İdariYargı

İdari yargıda uygulanan usul, idari yargılama usulü olarak adlandırılır. İdari yargılama usulünde uygulanan bazı ilkeler şunlardır: - Re’sen araştırma ilkesi: İdari yargı mercileri, davanın açılmasıyla birlikte gerekli incelemeleri kendiliğinden yapar. - Yazılılık ilkesi: Yargılama yazılı olarak yapılır ve tarafların mahkemeye yazılı dilekçeler ile başvurması gerekir. - Duruşma: Bazı durumlarda mahkeme duruşma düzenleyebilir ve tarafların avukatları görüşlerini sözlü olarak ifade edebilirler. İdari yargıda ayrıca ivedi yargılama usulü de öngörülmüştür.

Türkiye'de davalara bakan mahkemeler iki ana kategoriye ayrılır: adli yargı mahkemeleri ve idari yargı mahkemeleri. Adli yargı mahkemeleri kendi arasında şu şekilde ayrılır: - Ceza Mahkemeleri: Suç işleyenlere ceza vererek adaleti sağlar. - Hukuk Mahkemeleri: Özel ve tüzel kişilerin anlaşamadığı konuları çözüme ulaştırır. İdari yargı mahkemeleri ise şu şekilde ayrılır: - İdare Mahkemeleri: Kamu kurum ve kuruluşlarının hukuka aykırı iş ve işlemlerine karşı açılan iptal davalarına bakar. - Vergi Mahkemeleri: Vergi uyuşmazlıklarını ve vergi davalarını inceler. - Bölge İstinaf Mahkemeleri: Mahkemelerin istinafa gitmesi durumunda davaları çözüme ulaştırır.

4483 sayılı Kanun uyarınca soruşturma izni almak için aşağıdaki adımlar izlenmelidir: 1. Ön İnceleme Başlatılması: Soruşturma izni, yetkili merci tarafından bizzat veya görevlendireceği denetim elemanları aracılığıyla başlatılır. 2. Yetkili Merci Belirlenmesi: İlçede görevli memurlar için kaymakam, illerde ise vali soruşturma izni vermeye yetkilidir. 3. Delil Toplama ve Rapor Hazırlama: Ön inceleme ile görevlendirilen kişiler, gerekli bilgi ve belgeleri toplayıp, görüşlerini içeren bir rapor hazırlayarak yetkili mercie sunarlar. 4. Karar Verilmesi: Yetkili merci, raporu değerlendirerek soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine dair bir karar alır. 5. İtiraz Hakkı: Karara karşı, hakkında inceleme yapılan memur veya diğer kamu görevlisi tarafından on gün içinde yetkili merciin yargı çevresinde bulunduğu bölge idare mahkemesine itiraz edilebilir. 6. Soruşturmanın Yürütülmesi: Soruşturma izni verilmesi halinde, ilgili Cumhuriyet Başsavcılığı hazırlık soruşturmasını yürütür ve sonuçlandırır.

Danıştay, aşağıdaki durumlarda idari yargı kararlarını bozar: 1. Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması. 2. Hukuka aykırı karar verilmesi. 3. Usul hükümlerine uyulmamış olması. Ayrıca, temyiz incelemesi sonunda karardaki maddi yanlışlıkların düzeltilmesi mümkün ise karar düzeltilerek onanır.

İstinaf mahkemesinde görülen dosyalar şunlardır: 1. Hukuk Davaları: İlk derece mahkemelerinin verdiği nihai kararlar, ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararları. 2. Ceza Davaları: Onbeş yıl ve daha fazla hapis cezalarına ilişkin hükümler. 3. İdari Davalar: Bölge idare mahkemeleri, idare mahkemelerince verilen kararların yeniden incelendiği istinaf mahkemeleridir. Ayrıca, çekişmesiz yargı işleri ve soybağına ilişkin sonuçlar doğuran davalar da istinaf mahkemesinin yetki alanına girer.

