Hadis

"Karış karış, adım adım" hadisi, Hz. Muhammed'e (s.a.s.) aittir.

Kütüb-i Sitte, İslam dininin en güvenilir hadis kitapları olarak kabul edilir. Ancak, Kütüb-i Sitte'deki hadislerin tamamı sahih değildir; bazı hadisler zayıf olarak değerlendirilmiştir.

Kitabu'l-Edeb, iki farklı bağlamda ele alınabilir: 1. İmam Hafız Ebu Davud'un eseri: Bu kitap, "Kütüb-i Sitte"nin üçüncüsü olan "Sünen-i Ebu Davud"da yer alan ve edep konusuyla ilgili hadisleri içerir. 2. İbn Ebi Şeybe'nin eseri: Bu kitap ise edep ve ahlak konularındaki hadisleri bir araya getiren ilk müstakil eser olarak bilinir.

Eş-Şemâil ifadesi, genellikle Hz. Muhammed'in (s.a.s.) şemâilini (fiziki ve ahlaki özelliklerini) anlatan eserler için kullanılır. Bu kapsamda, "eş-Şemâilü’n-Nebeviyye" adlı eser, Resûl-i Ekrem'in şemâilini elli altı başlık altında 402 hadisle ele alır ve şu konuları içerir: - dış görünüşü, - kıyafeti, - yemesi içmesi, - konuşma şekli, - ibadeti, - ahlâkı, - geçim tarzı, - ölümü.

En büyük müellif olarak kabul edilebilecek tek bir kişi yoktur, çünkü bu değerlendirme kişisel zevklere ve alanlara göre değişebilir. Ancak, İslam dünyasında en büyük hadis alimi olarak kabul edilen ve "Sahih-i Buhari" adlı eserin yazarı olan İmam Buhari (ö. 256/870) öne çıkmaktadır.

Bu hadis, Ramuz el-Ehadis'te Hz. Ebû Hüreyre'ye atfedilerek kaydedilmiştir. Hadis metni şu şekildedir: "Kıyamet yaklaştığında zamanın akışı hızlanır. Böylece sene ay gibi, ay Cuma (hafta) gibi olur. Cuma'dan Cuma'ya olan vakit de kuru bir hurma dalının yaprakları ile birlikte ateşte yanması gibi kısa olur".

“Çok az güler, çok ağlarım” hadisi, Hz. Muhammed’e (s.a.v.) aittir. Bu hadis, Buhârî’nin “Küsûf” bölümünde yer almaktadır.

Şia'nın Kütb-ü Erbaa'sı (Dört Kitap) olarak bilinen temel hadis kitapları şunlardır: 1. el-Kâfi: Muhammed b. Yakub Kuleyni tarafından yazılmıştır. 2. Men La Yahduruhu'l Fakih: Şeyh Saduk olarak bilinen Muhammed b. Ali b. Babeveyh tarafından derlenmiştir. 3. Tehzibu'l Ahkâm: Ebu Cafer et-Tusi tarafından yazılmıştır. 4. el-İstibsar: Yine Ebu Cafer et-Tusi'nin diğer bir eseridir.

Tirmizî, "İlm" 9, hadis no: 2664 şu şekildedir: Muğîre b. Şu’be (r.a.)’den rivâyete göre, Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurdu: “Kim yalan olduğunu bildiği halde benden bir hadis anlatırsa iki yalancıdan biri kendisidir”.

Tard ve tardiye farklı anlamlara sahiptir: 1. Tard: Arapça kökenli bir kelime olup "uzaklaştırma, kovma" anlamına gelir. 2. Tardiye: İki farklı bağlamda kullanılır: - Edebiyatta Tardiye: Divan edebiyatında beş dizelik bentlerden oluşan bir musammat türüdür. - Hadis İlminde Tardiye: Hadis yazarken sahabî ismi geçtiğinde "radiyallahu anhu" (Allah ondan razı olsun) diyerek dua etme anlamına gelir.

İstihrac kelimesi iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Hadis İlmi Terimi: Bir muhaddisin, kendisinden önce tasnif edilmiş bir hadis kitabındaki rivayetleri, kitap sahibinin isnadından farklı bir isnadla kendi isnadıyla rivayet etmesi anlamına gelir. 2. Felsefe Terimi: Çıkarsama, bir önermeden düşünce yoluyla başka bir önermeye geçme işi.

"Neyle gelirsen gel, kul hakkı ile gelme" ifadesi, Hz. Muhammed'in bir hadisinde geçmektedir. Bu hadis şu şekildedir: "Benim huzuruma ne ile gelirseniz gelin, affederim; ancak kul hakkı ile gelmeyin".

Altay Cem Meriç, "Hadis Usûlü - Sorulu Cevaplı" adlı kitabı kullanmaktadır.

