Helikopter

Helikopterlerin yönlendirilmesi için üç temel kontrol sistemi kullanılır: 1. Kollektif kontrol: Tüm rotor kanatlarının açısını aynı anda değiştirerek kaldırma kuvvetini artırır veya azaltır, böylece helikopterin inmesini veya çıkmasını sağlar. 2. Siklik kontrol: Rotor kanatlarının açısını rotasyon süresince farklılaştırarak helikopterin öne, arkaya ya da yanlara hareket etmesini sağlar. 3. Pedallar: Kuyruk rotoru aracılığıyla helikopterin kendi ekseni etrafında sağ-sol dönmesini kontrol eder. Helikopterler, bu kontrol sistemleri sayesinde havada asılı kalma, sağa-sola ve ileriye-geriye hareket etme gibi manevralar yapabilir.

Turboprop ve turboşaft arasındaki temel fark, turboprop motorların doğrudan pervaneye bağlı olması, turboşaft motorların ise bir şanzıman aracılığıyla pervaneye güç iletmesidir. Diğer farklar: Kullanım Alanı: Turboprop motorlar genellikle uçaklarda, turboşaft motorlar ise genellikle helikopterlerde kullanılır. Bağlantı Türü: Turboprop motorlar, türbinlerden elde edilen mekanik enerjiyi doğrudan pervaneye aktarırken, turboşaft motorlar bu enerjiyi bir şanzıman (transmisyon) aracılığıyla iletir. Bağımsız Hız Kontrolü: Turboşaft motorlarda gaz jeneratörü (çekirdek motor) sabit bir hızda çalışırken, rotor sistemi hızını bağımsız olarak ayarlayabilir.

Koaksiyel helikopter, bir mil üzerine monte edilen, aynı dönme eksenine sahip ancak biri diğerinin üstünde olmak üzere zıt yönlerde dönen iki ana rotora sahip helikopter türüdür. Koaksiyel rotor sisteminin bazı avantajları: Kaldırma kuvveti: Aynı devirlerde dönen iki pervane ile, tek pervaneden daha fazla kaldırma kuvveti elde edilir. Motor gücü: Kuyruk rotoru için motordan kullanılan %30'luk güç, kaldırma kuvveti için kullanılabilir. Gürültü: Kuyruk motorlu sistemler kadar gürültü çıkarmaz. Disimetrik kaldırma kuvveti: Tasarımı sayesinde bu fenomen engellenir. Bazı dezavantajları: Mekanik karmaşıklık: Rotorların zıt yönlere dönmesi, mekanik arızalara karşı savunmasızlık yaratır. Yüksek maliyet: Üretim ve bakım maliyetleri daha yüksektir. Koaksiyel rotor sistemi kullanan helikopterlere Kamov Ka-52 örnek verilebilir.

Mi-35 helikopterlerinin kaldırılma nedeni hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, bazı Mi-35 helikopterlerinin hizmet dışı kalmasının nedenleri şunlar olabilir: Yedek parça eksikliği: 2018 yılında, Rum Milli Muhafız Ordusu'na (RMMO) ait Mi-35U tipi helikopterler, yedek parça bulunamaması nedeniyle uçamıyordu. Teknik arızalar veya çatışmalar: Mi-35 helikopterleri, çeşitli çatışmalarda düşürülmüş veya teknik arızalar nedeniyle hizmet dışı kalmış olabilir.

ID425 araç kimliği, Multi Theft Auto (MTA) oyunundaki bir araca aittir. SA-MP oyununda ise ID425 araç kimliği hakkında bilgi bulunmamaktadır. Volkswagen ID.4 modeli ise elektrikli bir otomobil olup, 2025 yılı itibarıyla tavsiye edilen başlangıç fiyatı 2.184.000 TL'dir.

29 Temmuz 2025 tarihinde Almanya'nın Saksonya eyaletinin Grimma kenti yakınlarında düşen askeri helikopterin parçaları, Mulde Nehri'nde bulundu.

T-129 ATAK helikopterinin Türk üretimi olmasının birkaç nedeni vardır: Coğrafi ve iklim koşullarına uygunluk: Helikopter, Türkiye'nin coğrafi ve iklim koşullarına göre tasarlanmıştır. Yerli üretim ve teknoloji: ATAK programı, azami ölçüde yerli teknolojileri ve üretimi içermektedir. Savunma sanayisinin gelişimi: Bu tür yerli üretim projeler, savunma sanayisinin gelişmesine ve ilerlemesine katkı sağlar. İhracat imkanı: Yerli üretim olması, farklı ülkelere ihracat yapma olanağı tanır.

İlk helikopterin icat edilmesinin nedeni, dikey kalkış ve iniş yapabilen, havada sabit kalabilen ve her yöne hareket edebilen bir hava aracı yaratma isteğidir. Helikopterin icadı, 1800'lü yılların sonunda içten yanmalı motorların geliştirilmesiyle mümkün olmuştur. İlk helikopter, 1907 yılında Fransız mucit Paul Cornu tarafından icat edilmiştir.

