Etnolinguistik

Yaşayan Diller ve Lehçeler (YDL) dersi, Türkiye'deki ortaokullarda (5-8. sınıflar) seçmeli olarak sunulan bir ders programıdır. YDL dersi kapsamında öğretilen diller: Abazaca, Adığece, Arnavutça, Boşnakça, Gürcüce, Kurmancca, Lazca ve Zazaca'dır. Bu ders, tehlike altındaki dillerin gelecek nesillere aktarılmasını ve bu dillerin resmi olarak tanınmasını amaçlar.

Dünyanın en ilginç dili olarak birkaç aday öne çıkmaktadır: !Xóõ: Afrika'nın Namibia ve Botswana bölgelerinde konuşulan bu dil, 58 ile 122 arasında sessiz harf, 31 sesli harf ve 4 farklı vurguya sahiptir. Archi: Rusya'nın Archib köyünde konuşulan bu dil, bir fiil köküne bir buçuk milyon farklı ek alabilir. Tuyuca: Kolombiya ve Brezilya Amazonlarında konuşulan bu dil, 140 farklı fiil niteleyicisine sahiptir. Silbo Gomero: İspanya'nın Kanarya Adaları'nda konuşulan bu dil, kelimeleri ıslık sesleriyle ifade eder. Pirahã: Brezilya'daki Amazon bölgesinde konuşulan bu dilde sayılar ve renk terimleri yoktur, zaman kavramı ise mevcut değildir.

Dünyada 35 tane yaşayan Türk dili vardır. Bazı Türk dilleri şunlardır: Azerice; Özbekçe; Uygurca; Kazakça; Türkmence; Tatarca. Türk dilleri, Doğu Avrupa'dan Sibirya ve Çin'in batısına kadar uzanan bir alana yayılmıştır.

Koba'nın konuşması, Koba dilinde yapılmaktadır. Koba, Endonezya'nın Maluku adalarında konuşulan bir Avustralya dilidir. Koba dilinin bazı özellikleri: ISO 639-3 kodu: kpd. Glottolog kodu: koba1240. Sınıflandırma: Austronesian, Malayo-Polinezya, Orta-Doğu Aru. Konuşan sayısı: 870 (2011). Durum: Kesinlikle tehlikede.

Tektiteko dili, Guatemala'nın Huehuetenango belediyesine bağlı Tectitán bölgesinde konuşulur.

Sabuan dili, diğer adıyla Cebuano, Filipinler'de konuşulur. Özellikle koyu mavi ile gösterilen bölgelerde halkın büyük kısmı tarafından (%50'den fazla), açık mavi ile gösterilen bölgelerde ise halkın %25 ila %49'luk kısmı tarafından konuşulmaktadır.

Evet, Zaza dilinde şiir vardır. Zaza dilinde yazılmış şiirlerden bazıları şunlardır: Modern Zaza şiiri. Fahri Ergun'un şiirleri. Çetin Satıcı'nın şiirleri. Roşan Lezgin'in şiirleri. İlyas Gizligöl'ün şiirleri. Ayrıca, Zazaca şiirlerin yer aldığı Antolojiye Sairune Dina adlı bir antoloji de bulunmaktadır.

Filipinler'de 183'e kadar farklı dil konuşulmaktadır. Filipinler'in iki resmi dili vardır: Filipince (Filipino) ve İngilizce.

Altay dili üzerine çalışan bazı Türk araştırmacılar: Ahmet Temir. Osman Nedim Tuna. Talat Tekin. Tuncer Gülensoy. Feyzi Ersoy.

Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde konuşulan Türk dilleri hakkında kesin bir sayı vermek mümkün değildir. Ancak, bu bölgelerde konuşulan bazı Türk dilleri şunlardır: Uygurca. Özbekçe. Kazakça. Kırgızca. Türkiye genelinde ise, resmi olarak 28 farklı dil konuşulduğu bilinmektedir.