"Sahib" kelimesi, farklı bağlamlarda farklı anlamlara gelebilir: 1. Hadis Usulü Terimi: "Sahib", hadislerde bir kitabın yazarı veya musannıfı anlamında kullanılmıştır. 2. Osmanlıca Terim: "Sahib", genel olarak bir şeyi koruyan, ona malik olan veya bir iş yapmış olan kimse anlamına gelir. 3. İngilizce Karşılığı: "Sahib" kelimesi, Hindistan'da Avrupalılara verilen "efendi" ünvanını ifade eder.

Zayıf rivayet, İslam hukuku ve hadis ilmi bağlamında, hadislerin güvenilirliği ve geçerliliği konusunda yapılan sınıflandırmalarda kullanılan bir terimdir. Bu tür rivayetler, çeşitli nedenlerle sahih (güvenilir) kabul edilmezler ve bunlar arasında şunlar bulunur: - İsnad zincirindeki zayıflık: Hadisin dayandığı aktarıcılar zincirinde güvenilir olmayan kişilerin bulunması. - Metin problemleri: Hadisin metninde tutarsızlıklar, çelişkiler veya anlam belirsizlikleri olması. - Kaynak sorunları: Hadisin kaynağının, güvenilir hadis kitapları arasında yer almaması veya daha sonradan uydurma olduğu anlaşılan rivayetlerden oluşması. - Tarihsel ve içerik analizi: Hadisin, yaşadığı dönemin şartlarıyla veya İslam'ın temel prensipleriyle çelişen bir içeriğe sahip olması.

Nesâî, tam adıyla Ebu Abdurrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali en-Nesâî, 830 yılında Horasan'da doğmuş büyük bir hadis âlimidir. Hayatı: - Küçük yaşta Kur'an'ı ezberledi ve 15 yaşında hadis ilmine yöneldi. - Geniş bir ilim seyahati yaparak Horasan, Irak, Hicaz, Mısır, Şam ve Cezire gibi yerleri dolaştı. - Pek çok öğrenci yetiştirdi ve Şafiî mezhebinden olmasına rağmen mutlak müctehid mertebesindeydi. - Son zamanlarını Mısır'da hadis ve ilim öğreterek geçirdi. - 915 yılında Mekke'de öldü ve Safa ile Merve arasına defnedildi.

Zürkânî şerhi, özellikle hadis ve siyer alanlarında yazılmış bir eserdir. Şerhte anlatılan konular genel olarak şunlardır: - Hadislerin tahriri: Kitap ve musannif isimleri belirtilerek rivayetlerin aktarılması. - Rivayet farkları: Farklı hadislerin ve rivayet bütünlüğünün sağlanması. - Tercihler: Daha çok Mâliki anlayışına göre yapılan tercihler. - Lügavî açıklamalar: Hadislerin dilbilimsel analizleri. - Sebeb-i vürûd: Hadisin neden söylendiğine dair bilgiler. - Hüküm ve sonuçlar: Hadisten çıkarılabilecek hükümlerin ve sonuçların belirtilmesi.

Tahric ve tedric farklı anlamlara sahiptir: 1. Tahric: Hadis ilminde iki farklı anlamda kullanılır. - Rivayet anlamında: Bir hadisin isnadıyla birlikte bir kitapta nakledilmesi. - Kaynak gösterme anlamında: Bir kitaptaki hadislerin teker teker ele alınarak isnadlarının gösterilmesi ve sıhhat durumlarının belirtilmesi. 2. Tedric: Genel olarak "aşamalı ilerleme" veya "derecelendirme" anlamına gelir. - İslam hukukunda: Hükümlerin ilâhî irade tarafından bir defada bütün şeklinde değil, tebliğ süreci boyunca beşerî ve sosyal olgular dikkate alınarak peyderpey konulması yöntemidir.

İstanbul'u fetheden padişahın müjdesi, Hazreti Muhammed'in (s.a.v.) hadisidir: "Konstantiniyye muhakkak fethedilecektir. Onu fetheden komutan ne güzel komutandır. Onu fetheden ordu ne güzel ordudur".

Kütüb-i Sitte ve Kütüb-i Tis'a farklı kavramlardır: 1. Kütüb-i Sitte: Hz. Muhammed'in hadislerini toplayan meşhur altı eserden oluşan koleksiyondur. Bu eserler şunlardır: - Sahih-i Buhari. - Sahih-i Müslim. - Sünen-i Nesai. - Sünen-i Tirmizi. - Sünen-i Ebu Davud. - Sünen-i İbn Mace. 2. Kütüb-i Tis'a: Kütüb-i Sitte'ye üç eserin eklenmesiyle oluşan dokuz hadis mecmuasıdır. İlave edilen eserler: - Darimi'nin es-Sünen'i. - İmam Malik'in Muvatta'ı. - Ahmed ibn Hanbel'in el-Müsnedi'dir.