Etik

D.N.R. (Do Not Resuscitate) emri, aşağıdaki nedenlerle imzalanır: 1. Hastanın yaşam kalitesinin düşük olması: D.N.R. hastaları, mevcut durumlarının kötüleşeceğini ve yeniden canlandırma işlemlerinin daha fazla acı çekmelerine neden olacağını düşünebilirler. 2. Mali ve duygusal yükün azaltılması: Hastalar, ailelerinin ve toplumun üzerinde oluşturacakları yükü azaltmak isteyebilirler. 3. Doğal ölümle tercih: Bazı hastalar, ölümlerinin doğal yollarla gerçekleşmesini tercih ederler. 4. Tedavinin etkisizliği: Hastalar, kardiyopulmoner resüsitasyon (CPR) ve diğer canlandırma yöntemlerinin başarı oranının düşük olduğunu ve bu tür müdahalelerin kendilerine fayda sağlamayacağını düşünebilirler. Bu tür kararlar, hastanın doktoru ve yakınlarıyla detaylı bir şekilde tartışılmalı ve hastanın istekleri doğrultusunda yasal olarak geçerli bir form doldurulmalıdır.

Teknolojik tekillik, yapay zekâ ve diğer gelişmiş teknolojilerin insan müdahalesine gerek duymadan kendi kendini geliştirebildiği bir dönemi ifade eder. Teknolojik tekilliğin bazı bileşenleri: - Yapay zekâ: Öğrenme yeteneğine sahip algoritmalar geliştirerek daha karmaşık görevleri yerine getirir. - Nanoteknoloji, biyoteknoloji ve kuantum hesaplama: Teknolojik gelişmelere katkıda bulunan diğer alanlar. - İnsan-makine birleşimi: Beyin-bilgisayar arayüzleri sayesinde insanların zihinsel kapasitesini artırma potansiyeli. Teknolojik tekillik kavramı, hem olumlu hem de olumsuz sonuçlar doğurabilir ve bu teknolojinin nasıl kontrol edileceği büyük bir etik tartışma konusudur.

Ahlaki sorumluluk, eylemlerimiz ve kararlarımız sonucunda başkalarına ve topluma karşı hissettiğimiz yükümlülüktür. Toplumsal sorumluluk ise bireylerin toplumun refahı ve gelişimi için, doğal çevreye ve sosyal yapıya zarar vermeden, toplumsal değerleri koruyarak yerine getirmesi gereken yükümlülüklerdir. Toplumsal sorumluluk kapsamında: sokak hayvanlarına yardım etmek; doğal çevreyi ve sürdürülebilir yaşamı korumak; dilsel ve kültürel çeşitliliği koruyarak bilgi birikimine katkı sağlamak gibi unsurlar yer alır.

Yapay zekanın "bok" yapabileceği ifadesi, doğrudan bir anlam taşımaz. Ancak, yapay zekanın bazı olumsuz etkileri ve riskleri olduğu belirtilmiştir: 1. Yanlış Bilgi ve Propaganda: Yapay zeka, öneri algoritmaları aracılığıyla yanlış bilgi ve propagandayı yayabilir, bu da toplumun algılarını ve kararlarını etkileyebilir. 2. Önyargı ve Ayrımcılık: Yapay zeka algoritmaları, eğitim verilerindeki önyargıları sürdürebilir veya derinleştirebilir, bu da adalet ve eşitlik konularında sorunlara yol açabilir. 3. Güvenlik Riskleri: Yapay zeka, otonom silah sistemleri gibi askeri amaçlarla kullanıldığında, insan müdahalesi olmadan ölümcül kararlar alabilir ve bu da etik ve güvenlik sorunlarına neden olabilir. Bu tür risklerin önlenmesi için yapay zekanın geliştirilmesi ve kullanımında etik ilkelere uyulması önemlidir.

Forsyth Etik Algı Ölçeği, bireylerin etik tutumlarını idealizm ve görelilik boyutlarında ölçmek için geliştirilen bir ölçektir. Ölçeğin özellikleri: - İki boyutlu yapı: İlk 10 soru idealizmi, diğer 10 soru ise göreliliği ölçer. - Likert tipi ölçek: İfadeler, "Kesinlikle katılmıyorum"dan "Tamamen katılıyorum"a kadar beşli bir ölçekte değerlendirilir. - Geçerlilik ve güvenilirlik: Ölçek, birçok araştırmada kullanılmış ve geçerliliği ile güvenilirliği çeşitli çalışmalarla desteklenmiştir. Forsyth'in bu ölçeği, etik ideolojilerin farklılıklarını belirlemek ve etik karar verme süreçlerini analiz etmek için yaygın olarak kullanılmaktadır.

Kamu görevlilerinin doğru ve dürüst çalışması, "dürüstlük ve tarafsızlık" ilkesine dayanır. Bu ilke doğrultusunda kamu görevlileri; - Tüm eylem ve işlemlerinde yasallık, adalet, eşitlik ve dürüstlük ilkeleri doğrultusunda hareket ederler; - Görevlerini yerine getirirken ve hizmetlerden yararlandırmada ayrım yapamazlar.