Türkiye'nin yerli helikopterleri arasında T-625 GÖKBEY ve T-929 ATAK 2 bulunmaktadır. T-625 GÖKBEY: Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) tarafından üretilen, Türkiye'nin ilk yerli genel maksat helikopteridir. T-929 ATAK 2: Yine TUSAŞ tarafından geliştirilen, ağır sınıf taarruz helikopteridir.

Helikopterlerin yakıt tüketimi, saatte ortalama 100-200 litre arasında değişebilir. Ayrıca, bir helikopterin saatte kaç litre yakıt tükettiği, modeline, motor tipine, uçuş hızına, yüküne ve hava koşullarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. VIP tipi bir helikopterin kilometrede 2,5 litre benzin tükettiği düşünüldüğünde, bir helikopter 1 saatte yaklaşık 2,5 litre x 60 = 150 litre yakıt tüketir.

Kağıttan yapılan helikopterin pervanesi şu şekilde yapılabilir: 1. Malzeme hazırlığı: 1 yaprak kağıt (en iyisi DIN A4 veya A5); 1 makas; gerekirse çizim için bir cetvel. 2. Kâğıdı hazırlama: Kağıdı yatay şekilde koyun ve 10 cm genişliğinde bir şerit kesin. 3. Katlama işlemi: Şeridi yatay ve dikey olarak katlayın, ardından ortadan katlayarak orta kısmı kesin. 4. Pervane yapımı: Aşağıdaki iki kenarı ortaya doğru katlamak için iki kesik daha yapın. Kanatları bükün. Pervane yaparken, helikopterin daha uzun süre havada kalması için pervaneyi daha uzun, daha hızlı hareket etmesi için ise daha kısa kesebilirsiniz.

Helikopterle havada olmak, helikopterin dikey kalkış ve iniş yapabilmesi, havada asılı kalabilmesi ve ileri, geri ve yanal olarak uçabilmesi anlamına gelir. Helikopterler, döner kanatlı pervaneleri sayesinde uçuşlarını sağlarlar. Helikopterin havada kalabilmesi, birbiri ile ters biçimde etkileşen kuvvetlerin bir takım kumandalar vasıtasıyla değiştirilmesi ile sağlanır.

Türkiye, ABD'den en çok Chinook helikopteri almıştır. 2019 yılında Türkiye, Boeing'den 4 adet CH-47F Chinook helikopteri teslim almıştır. Boeing ile 2011 yılında yapılan anlaşma kapsamında toplam 11 adet Chinook helikopteri alınması planlanmıştır.

Turboşaft motorlar, genellikle helikopterler ve büyük yolcu uçaklarının kuyruk kısmında yer alan APU (Auxiliary Power Unit) motorlarında kullanılır. Bazı kullanım örnekleri: Bell 206 helikopteri; Mi-17 helikopteri; Eurocopter Tiger helikopteri. Ayrıca, tekneler, gemiler, tanklar, hovercraftlar ve sabit ekipmanlar gibi yüksek güç çıkışı, yüksek güvenilirlik, küçük boyut ve hafiflik gerektiren uygulamalarda da yaygın olarak kullanılmaktadır.

2023 yılı Kasım ayı itibarıyla 100 adet T129 ATAK helikopteri üretilmiştir.

Mi-35, Rusya menşeli bir helikopterdir. Mi-35M ise, Rostvertol tarafından üretilen ve Rusya'nın yanı sıra birçok ülke tarafından kullanılan bir ihracat versiyonudur.

31 Mayıs 2017'de Şırnak'ın Uludere ilçesi Şenoba beldesinde meydana gelen Cougar kazasında, helikopterin kalkıştan kısa bir süre sonra yüksek gerilim hattına takılması sonucu kaza kırıma uğradığı belirtilmiştir. Kazada, aralarında Tümgeneral Aydoğan Aydın'ın da bulunduğu 13 asker şehit olmuştur.

Helikopterlerin genellikle iki pervanesi vardır: 1. Ana pervane (rotor). 2. Kuyruk pervanesi. Bazı helikopter konfigürasyonlarında (örneğin, tandem veya enine rotorlu helikopterler) birden fazla ana pervane bulunabilir.

2025 yılı itibarıyla T625 GÖKBEY helikopterinden 4 prototip ve 3 adet üretilmiştir. İlk 23 helikopterin 2026 yılı sonuna kadar tamamlanması planlanmaktadır.

122 mil, yaklaşık olarak 200-240 kilometreye denk gelir. Ancak, helikopterin hızı birçok faktöre bağlıdır: Helikopter tipi. Motor gücü. Yük. Hava koşulları. Bu nedenle, kesin bir süre vermek için bu faktörlerin dikkate alınması gerekir.