Jeomorfoloji

Boyun ve sırt, izohips haritasında şu şekilde gösterilir: 1. Boyun: İki tepenin en alçak, iki akarsuyun en yüksek yerine denir. 2. Sırt: İki yamacın birleştiği, su bölümü akışının geçtiği yer olarak gösterilir ve izohipslerin "V" şeklini aldığı kesimleri ifade eder.

Ovalar çevresine göre çukurda olan, geniş düzlüklerdir. Platolar ise yüksekte kalmış, akarsular tarafından yarılmış geniş düzlüklerdir.

Birikinti yelpazeleri ve konileri şu yerlerde görülür: 1. Dağ eteklerinde: Eğimin azaldığı yerlerde akarsular taşıdıkları malzemeleri biriktirerek birikinti konileri oluşturur. 2. Vadi ağızlarında: Yüksek dağlardan inen akarsuların hızlarının azalması ile alüvyonları bıraktığı bölgelerde birikinti yelpazeleri şekillenir. Bu tür oluşumlara Türkiye'de de sıkça rastlanır, özellikle Toros Dağları'nın eteklerinde birikinti konilerine rastlanır.

Marmara ve Ege denizleri, coğrafi konumları gereği birleşmektedir. Bu birleşme, Çanakkale Boğazı aracılığıyla gerçekleşir.

Dünyanın en büyük üç ovası şunlardır: 1. Amazon Ovası: Güney Amerika'da bulunur ve 6,7 milyon kilometrekarelik bir alana sahiptir. 2. Büyük Ovalar: Kuzey Amerika'da yer alır. 3. Kuzey Çin Ovası: Asya'da bulunur.

Dalmaçya ve Ria tipi kıyılar farklı bölgelerde görülür: 1. Dalmaçya Tipi Kıyılar: Bu kıyı tipi, dağların kıyıya paralel uzandığı yerlerde denizin vadiler arasına sokulmasıyla oluşur. 2. Ria Tipi Kıyılar: Deniz sularının yükselmesiyle kıyıya dik uzanan vadilerin sular altında kalmasıyla oluşur.

Kıyı oku, dalgaların taşıdığı malzemeleri deniz içinde veya kıyıya paralel bir şekilde biriktirmesiyle oluşan yer şeklidir.

9. sınıf coğrafya ders kitabı sayfa 27'de aşağıdaki konular yer almaktadır: 1. Doğal sistemler: Hava küre, su küre, taş küre ve canlı küre. 2. Yerleşme coğrafyasının inceleme alanı: Yerleşmeyi etkileyen etmenler, yerleşim alanlarının dokusu ve türleri, meskenlerde kullanılan malzemeler. 3. Biyocoğrafyanın yararlandığı bilim dalları: Botanik (bitki bilimi) ve zooloji (hayvan bilimi). 4. Cümlelerin tamamlanması: Klimatoloji, fiziki, hidrografya, Türk ve Müslüman. 5. Metinde değinilen coğrafyanın alt dalları: Jeomorfoloji, beşeri coğrafya, nüfus coğrafyası, enerji coğrafyası. 6. Çoktan seçmeli sorular: Depremlerin neden meydana geldiği, maddelerin kimyasal yapıları, yağış dağılışı.

Türkiye'deki doğal semboller iki ana kategoriye ayrılır: 1. Jeomorfolojik Oluşumlar: Kapadokya'daki peri bacaları gibi doğada nadir görülen yer şekilleri. 2. Su Kaynakları: Pamukkale travertenleri, Van Gölü ve Tuz Gölü gibi göller.

Coğrafya ve jeomorfoloji arasındaki temel fark, inceledikleri alanların ve konuların farklı olmasıdır: - Coğrafya, yeryüzünü ve onun farklı karakterdeki bölgelerini inceleyen bir bilim dalıdır. - Jeomorfoloji ise, yer şekillerinin yapısını, oluşum süreçlerini ve özelliklerini inceleyen bir coğrafya dalıdır.

Geriye aşındırma, akarsuların yataklarını ağızdan kaynağa doğru aşındırıp derinleştirmesi olayıdır.

Akarsu mecra yatak ifadesi, akarsuyun içinde aktığı oluk şeklindeki doğal yol anlamına gelir.

