EdebiAkımlar

Sebk-i Hindi ve mahallileşme akımları farklı edebi akımlardır. Sebk-i Hindi, 17. yüzyılda Hindistan'da ortaya çıkmış ve İran üzerinden divan şairlerini etkilemiştir. Mahallileşme akımı ise 16. yüzyıldan sonra görülmeye başlanmış ve Divan şiirinin soyut dünyasına bir tepki olarak ortaya çıkmıştır.

AYT'de önemli konu anlatımları şunlardır: 1. Türk Dili ve Edebiyatı: İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı, Halk Edebiyatı, Divan Edebiyatı, Tanzimat Edebiyatı, Servet-i Fünun ve Fecr-i Ati, Milli Edebiyat, Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı. 2. Edebi Akımlar: Klasisizm, Romantizm, Realizm, Natüralizm, Sembolizm, Sürealizm gibi akımlar. 3. Şiir Bilgisi: Nazım birimi, ahenk unsurları, şiir türleri. 4. Roman, Hikaye ve Tiyatro: Özellikleri, yazarları ve önemli eserleri. 5. Söz Sanatları ve Anlatım Biçimleri. 6. Dünya Edebiyatı. Ayrıca, anlam bilgisi, dil bilgisi ve paragraf soruları da AYT'de önemli bir yer tutar ve bu konulara da çalışılması önerilir.

Edebi akımı bulmak için şu sorular sorulabilir: 1. Akımın temel özellikleri nelerdir?. 2. Hangi dönemde ve nerede ortaya çıkmıştır?. 3. Temsilcileri kimlerdir?. 4. Hangi türlerde etkili olmuştur?.

Cumhuriyet döneminde insan figürü, farklı edebi akımlar ve temalar çerçevesinde ele alınmıştır: 1. Milli ve Dini Duyarlılıkları Yansıtan Eserler: Anadolu köylüsü, geleneksel değerler ve ahlaki yozlaşma gibi konular işlenerek, Anadolu insanının yaşama tarzı ve sorunları gerçekçi bir bakış açısıyla ele alınmıştır. 2. Bireyin İç Dünyasını Esas Alan Eserler: Peyami Safa, Ahmet Hamdi Tanpınar ve Tarık Buğra gibi yazarlar, bireyin psikolojisini ve ruhsal durumunu yansıtmaya çalışmışlardır. İnsan gerçeği, toplumsal açıdan değil, psikolojik açıdan ele alınmıştır. 3. Toplumcu Gerçekçi Eserler: Sabahattin Ali, Sadri Ertem, Kemal Tahir gibi yazarlar, toplumsal sorunlar ve çatışmalar ile köy gibi küçük yerleşim yerlerinin sorunlarını işlemişlerdir. "Sanat toplum içindir" anlayışıyla, belirli görüşleri anlatmak için eserlerini kullanmışlardır. 4. Modernizmi Esas Alan Eserler: Adalet Ağaoğlu, Ferit Edgü, Yusuf Atılgan gibi yazarlar, geleneksel anlatımın dışına çıkarak, bilinç akışı, iç konuşma ve alegorik anlatım gibi teknikleri kullanmışlardır.

"Ölü Ozanlar Derneği" eserinde pragmatizm ve varoluşçuluk edebi akımları öne çıkmaktadır.

Bir şiirin yazıldığı dönemi bulmak için, şiirin üslubuna ve işlediği temalara bakmak gerekir. Ayrıca, aynı sanat anlayışı ekseninde yazılan eserler, edebiyatta ve şiirde akımları oluşturur. Bu akımları inceleyerek de şiirin dönemine dair ipuçları elde edilebilir.

Milli Edebiyat zevk ve anlayışı, Batı taklidi bir edebiyata tepki olarak doğmuştur.

Bazı şiirlerin ait olduğu akımlar: 1. "Merdiven" şiiri, Servet-i Fünun Edebiyatı akımına aittir. 2. "Toplumcu şiir" anlayışı, İkinci Yeni Akımı içinde yer alır. 3. "Garip Akımı" şiirleri, Orhan Veli, Melih Cevdet Anday ve Oktay Rıfat tarafından başlatılmıştır. 4. "Saf (öz) şiir" anlayışı, Ahmet Haşim, Ahmet Hamdi Tanpınar ve Cahit Sıtkı Tarancı gibi şairler tarafından temsil edilmiştir.

