Hititler

Hititler'de tanrılara hesap vermek amacıyla yazılan yıllıklara "anal" denir.

Acıpayam'da yaşamış bazı topluluklar ve devletler şunlardır: Hititler; İonlar; Akalar; Frigler; Lidyalılar; Persler; Helenler; Roma İmparatorluğu; Germiyanoğulları Beyliği; Hamitoğulları Beyliği; Osmanlı Devleti. Ayrıca, 1071 Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu'ya gelen göçmen Türk boylarından Oğuz Kafilesi'nin Avşar Oymağı'na bağlı Karaağaç Baba yönetimindeki bir kol, Acıpayam'a yerleşmiştir.

Sakarya'nın tarihi, Hititlere kadar uzanan bir geçmişe sahiptir.

Hititler'de töre, kanun ve geleneklerin bütünü anlamına gelir. Hititler, Mezopotamya'dan aldıkları kanunlara eklemeler ve düzeltmeler yaparak Anadolu'daki ilk kanunları oluşturmuşlardır. Ayrıca, Hititler her yılın önemli olaylarını kaydederek tarih yazıcılığına katkıda bulunmuşlardır.

Anadolu (Anatolia), tarih boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Bunlardan bazıları: Hattiler ve Hurriiler. Hititler. Frigyalılar. Lidyalılar. Urartular. Persler. Romalılar. Bizanslılar. Selçuklular. Osmanlılar.

Anadolu'daki ilk tarihi çağ uygarlığı Hattiler olarak kabul edilir. Hattiler, M.Ö. 2500 - M.Ö. 1700 yılları arasında Anadolu'da büyük bir uygarlık oluşturmuşlardır. Diğer ilk çağ Anadolu uygarlıkları: Hititler (M.Ö. 1700 - M.Ö. 700); Frigler (M.Ö. 800 - M.Ö. 676); Lidyalılar (M.Ö. 687 - M.Ö. 546); İyonyalılar (M.Ö. 1200 - M.Ö. 676).

Tarihte iki yazılı antlaşma şunlardır: 1. Karlofça Antlaşması: 1699 yılında Osmanlı Devleti ile Venedik, Lehistan, Avusturya arasında imzalanmış, Batıda ilk toprak kaybının yaşandığı ve Osmanlı'nın gerileme dönemine girdiği antlaşmadır. 2. Kadeş Antlaşması: MÖ 1280 yılında Mısırlılar ile Hititler arasında imzalanmış, tarihin ilk yazılı antlaşması olarak kabul edilir.

Kazankaya Vadisi'nde tarih boyunca çeşitli medeniyetler yaşamıştır. Bu bölgede Hititler dönemine ait Þappinuva yerleşimi ve Frigler'de bolluğun sembolü olan "Tanrıça Kibele" kabartması bulunmaktadır. Ayrıca, Roma ve Helenistik döneme ait kalıntılar da vadinin çevresinde yer almaktadır.

Adana'nın en eski hikayesi, bölgedeki arkeolojik bulguların Paleolitik Çağ'a kadar uzanan insan yerleşimlerini ortaya çıkarması ile ilişkilidir. Adana isminin kökeni ile ilgili bazı efsaneler ve iddialar da bulunmaktadır: Mitolojik Köken: Adana ismi, Hitit İmparatorluğu egemenliğindeki Kizzuvatna krallığının Adanya URU adlı şehrinin isminden türemiş olabilir. Gök Gürültüsü Tanrısı: Bir efsaneye göre, ismin kökeni, ormanlık yörelerde yaşadığına inanılan gök gürültüsü tanrısı Adad'a dayanır. Söğüt Ağacı: Başka bir iddiaya göre, Seyhan Nehri kıyılarının bol miktarda söğüt ağacı ile kaplı olması ve bu ağacın Mezopotamya kavimlerince "And ağacı" olarak tanınması, kente Adana isminin verilmesinde etkili olmuştur. Adana'ya ait en eski yazılı kayıtlar ise M.Ö. 1650 yıllarına tarihlenen Hitit tabletlerinde "Uru Adania" (Adana bölgesi) olarak geçmektedir.

Karahöyük, önemli bir arkeolojik alan olarak kabul edilir çünkü: 1. Tarihî Zenginlik: Karahöyük'te yapılan kazılarda, Hititlerin Anadolu'ya gelişleri ve medeniyetlerinin gelişim aşamaları gibi önemli tarihî dönemler hakkında bilgiler elde edilmiştir. 2. Tabakalanma: Kazılarda Orta Tunç Çağı, İlk Tunç Çağı ve Kalkolitik Çağ'a ait maddi kültür verileri ortaya çıkarılmıştır. 3. Asur Ticaret Kolonileri Dönemi: MÖ 2000 yılının ilk çeyreğine denk gelen Asur Ticaret Kolonileri dönemi, Karahöyük'te kuleli, anıtsal kapılı ve kalın sur duvarı ile çevrili bir yerleşimin varlığını ortaya koymuştur. 4. Buluntular: Kazılarda ele geçen mühürler, kil kapatmalar, tıkaçlar, bullalar ve çeşitli objeler, dönemin ticaret ve kültürel etkileşimlerini yansıtan önemli buluntulardır. 5. Korunmuşluk: Alan, birinci derece arkeolojik sit alanı olarak tescillenmiştir.