Topografya ve jeomorfoloji arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Topografya: Dünya'nın yüzey şekillerini ve özelliklerini inceleyen bir bilim dalıdır. 2. Jeomorfoloji: Topografyanın bir alt disiplini olup, Dünya yüzeyinin oluşumunu, evrimini ve dinamiklerini inceler.

Çevresine yüksekte kalan geniş ve düzlüklere "plato" denir.

Yeşil bölgede fiziki haritalarda çukur yerleri ve denizden az yüksek bölgeler görülür. Yeşil rengin tonları ayrıca doğal bitki örtüsünü de ifade eder.

Falez, izohipslerde kıyı çizgisinde izohipslerin birbirine sık geçtiği yerde görülen dik uçurumlara verilen isimdir.

Ege Bölgesi'nde çok akarsu olmasının nedeni, bölgedeki yer şekillerinin ve iklim koşullarının özelliğidir. Yer şekilleri açısından, Ege Bölgesi'nde dağlar kıyıya paralel uzanır ve bu nedenle akarsular kısa mesafede denize dökülür. İklim koşulları ise yağışların yoğunlaştığı kış ve ilkbahar aylarında akarsuların debisinin artmasına neden olur.

Kıyı tipleri sekiz ana kategoriye ayrılır: 1. Enine Kıyılar: Dağların kıyıya dik uzandığı bölgelerde görülür, Ege kıyıları örnek verilebilir. 2. Boyuna Kıyılar: Dağların kıyıya paralel olduğu yerlerde oluşur, Karadeniz ve Akdeniz kıyıları örnektir. 3. Ria Tipi Kıyılar: Akarsu vadilerinin deniz suyu altında kalmasıyla oluşur, İstanbul ve Çanakkale Boğazları örnektir. 4. Dalmaçya Tipi Kıyılar: Kıyıya paralel dağların çukurlarının deniz suları altında kalmasıyla oluşur, Antalya-Kaş kıyıları örnektir. 5. Limanlı Kıyılar: Geniş tabanlı vadi ve körfezlerin deniz suları altında kalmasıyla oluşur, Büyük Çekmece ve Küçük Çekmece kıyıları örnektir. 6. Haliç Tipi Kıyılar: Gelgit olayı yüzünden akarsu ağızlarında rastlanır, Türkiye'de örneği yoktur. 7. Fiyort Tipi Kıyılar: Buzul vadilerinin sular altında kalmasıyla ortaya çıkar, Norveç kıyıları örnektir. 8. Resif Kıyıları: Mercan iskeletlerinin üst üste gelmesiyle oluşur, Avustralya Mercan Adaları örnektir.

Kıyı tipleri sekiz ana kategoriye ayrılır: 1. Enine Kıyılar: Dağların kıyıya dik uzandığı bölgelerde görülür, Ege kıyıları örnek verilebilir. 2. Boyuna Kıyılar: Dağların kıyıya paralel olduğu yerlerde oluşur, Karadeniz ve Akdeniz kıyıları örnektir. 3. Ria Tipi Kıyılar: Akarsu vadilerinin deniz suyu altında kalmasıyla oluşur, İstanbul ve Çanakkale Boğazları örnektir. 4. Dalmaçya Tipi Kıyılar: Kıyıya paralel dağların çukurlarının deniz suları altında kalmasıyla oluşur, Antalya-Kaş kıyıları örnektir. 5. Limanlı Kıyılar: Geniş tabanlı vadi ve körfezlerin deniz suları altında kalmasıyla oluşur, Büyük Çekmece ve Küçük Çekmece kıyıları örnektir. 6. Haliç Tipi Kıyılar: Gelgit olayı yüzünden akarsu ağızlarında rastlanır, Türkiye'de örneği yoktur. 7. Fiyort Tipi Kıyılar: Buzul vadilerinin sular altında kalmasıyla ortaya çıkar, Norveç kıyıları örnektir. 8. Resif Kıyıları: Mercan iskeletlerinin üst üste gelmesiyle oluşur, Avustralya Mercan Adaları örnektir.

Drumlin, buzul birikim şekillerinden biridir.