Yürütmenin durdurulması talebi, idari yargıda bir davanın açılması sırasında veya sonrasında mahkemeden talep edilir. Talepte bulunan kişi veya kurum, dava dilekçesinde yürütmenin durdurulması istemini açıkça belirtmek zorundadır.

İdari yargıda önemli olan ders notları şunlardır: 1. "AkademikUS İdari Yargılama Hukuku Ders Notları". 2. "İdare Hukuku - İdari Yargı Ders Notları". 3. "LexFaculty İdari Yargılama Hukuku Ders Notu".

İYÖS (İdari Yargı Ön Sınavı) sınavı, idari yargı hakim adaylığı için oldukça zorlu bir sınav olarak değerlendirilmektedir. Sınav, adayların hukuk bilgilerini ve idari yargı ile ilgili mevzuata hakimiyetlerini ölçmektedir.

Geç atama ile ilgili mahkeme kararları, atama işleminin hukuka aykırı bulunması durumunda iptaline yönelik olabilir. Bu tür durumlarda öne çıkan bazı mahkeme kararları şunlardır: 1. Danıştay 12. Dairesi'nin 2015/3186 Esas ve 2015/5513 Karar sayılı kararı. 2. Danıştay 5. Dairesi'nin 2015/4910 Esas ve 2015/10432 Karar sayılı kararı. 3. Ankara İdare Mahkemeleri'nin kararları. Atama iptali davalarında, mahkemenin kararı doğrultusunda idare, atama işlemini ortadan kaldırmak ve gerekli düzeltici işlemleri yapmakla yükümlüdür.

İdari yargılamada ilk inceleme aşamasında yapılanlar şunlardır: 1. Görev ve yetki: Davanın idari yargı düzenine girip girmediği ve doğru mahkemede açılıp açılmadığı incelenir. 2. İdari merci tecavüzü: Davadan önce idareye başvurulması gereken durumlarda bu yolun tüketilip tüketilmediği kontrol edilir. 3. Ehliyet: Davacının dava açma ehliyetine sahip olup olmadığı değerlendirilir. 4. Kesin ve yürütülmesi gereken işlem: Dava konusu işlemin idari davaya konu olacak nitelikte olup olmadığı incelenir. 5. Süreaşımı: Davanın süresinde açılıp açılmadığı kontrol edilir. 6. Husumet: Davalının doğru şekilde gösterilip gösterilmediği belirlenir. 7. Dilekçenin kanuna uygunluğu: Dava dilekçesinin 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'na uygun olup olmadığı incelenir. İlk inceleme sonunda dava dilekçesinde kanuna aykırılık görülürse, durum bir raporla görevli daireye veya mahkemeye bildirilir.

Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılan bir yetkidir ve üç ana alana ayrılmıştır: 1. Anayasa Yargısı: Anayasa Mahkemesi tarafından yürütülen, yasaların Anayasa’ya uygunluğunun denetimini içerir. 2. İdari Yargı: İdare ve vergi mahkemeleri ile bölge idare mahkemeleri tarafından yürütülen, idarenin işlem ve eylemlerinden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümünü kapsar. 3. Adli Yargı: Ceza ve hukuk mahkemeleri tarafından yürütülen, genel olarak diğer yargı kollarına girmeyen uyuşmazlıkların çözümlendiği alanı ifade eder. Ayrıca, seçim yargısı (Yüksek Seçim Kurulu) ve hesap yargısı (Sayıştay) da yargı sistemi içerisinde yer almaktadır.

İdari Yargı Ön Sınavı (İYÖS), hukuk bilgisine programlarında yeterince yer veren siyasal bilimler, idari bilimler, iktisat ve maliye alanlarında en az 4 yıllık yükseköğrenim yapmış olanların girdiği bir sınavdır. Bu sınav, idari yargı alanındaki bilgileri ölçer ve konuları arasında: - Anayasa Hukuku; - İdare Hukuku; - Ceza Hukuku; - Maliye ve Ekonomi; - İmar ve Çevre Hukuku; - Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi yer alır. İYÖS'ü başarıyla geçen adaylar, mülakat aşamasına katılma hakkı kazanır.