Etik kurula gönderilmesi gereken bildiriler, genellikle insan katılımcıları içeren veya hassas konularla ilgili olan araştırmalardır. Bu kapsamda, aşağıdaki türdeki bildiriler etik kurul izni gerektirebilir: Anket ve mülakat çalışmaları. Kişisel verilerin kullanımı. Hayvan deneyleri. Retrospektif çalışmalar. Ayrıca, lisansüstü tez çalışmaları ve öğrencilerin akademik projeleri de etik kurul izni gerektirebilir.

Felsefenin temel ilkeleri, epistemoloji, ontoloji, etik, metafizik gibi kavramlarla özetlenebilir. Atasözü olarak ifade edilebilecek doğrudan bir ilke belirtilmemiştir. Ancak, felsefenin bazı temel düşünceleri ve prensipleri şunlardır: Kategorik Imperatif (Kant): Bireylerin nasıl ahlaki kararlar alabileceğini gösteren bir etik teorisidir. Altın Orta (Aristoteles): İyi ve doğru durumların apaçık olmadığını, bu nedenle aşırılıklardan kaçınmayı öğütler. Pozitivizm: Bilginin sadece gözlemlenebilir ve ölçülebilir gerçeklere dayandığını savunur.

Protokol ve görgü kuralları arasındaki temel farklar şunlardır: Kullanım Alanı: Protokol kuralları daha çok resmi işlerde ve resmi ilişkilerde uygulanırken, görgü kuralları sosyal yaşamda geçerlidir. Yasal Yaptırım: Görgü kurallarının çiğnenmesi durumunda yasal bir yaptırım yoktur, ancak toplum tarafından hoş karşılanmaz. Kapsam: Protokol, resmi törenlerde, resmi yazışmalarda, resmi kabul ve ziyaretlerde, karşılama ve uğurlama usullerinde uyulması gereken kuralları kapsar. Her iki kural türü de toplumsal ilişkileri düzenleme ve nezaket ortamını koruma işlevine sahiptir.

Haksız kaynak gösterme sık rastlanan bilimsel yanıltma biçimleri arasında yer alır.

Öğretmenler, not karşılığında hediye kabul etmemelidir. Milli Eğitim Bakanlığı'nın "Mesleki Etik İlkeleri"ne göre, öğretmenlerin maddi değeri olan hediyeleri kabul etmeleri etik olarak doğru bulunmamaktadır. Ancak, sembolik nitelikteki ve maddi değeri olmayan hediyeler kabul edilebilir.

Etik kurul onayı süresi, 15 gün ile 3 ay arasında değişebilmektedir. Ayrıca, ilgili ayın 15’inden önce toplanan etik kurulda kararların en geç 3 gün içinde başvuru sahibine iletildiği de belirtilmektedir.

Etik karikatür, toplumsal veya politik meseleleri mizahi bir şekilde ele alan, abartılı ve düşündürücü çizimler olarak tanımlanabilir. Bu tür karikatürler, fikir özgürlüğünün bir ifadesi olarak kabul edilir ve genellikle eleştirel düşünceyi desteklemek amacıyla kullanılır. Ayrıca, etik dışı olarak değerlendirilebilecek karikatürler, hakaret, ayrımcılık veya şiddeti teşvik eden içerikler içerebilir ve bu tür içeriklerin yayınlanması yasalara aykırı olabilir.

Felsefeye ihtiyaç duyulmasının bazı nedenleri şunlardır: 1. Sorgulama ve Düşünme Becerisi: Felsefe, kişinin daha sorgulayıcı ve yaratıcı düşünmesine yardımcı olur. 2. Rasyonel Karar Alma: Felsefi sorgulamalar, daha rasyonel düşünme ve kararlarını bu doğrultuda alabilme becerisi kazandırır. 3. Etik ve Ahlak: Felsefi düşünce, iyiliği, ahlakı ve etiği sorgulamayı teşvik eder, bu da kişinin daha dikkatli davranışlar sergilemesini sağlar. 4. Kişisel Gelişim: Felsefe, bireyin kendini ve çevresini tanıma, yaşam boyu öğrenme ve öğrendiklerini uygulama kararlılığında olmasına katkıda bulunur. 5. Toplumsal Katkı: Felsefe, ortak kültürlerin farklı perspektifleri tartışmasına olanak tanır, empati yeteneğini geliştirir ve toplumsal sorunlara çözüm üretmede yardımcı olur.

Habercilikte tarafsızlık önemlidir çünkü: 1. Okuyucunun doğru bilgiye ulaşmasını sağlar: Tarafsız haberler, okuyucunun olayları olduğu gibi değerlendirmesine ve doğru kararlar almasına olanak tanır. 2. Gazetecinin güvenilirliğini artırır: Güvenilir bir kaynak olarak kabul edilmek, gazetecinin toplum nezdindeki itibarını yükseltir. 3. Farklı düşüncelere erişim sağlar: Tarafsızlık, farklı bakış açılarının sunulmasını mümkün kılar ve geniş bir okuyucu kitlesine hitap eder. 4. Demokratik süreçleri destekler: Halkın doğru ve objektif bilgiye erişimi, demokratik karar alma süreçlerini güçlendirir. 5. Toplumsal güveni oluşturur: Sağlıklı bir tartışma ortamı yaratarak toplumda güven ortamını sağlar.

