YeryüzüŞekilleri

Türkiye haritası yedi renge boyanır çünkü bu renkler, yeryüzü şekillerinin farklı yükseklik ve derinliklerini temsil etmek için kullanılır. Bu renkler ve anlamları şu şekildedir: 1. Yeşil: Çukur yerleri ve denizden az yüksek bölgeleri gösterir. 2. Sarı: Yaylaları ve yüksek ovaları gösterir. 3. Kahverengi: Dağları gösterir. 4. Koyu Kahverengi: Yüksek dağları gösterir. 5. Mavi: Denizleri ve gölleri gösterir. 6. Açık Mavi: Denizlerin az derin yerlerini gösterir (Mavi koyulaştıkça derinliğin arttığı anlaşılır). 7. Kırmızı: Sınırları gösterir.

İstanbul'un yeryüzü şekilleri şunlardır: 1. Boğazlar ve Koylar: Boğaziçi ve Haliç gibi önemli su yolları. 2. Tepeler: Çamlıca Tepesi, Pierre Loti Tepesi ve Galata Kulesi gibi yüksek noktalar. 3. Ova ve Düzlükler: Özellikle Anadolu yakasında tarım için uygun alanlar. 4. Akarsular: Dereler ve çaylar, şehir içindeki su kaynaklarını oluşturur. 5. Adalar: Prens Adaları, doğal güzellikleri ile bilinir. 6. Kıyılar: Çeşitli koylar, plajlar ve iskeleler ile çevrili deniz kıyısı.

Türkiye fiziki haritasında çeşitli yeryüzü şekilleri bulunmaktadır, bunlar arasında: Dağlar; Vadiler; Ovalar; Platolar; Göller; Akarsular.

Platonun özellikleri şunlardır: 1. Yeryüzü Şekli: Plato, akarsular tarafından derin vadilerle yarılmış düzlüklerdir. 2. Yükseklik: Genellikle ortalama yükseltisi 1000 metrenin üzerindedir. 3. Eğim ve Arazi Yapısı: Eğimli veya basamak şeklinde arazi yapısına sahiptir. 4. Kullanım Alanları: Tahıl tarımı ve küçükbaş hayvancılık için uygundur. 5. Yerleşim: Halk arasında yayla olarak da bilinir ve yaz aylarında yaylacılık faaliyeti yapılır. 6. Oluşum Şekilleri: Aşındırma, tabaka düzlüğü, lav (volkanik) ve karstik gibi çeşitli şekillerde oluşur.

Konya Ovası'nın yeryüzü şekilleri şunlardır: 1. Ovalar ve Platolar: Konya Ovası, Türkiye'nin en büyük ovalarından biridir ve geniş düzlüklerden oluşur. 2. Göller: Bölgede Tuz Gölü, Meke Gölü ve Beyşehir Gölü gibi çeşitli göller bulunur. 3. Dağlar: Ovanın kuzeyinde Toros Dağları yer alır. 4. Jeolojik Oluşumlar: Obruk Platosu'nda kireç taşı tabakaları üzerinde gelişmiş karstik şekiller olan obruklar bulunur.

Peneplene en yakın yeryüzü şekli plato olarak kabul edilir.

Konya'nın en yüksek yeryüzü şekli, Aydos Dağı olup, yüksekliği 3.240 m'dir.

5. sınıf sosyal bilgiler dersi için yeryüzü şekillerini boyama etkinliği, öğrencilerin yeryüzü şekillerini tanıyıp bunları görsel olarak eşleştirmelerini sağlayan bir etkinliktir. Bu tür etkinlikler genellikle akıllı tahta, bilgisayar veya telefon üzerinden Google Chrome veya başka bir internet tarayıcısı ile açılır.

Plato ve yayla aynı şey değildir. Plato, fiziki coğrafyada bir yeryüzü şekli olarak tanımlanır ve çevresindeki araziden yüksekte kalan düz alanları ifade eder. Yayla ise beşeri ve ekonomik coğrafyayı belirten, belirli bir şekle sahip olmayan ve genellikle yüksek ve serin yerlerde yer alan bir yerleşim bölgesidir.

Dayk ve sill, derinlik volkanizması sonucu oluşan iki farklı yeryüzü şeklidir. - Dayk, magmanın tabakaları keserek dikey bir şekilde sokulmasıyla oluşan, üzerindeki örtü aşındıktan sonra duvar görünümü alan bir derinlik volkanizması şeklidir. - Sill, magmanın tabakalar arasına yatay olarak sokulması ve katılaşmasıyla oluşan püskürük kayaçlardır.

İzohipsler, haritalarda yeryüzü şekillerini göstermek için kullanılır ve aşağıdaki yer şekillerini belirtir: 1. Tepe ve Doruk: Dağ veya tepelerin en yüksek noktalarını gösterir. 2. Vadi: Akarsuyun aşındırmasıyla oluşan şekilleri temsil eder. 3. Sırt: İki yamacın birleştiği, su bölümünün geçtiği yerleri gösterir. 4. Kapalı Çukur (Çanak): İçeriye dönük ok işaretleri ile gösterilen alçak alanları ifade eder. 5. Delta: Akarsuların denize döküldükleri yerde yaptıkları biriktirme şekillerini gösterir. 6. Falez: Kıyılarda izohipslerin sıklaştığı yerlerde görülen dik uçurumları belirtir. 7. Haliç: Gelgit etkisiyle akarsuyun ağız kısmında denizin karaya doğru girinti yaptığı yerleri ifade eder.