Lazcanın temel olarak iki şivesi bulunmaktadır: 1. Batı Şivesi: Pazar, Ardeşen ve Çamlıhemşin'de konuşulur. 2. Doğu Şivesi: Arhavi, Hopa ve Borçka'da konuşulur. Ayrıca, bu iki ana şive altında şu alt şiveler de bulunmaktadır: Hopa-Sarp Şivesi: Hopa ve Sarp bölgelerinde konuşulur, 38 ses içerir ve gelecek zaman kipinde yardımcı fiil kullanılır. Arhavi-Fındıklı Şivesi: 37 harf içerir ve Q sesi kullanılmaz. Ardeşen-Pazar Şivesi: İsim hallerinin sayısı 5'e kadar düşer ve K, S ve ŞEN halleri yoktur.

Türkiye'de doğrudan Türkçe lehçesi bulunmamaktadır. Ancak, Türkçenin farklı lehçeleri mevcuttur. Türkiye Türkçesi, Oğuz dil grubunda yer alır ve Türk lehçeleri arasında en büyük grubu oluşturur. Türkçenin bazı lehçeleri: Azerice; Özbekçe; Kazakça; Tatarca; Kırgızca; Türkmen Türkçesi. Ayrıca, Çuvaşça ve Yakutça da Türkçenin lehçeleri arasında yer alır.

Sinhala ve Tamil aynı değildir, bunlar Sri Lanka'daki iki büyük etnik grubun konuştuğu dillerdir. Sinhala, Hint-Avrupa dil ailesinden bir dildir ve Sri Lanka'nın çoğunluğunu oluşturan Sinhalese halkı tarafından konuşulur. Tamil, Dravid dil ailesine ait bir dildir ve Sri Lanka'daki Tamil topluluğu tarafından konuşulur.

Dünya dilleri sıralaması genellikle iki ana kritere göre yapılır: ana dil olarak konuşan sayısı ve toplam konuşan sayısı. 1. Ana dil olarak konuşan sayısı: Ethnologue gibi kaynaklar, dilleri ana dil olarak konuşan sayısına göre sıralar. 2. Toplam konuşan sayısı: Bazı kaynaklar, ana dil ve ikinci dil olarak konuşanların toplamını dikkate alır. Bu sıralamalar, kullanılan veri ve metodolojiye göre değişiklik gösterebilir.

Dünyadaki yedi büyük dil ailesi şunlardır: 1. Hint-Avrupa Dil Ailesi: Avrupa, Güney Asya ve Orta Asya'nın büyük bir bölümünde konuşulan dilleri içerir. 2. Sino-Tibet Dil Ailesi: Çin'den Hindistan'a kadar uzanan geniş bir coğrafyada konuşulan dilleri kapsar. 3. Afro-Asyatik Dil Ailesi: Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Sahra altı Afrika'da konuşulan dilleri içerir. 4. Nijer-Kongo Dil Ailesi: Afrika'nın büyük bir kısmında, özellikle Sahra'nın güneyinde konuşulan dilleri kapsar. 5. Avustronezya Dil Ailesi: Güneydoğu Asya, Okyanusya ve Pasifik Adaları'nda konuşulan dilleri içerir. 6. Ural-Altay Dil Ailesi: Kuzey Asya, Doğu Avrupa ve Orta Asya'da konuşulan dilleri içerir. 7. Bantu Dil Ailesi: Orta ve Güney Afrika'da konuşulan 400'den fazla dili kapsar.

Karamanlıca ve Karamanlı Türkçesi aynı şeyi ifade eder. Karamanlıca, Osmanlı döneminde ana dili Türkçe olan Anadolu Rumları (Karamanlılar) tarafından konuşulan ve Karamanlılar tarafından Yunan alfabesi ile yazılmış bir Orta Anadolu Türkçesi türüdür.

UNESCO'ya göre, 1950 yılından bu yana dünya çapında 200'den fazla ölü dil bulunmaktadır.

Kızılderililerin ana dilleri, iki ayrı ana grupta toplanır: 1. Na-Dene dilleri: Sibirya kökenli ve Kızılderili Na-Dene halklarının konuştuğu diller. 2. Amerind dilleri: Na-Dene dilleri dışındaki bütün Kızılderili halklarının konuştuğu diller. Ayrıca, her bir Kızılderili kabilesinin kendine özgü dilleri de bulunmaktadır.

Goranice dili, İran ve Irak sınırındaki Hawraman Dağları bölgesinde konuşulmaktadır.

Kumanlar, Türk dillerinin Kıpçak grubuna ait bir dil konuşmuşlardır.