Düzenleyici KİK kararlarının uygulanması şu şekilde gerçekleşir: 1. İdareler Tarafından Uygulama: KİK'in ihale sürecine ilişkin verdiği nihai kararlar, ilgili idarece ivedilikle yerine getirilir. 2. İdari Yargıda Dava Açma: Kararın hukuka aykırı olduğunu düşünen taraflar, 60 gün içinde idare mahkemesinde iptal davası açabilir. 3. İtirazen Şikayet Başvuruları: Kararın eksik veya yanlış uygulandığını iddia eden ilgililer, Kuruma yeniden itirazen şikayet başvurusunda bulunabilir. 4. Suç Duyurusu: Kararın hiç uygulanmaması durumunda, doğrudan Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulabilir.

İdari yargıda husumet, davayı açan kişinin aleyhine hukuki koruma istenen kişi veya kuruma, yani idareye yöneltilir.

Uzman çavuş, sağlık kurulu raporundan elenirse, sözleşmesi feshedilir. Bu durumda, kişinin idari yargı yoluna başvurarak kararın iptali için dava açma hakkı bulunmaktadır.

İdari yargıda yerindelik ve hukuka uygunluk denetimi iki farklı kavramı ifade eder: 1. Yerindelik Denetimi: İdari yargı hakiminin, idarenin takdir yetkisini kullanarak tesis ettiği işlemlerin hukuka uygun olup olmadığını değerlendirmesidir. 2. Hukuka Uygunluk Denetimi: İdari yargıda en temel denetim türüdür ve idari işlemlerin yürürlükteki mevzuata, yargı içtihatlarına ve süreklilik kazanmış idari uygulamalara aykırı olup olmadığını inceler.

İdarenin karar verme süresi, belirli durumlarda uzatılabilir. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'na göre, ilgililer tarafından yapılan başvurularda, idarenin altmış gün içinde cevap vermemesi halinde istek reddedilmiş sayılır ve bu tarihten itibaren dava açma süresi içinde idari dava açılabilir. Ayrıca, tarafların haklı sebeplerinin bulunması halinde, cevap verme süresi görevli mahkeme kararı ile otuz günü geçmemek ve bir defaya mahsus olmak üzere uzatılabilir.

Mülakat iptal davasının ne kadar süreceği, idari yargı sürecinin genel seyrine bağlıdır ve genellikle birkaç ay ile bir yıl arasında sonuçlanabilir.

İYÖS'e (İdari Yargı Ön Sınavı) kimler girebilir? İYÖS'e başvurabilmek için aşağıdaki şartları taşımak gerekmektedir: 1. Hukuk Fakültesi Mezunu Olmak: Türkiye'deki veya denkliği kabul edilen yurt dışındaki hukuk fakültelerinden mezun olmak. 2. Hukuk Bilgisine Yeterince Yer Veren Bölümlerden Mezun Olmak: Siyasal bilgiler, idari bilimler, iktisat ve maliye alanlarında en az 4 yıllık yükseköğrenim yapmış olmak. 3. Belirli Tarihlerde Kayıt Yaptırmış Olmak: 23 Mart 2024'ten sonra mezun olmuş olmak ve 24 Ekim 2019'dan sonra yükseköğretim kurumlarına kayıt yaptırmak. Ayrıca, yaş ve sağlık koşullarını karşılamak ile kamu görevlisi olma niteliklerine uygun olmak gibi genel şartlar da bulunmaktadır.

Bölge idare mahkemesi hiyerarşisi, idari yargı sistemi içinde şu şekilde yer alır: 1. İlk Derece Mahkemeleri: İdare ve vergi mahkemeleri, idari yargı sisteminin ilk derece mahkemeleridir. 2. Bölge İdare Mahkemeleri: İlk derece mahkemeleri tarafından verilen kararların itiraz üzerine incelendiği ve kesin hükme bağlandığı üst mahkemelerdir. 3. Danıştay: Bölge idare mahkemelerinin verdiği kararlara karşı temyiz yolu olarak başvurulan yüksek mahkemedir.