Alev Coşkun'un istifası, Cumhuriyet gazetesinde e-ticaret yasası aleyhine haber yapılması karşılığında bir firmadan kayıt dışı para alındığı iddialarıyla ilgili olarak, Cumhuriyet Vakfı Yönetim Kurulu üyeleri tarafından yapılan istifa çağrıları nedeniyle istenmiştir. Bu çağrılar, olayların üstünün örtülmeye çalışıldığı ve etik dışı, hukuk dışı olaylara müsaade edildiği gerekçelerine dayanmaktaydı. Alev Coşkun, istifa çağrılarına yanıt olarak, bu iddiaların asılsız olduğunu ve gazeteyi ele geçirme girişimi olduğunu öne sürmüştür.

Yapay zekanın kötü amaçlı kullanımını engellemek için aşağıdaki önlemler alınabilir: 1. Güvenlik İlkelerinin Uygulanması: Yapay zeka sistemlerinin geliştirilmesi ve test edilmesi sırasında güvenliğin en baştan göz önünde bulundurulması ve güvenlik ilkelerinin uygulanması. 2. Güncellemelerin Takip Edilmesi: Yapay zeka sistemlerinin güncel tutulması ve güvenlik yamaları ile güncellenmesi. 3. Erişim Kontrolünün Sağlanması: Yapay zeka sistemlerine yetkisiz erişimlerin engellenmesi. 4. İzleme ve Analiz: Yapay zeka sistemlerinin veri girişlerinin ve çıktılarının izlenmesi ve anormalliklerin tespit edilmesi. 5. Etik ve Yasal Değerlendirme: Yapay zeka sistemlerinin etik ve yasal açıdan değerlendirilmesi ve gerekli adımların atılması. Ayrıca, uluslararası etik ilkelerin oluşturulması ve yasal düzenlemelerin yapılması da yapay zekanın kötüye kullanımını önlemek için önemlidir.

İletişim ve etik, hem sözlü hem de sözlü olmayan iletişimde yol göstermesi gereken ahlaki ilkeleri ve değerleri ifade eder. İletişim etiğinin temel unsurları şunlardır: - Doğruluk: Doğru bilgiyi paylaşmak ve aldatıcı veya yanıltıcı iletişimden kaçınmak. - Saygı: Her bireyin değerli olduğunu ve saygı görmeyi hak ettiğini kabul etmek. - Empati: Kendini başkalarının yerine koyma ve dünyayı onların bakış açısından görme yeteneği. - Sorumluluk: Söylediklerimizin ve yaptıklarımızın sorumluluğunu üstlenmek. Dijital çağda iletişim etiği, bilgilerin hızla yayılma yeteneği nedeniyle yeni zorluklar ve fırsatlar sunar.

Teknolojideki sınırsız ve hızlı gelişme, felsefe açısından insanın düşünce yapısı ve varoluşsal durumu üzerindeki etkileri ile ele alınır. Bu durum, aşağıdaki konuları içerir: 1. Etik Sorunlar ve Değer Yargıları: Kişisel veri gizliliği, yapay zeka etiği gibi konular, teknolojinin gelişmesiyle birlikte ortaya çıkan etik sorunları oluşturur. 2. İnsan Doğası ile Etkileşim: Teknolojinin, insanın doğayı ve diğer bireyleri sömürme heveslerine hizmet etmesi ve bu nedenle doğayı yok etmesi gibi tartışmalar felsefede yer alır. 3. Toplumsal ve Kültürel Değişim: Teknolojinin, bireyin yaşam biçimini, sosyal ilişkilerini ve toplumsal algıyı değiştirmesi, felsefi olarak insanın kendini yeniden tanımlaması gerekliliğini doğurur.

Jostein Gaarder, "Sofinin Dünyası" adlı eserinde felsefi soruları ve etik meseleleri kurgusal hikayelerle harmanlayarak anlatmaktadır. Yazarın anlatmak istedikleri arasında şunlar yer alır: - İnsanın varoluşu ve evrenin doğası: Eserin temel temasını oluşturur. - Bireysel anlam arayışı: Her bireyin kendi kimliğini ve dünyadaki yerini sorgulaması gerektiği vurgulanır. - Felsefi bilginin aktarılması: Felsefe tarihini basit ve anlaşılabilir bir dille sunmak. - Çevre sorunları ve insan hakları: Gaarder'ın aktif olarak savunduğu konulardır. Ayrıca, "Sofinin Dünyası" ile Gaarder, çocukların ve gençlerin felsefi düşünmeye yönlendirilmesini de amaçlamıştır.