Hititlerin kullandığı hiyeroglif yazısı, resim yazısı olarak da bilinen bir yazı sistemidir. Hiyeroglif yazısı, daha çok mühürlerde ve kaya anıtları gibi büyük yazıtlarda tercih edilirdi.

Hititler (MÖ 1700-MÖ 700), Anadolu'nun en büyük imparatorluklarından birini kurmuş eski bir halktır. Kuruluş ve Yerleşim: Hititler, Kafkas dağlarından Orta Anadolu'ya göç ederek Kızılırmak havzasına yerleşmişlerdir. Tarihsel Süreç: Hititler, dört asır boyunca 19 hükümdarın tahtta kaldığı Eski Hitit Devri ve Mısırlılarla Kadeş Muharebesi yaptıkları Yeni Hitit Devri olmak üzere iki önemli dönem yaşamışlardır. Yönetim Sistemi: Başlangıçta feodal beyliklerden oluşan Hitit Krallığı, daha sonra merkezi idareyi güçlendirerek eyaletlere valiler atamıştır. Toplumsal ve İktisadi Hayat: Hitit toplumu hiyerarşik bir yapıya sahipti ve tarım, hayvancılık, maden işlemeciliği ve kumaş dokumacılığı temel geçim kaynaklarıydı. Kültürel Miras: Hititler, çivi yazısı ve hiyeroglif kullanmış, yıllık kayıtlar tutmuşlardır. Miras: Hititler'in mirası, tarih ve arkeoloji alanında büyük öneme sahiptir ve onlardan sonra gelen kültürler üzerinde etkisini sürdürmüştür.

Maden Çağı'nda (Maden Devri) var olan bazı devletler şunlardır: 1. Hititler: Anadolu'da MÖ 2000-1200 yıllarında madencilik sanatı çok gelişmiştir. 2. Sümer ve Akad: Tunç Devri'nde Mezopotamya'da ortaya çıkmış ilk büyük devletlerdir. 3. Lidyalılar: İlk altın parayı basmış ve önemli bir maden işletme merkezi olan Sardes'i kullanmışlardır. Ayrıca, Demir Devri'nde Roma ve Selçuklular da madencilik ve sanayi alanında önemli devletler olarak yer almışlardır.

Anadolu'nun en büyük uygarlığı konusunda kesin bir görüş yoktur. Ancak, Anadolu'da yaşamış bazı büyük uygarlıklar şunlardır: Hititler: M.Ö. 1600-1200 yılları arasında Anadolu'da büyük bir imparatorluk kurmuş ve bölgenin ilk büyük siyasi gücü haline gelmiştir. Lidyalılar: Tarihte ilk parayı basan medeniyettir. Frigler: Özellikle taş oymacılığı ve kaya anıtları ile tanınırlar. Urartular: M.Ö. 9. yüzyılda Van Gölü çevresinde güçlü bir devlet kurmuşlardır. Bu uygarlıkların her biri, Anadolu'nun kültürel ve tarihi mirasına önemli katkılarda bulunmuştur.

Hititleri MÖ 1178 yılında Asurlular yok etmiştir.

Sümerler ve benzeri Anadolu medeniyetleri şunlardır: Hititler. Frigler. Lidyalılar. İyonyalılar. Urartular. Persler. Bunların dışında, Anadolu'da yaşamış diğer medeniyetler arasında Hattiler, Asurlular, Babiller ve Bizanslılar da bulunmaktadır.

İnönü Mağaraları'nda sırasıyla şu topluluklar yaşamıştır: 1. Frigler: Mağaralar, milattan önce 8. yüzyılda Frigler döneminde ev olarak kullanılmıştır. 2. Hititler: Mağaraların Hititler tarafından da kullanıldığı düşünülmektedir. 3. Romalılar: Hristiyanlık döneminde mağaraların Romalılar tarafından aktif olarak kullanıldığı belirtilmektedir. 4. Kaşkalar: Mağaralarda, Geç Tunç Çağı'na tarihlenen buluntular arasında, Anadolu'nun kayıp topluluğu Kaşkalar'a ait izler de bulunmuştur.

İyonya ile birlikte Anadolu'da kurulan diğer uygarlıklar şunlardır: 1. Hititler: Kızılırmak dolaylarında devlet kurmuşlardır, başkentleri Hattuşaş'tır. 2. Frigler: Sakarya Nehri kıyısında kurulmuşlardır, başkentleri Gordion'dur. 3. Lidyalılar: Gediz ve Küçük Menderes nehirleri arasında, başkentleri Sard şehridir. 4. Urartular: Doğu Anadolu'da, başkentleri Tuşpa (Van)'dır. Bu uygarlıklar, tarih boyunca Anadolu'nun kültürel ve ekonomik gelişimine önemli katkılarda bulunmuşlardır.

Malatya ismi, Hititçe "bal" anlamına gelen "melid" kelimesinden türemiştir. Bu isim, Hitit kitabelerinde "öküz başı ve ayağı" ile ifade edilmiştir.

Hattuşa ile ilgili PDF'ler, Hattusa E-Kitap Arşivi ve Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi'nde bulunmaktadır. Hattusa E-Kitap Arşivi'nde, orijinal kategorisinde çeşitli kitaplar yer almaktadır. Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi'nde ise "Hattuşa" ve "Hititler" konu başlıklarıyla ilgili şu kitaplar PDF formatında mevcuttur: - "Hattuşa'da 106 yıl"; - "Hitit yasaları"; - "Korucutepe II".