olmakla da eleştirilmiştir.

"The Platform" (El Hoyo), dikey bir hapishanede geçen ve sosyal eşitsizlik, bencillik ile hayatta kalma mücadelesini konu alan bir filmdir. Filmin hikayesi: Her gün, yukarıdan aşağıya doğru inen bir platform aracılığıyla yemek gönderilir. Üst kattakiler doyana kadar yerken, alt kattakiler açlıkla yüzleşir. Mahkumlar, bu adaletsiz düzende hayatta kalmaya çalışırken, isyan düşünceleri artar. Film, aynı zamanda sınıf farkı, bencillik ve dayanışma gibi temaları da işler.

Parazit (Parasite) filmi, sınıf mücadelesi ve gelir adaletsizliğini ele alır. Filmin anlattığı bazı konular: Neo-liberal sistem, alt sınıfları sömürmeye dayanır ve bu amaçla insanları birbirine kırdırmaktan kaçınmaz. Özellikle yoksul sınıfların çocuklarına, çok çalışıp iyi eğitim alırlarsa sınıf atlayabilecekleri umudu pazarlanır. Yoksul sınıflar arasında, bir üst sınıfa geçmek için olağanüstü bir rekabet vardır ve bu süreçte ahlaki kaygılar göz ardı edilebilir. Çevrenin düzensiz kullanımından doğan afetler bile yoksulları farklı şekilde etkiler. Film, izleyiciyi empati yapmaya teşvik eder; yoksul ailenin bakış açısına bilinçli olarak ortak olunur.

Modern dünya sistemi, Immanuel Wallerstein tarafından geliştirilen ve uluslararası ilişkileri merkez, çevre ve yarı çevre bölgeler arasındaki dinamikler üzerinden analiz eden bir teoridir. Teorinin temel unsurları: Merkez: Teknolojik yeniliklere öncülük eden, karmaşık ekonomilere sahip bölgelerdir. Çevre: Niteliksiz emek ve tarımın ağırlıklı olduğu, ucuz işgücü ve hammadde sağlayan bölgelerdir. Yarı Çevre: Merkez ile çevre arasında yer alan, hem merkeze hem de çevreye bağımlı bölgelerdir. Dışsal Bölgeler: Dünya ekonomisinin dışında, kendi kendine yeterli geleneksel imparatorluklardır. Bu sistem, kapitalist ekonomik yapıya dayanır ve sınırsız sermaye birikimi hedefiyle çalışır.

Gözetlenen toplum ve gözetleme kapitalizmi arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Gözetlenen Toplum: - Tanım: Gözetlenen toplum, bireylerin günlük yaşamlarında sürekli olarak izlendiği bir yapıyı ifade eder. - Amaç: Gözetim, genellikle güvenlik ve kontrol amacıyla yapılır. 2. Gözetleme Kapitalizmi: - Tanım: Gözetleme kapitalizmi, kişisel verilerin metalaştırılması ve ticari amaçlarla kullanılması üzerine kurulu bir ekonomik sistemdir. - Amaç: Bu sistem, kâr elde etmek için bireylerin davranışlarını analiz eder ve gelecekteki eylemlerini tahmin etmeye çalışır. Özetle, gözetlenen toplum daha çok gözetimin varlığını ve bireyler üzerindeki etkilerini ifade ederken, gözetleme kapitalizmi bu gözetimin ticari amaçlarla nasıl kullanıldığını ve ekonomik bir sistem haline geldiğini tanımlar.

Michael Moore'un "Kapitalizm: Bir Aşk Hikayesi" belgeseli, ABD'de 2008 yılında yaşanan Mortgage krizi özelinde kapitalist ekonomik sistemi, yaşanan mağduriyetler üzerinden eleştiriyor. Belgeselde ele alınan bazı konular: Kar odaklı anlayış. Sosyal adaletsizlik. Bankacılık sektörünün çöküşü. Devletin müdahaleleri. Wall Street'in durumu. Bankaların ve şirketlerin haksızlıkları. Ahlaki sorgulama.

Karl Polanyi'nin "Büyük Dönüşüm" adlı kitabı, 19. yüzyıl piyasa ekonomisinin insan toplumuyla bağdaşmazlığını ve bu sistemin çöküşünü anlatır. Polanyi, piyasa ekonomisinin emek, toprak ve parayı meta haline getiren ve insan toplumlarını kurumsal tekdüzeleşme içinde kendine bağımlı kılan bir sistem olduğunu savunur. Kitapta ayrıca, piyasa sistemine karşı ortaya çıkan faşizm ve sosyalizmin gelişimi de ele alınır. Polanyi, "Büyük Dönüşüm"de antropolojik araştırmalardan yararlanarak piyasa ekonomisinin tarihsel olarak nasıl kurulduğunu ve toplumun doğal yapısıyla nasıl çatıştığını analiz eder.