Seki (coğrafya), akarsuların iki yakasındaki yamaçlarda veya deniz ve göl kıyılarında görülen basamak biçiminde yeryüzü şekli, teras anlamına gelir.

Topoğrafya ve jeoloji arasındaki ilişki, Dünya'nın yüzey şekillerinin oluşumunda ve evriminde karşılıklı etkileşim içinde olmalarıdır. Topoğrafya, yeryüzünün yüzey şekillerini ve özelliklerini inceleyen bir bilim dalıdır. Jeoloji ise yer kabuğunun yapısı ve dinamiği ile ilgilenen bir bilim dalıdır. Bu iki bilim dalı arasındaki temel bağlantılar şunlardır: - Topoğrafya, jeolojik araştırmalar için temel veriler sağlar. - Jeomorfoloji, topografyanın anlaşılmasına katkıda bulunur.

İzohips haritası, deniz seviyesine göre aynı yükseltide bulunan noktaların birleştirilmesiyle elde edilen izohips veya eş yükselti eğrileri yöntemiyle oluşturulan haritadır. Bu yöntem, yeryüzü şekillerini iki boyutlu bir yüzey üzerinde üç boyutlu olarak anlamamıza olanak tanır. İzohips haritaları üzerinde şunlar bulunabilir: engebeler ve yer şekilleri (dağ, tepe); drenaj ağı, akarsu ağı (ırmak, çay); durgun sular (göller, denizler, barajlar); buzullar ve sürekli karlar; bitki örtüsü; kültürel yapılar (bina, yol, köprü) ve diğerleri.

5. sınıf yeryüzü şekilleri şunlardır: 1. Dağ: Çevresine göre yüksekte kalan yeryüzü şekli. 2. Ova: Çevresine göre alçakta kalmış düzlük. 3. Plato: Çevresine göre yüksekte, akarsular tarafından parçalanmış geniş ve engebeli yeryüzü şekli. 4. Vadi: Akarsuların yatağını aşındırarak oluşturduğu yeryüzü şekli. 5. Akarsu: Belirli bir yatak boyunca akan su. 6. Göl: Karalar içindeki çukurluklarda biriken durgun su kütlesi. 7. Körfez: Denizin karaya doğru uzanan büyük girintisi. 8. Yarımada: Üç tarafı sularla çevrili kara parçası.

Fiziki haritalarda aşağıdaki yeryüzü şekilleri gösterilir: 1. Dağlar: Kahverengi renkle gösterilir. 2. Ovalar: Yeşil renkle gösterilir. 3. Platolar: Sarı renkle gösterilir. 4. Akarsular: Mavi renkle gösterilir. 5. Göller: Mavi renkle gösterilir. 6. Buzullar ve kalıcı karlar: Beyaz renkle gösterilir. Ayrıca, eşyükselti eğrileri kullanılarak arazinin eğimi ve şekli de fiziki haritalarda gösterilir.

Peneplanasyon ve peneplen kavramları birbiriyle ilişkilidir ancak farklı anlamlara sahiptir: 1. Peneplanasyon: Yeryüzü şekillerinin uzun süreli erozyon sonucu neredeyse düz bir hale gelmesi sürecidir. 2. Peneplen: Peneplanasyonun son aşamasında ortaya çıkan, deniz seviyesine yakın, hafif dalgalı geniş düzlüklere verilen isimdir.

Türkiye'nin üç temel yeryüzü şekli şunlardır: dağlar, ovalar ve platolardır.

Yeryüzü şekilleri, Dünya'nın veya diğer gezegen cisimlerinin yüzeyindeki doğal veya yapay özelliklerdir. Başlıca yeryüzü şekilleri şunlardır: 1. Dağlar: Çevresine göre yüksekte kalan, eğimli yamaçlara sahip yer şekilleridir. 2. Ovalar: Çevresine göre alçakta kalmış ve vadilerle derin yarılmamış düzlüklerdir. 3. Platolar: Akarsular tarafından derince yarılmış, çevresine göre yüksekte kalan düzlüklerdir. 4. Vadiler: Akarsular tarafından aşındırılmış v veya u şeklindeki şekillerdir. 5. Denizler: Yerkabuğunun çukur bölümlerini dolduran, birbiriyle bağlantılı tuzlu su kütleleridir. 6. Adalar: Dört tarafı sularla çevrili kara parçalarıdır. 7. Yarımadalar: Bir tarafı toprağa bağlı, üç tarafı sularla çevrili kara parçalarıdır. 8. Koylar ve Körfezler: Denizlerin karaların içine doğru sokulmuş şekilleridir.

5. sınıf yeryüzü şekilleri yedi ana kategoriye ayrılır: 1. Dağlar: Çevresine göre yüksek olan kara kütleleridir. 2. Ovalar: Çevresine göre alçakta kalan düzlüklerdir. 3. Platolar: Çevresine göre yüksekte kalan, akarsular tarafından parçalanmış geniş ve engebeli yeryüzü şekilleridir. 4. Akarsular: Belirli bir yatak boyunca akan su kütleleridir. 5. Göller: Karalar üzerindeki çukur yerlerde biriken su kütleleridir. 6. Denizler: Yeryüzünün tuzlu su kütleleridir. 7. Körfezler: Denizlerin karaların içine doğru uzanmış durumlarıdır.