Cumhuriyet döneminde Türk edebiyatında çeşitli edebi akımlar ortaya çıkmıştır. Bunlar arasında öne çıkanlar şunlardır: 1. Milli Edebiyat Akımı: Türk dilinin ve kültürünün önemini vurgulamış, halkın anlayabileceği bir dilde eserler üretilmesini savunmuştur. 2. Garip Akımı (Birinci Yeni): 1940'lı yıllarda modern şiirin gelişimine katkıda bulunmuş, geleneksel şiir anlayışına karşı çıkarak yenilikçi bir yaklaşım benimsemiştir. 3. İkinci Yeni Akımı: 1950'li yıllarda ortaya çıkmış, soyut ve deneysel bir anlatımı benimsemiş, dilin özgürlüğünü vurgulamıştır. 4. Toplumcu Gerçekçilik Akımı: 1960'lı yıllardan itibaren toplumsal sorunlara dikkat çekerek sosyal eleştiri yapmayı amaçlamıştır. 5. Halkçılık Akımı: Halkın yaşamından esinlenen eserlerin üretilmesini savunmuştur. 6. Sosyalist Edebiyat Akımı: Sol görüşleri savunan yazarların eserlerini kapsar. 7. Feminist Edebiyat Akımı: Kadınların haklarına ve yaşamlarına odaklanan eserlerin üretilmesini savunur.

Yahya Kemal Beyatlı, herhangi bir edebi akıma mensup olmadan kendi özgün üslubunu oluşturmuştur. Özellikleri: Divan edebiyatının zenginliği ile modern şiirin akıcılığını birleştirmiştir. Şiirlerinde genellikle hece veznini kullanmış ve bu formu Türkçenin ruhuna en uygun ölçü olarak görmüştür. Milli ve manevi değerlere, tarihimize ve Osmanlı mirasına sıklıkla yer vermiştir. Duygularını yalın ve etkileyici bir dille dile getirmeyi tercih etmiştir. Aruz ölçüsünü Türk aruzu haline getiren şairlerdendir ve bu ölçüyü Türkçeye başarıyla uygulamıştır.

Servet-i Fünun edebiyatının genel özellikleri şunlardır: 1. Sanat Anlayışı: "Sanat için sanat" anlayışını benimsemişlerdir. 2. Dil: Ağır ve süslü bir dil kullanılmıştır; Fransızca kelimeler edebiyata girmiştir. 3. Temalar: Bireysel konular ön plandadır; aşk, hayal kırıklığı, doğa, melankoli ve karamsarlık işlenmiştir. 4. Edebi Akımlar: Realizm ve natüralizm akımlarının etkisi altında kalmışlardır. 5. Nazım Biçimleri: Batı tarzı şiirler yazılmış, sone, terza rima gibi yeni nazım şekilleri kullanılmıştır. 6. Mekan ve Kahramanlar: Eserlerde mekan genellikle İstanbul'dur, kahramanlar seçkin ve aydın kişilerden seçilmiştir. 7. Roman Kurgusu: Üçlü aşk ilişkileri gibi klişeler kullanılmış, psikolojik tahlillere ağırlık verilmiştir. 8. Dergicilik: Bu dönem, gazetecilikten dergiciliğe geçilen bir dönemdir.

Tanzimat'ın 1. döneminde iki ana edebi akım öne çıkmaktadır: 1. Klasisizm: Bu akımın etkisi altında kalan sanatçılar arasında İbrahim Şinasi ve Ahmet Vefik Paşa bulunmaktadır. 2. Romantizm: Namık Kemal, Ahmet Mithat ve Şemsettin Sami gibi yazarlar romantizm akımından etkilenmişlerdir. Ayrıca, bu dönemde realizm ve natüralizm akımları da görülmeye başlanmıştır.

İkinci Meşrutiyet Dönemi Türk Edebiyatının genel özellikleri şunlardır: 1. Toplumsal Değişim ve Edebi Dönüşüm: Meşrutiyet'in ilanıyla birlikte edebiyat, toplumsal değişimlerden etkilenerek yeni bir yön kazandı. 2. Edebi Akımlar: Realizm, Naturalizm ve Sembolizm gibi akımlar etkili oldu. 3. Önemli Yazarlar: Halit Ziya Uşaklıgil, Mehmet Rauf, Ahmet Hikmet Müftüoğlu gibi önemli yazarlar bu dönemde eserler verdi. 4. Yeni Türler: Tiyatro, mensur şiir ve hikaye gibi türler ilgi gördü. 5. Yayın Hayatı: Birçok edebi dergi yayımlandı, bu dergiler yazarların eserlerini geniş kitlelere ulaştırmalarını sağladı.

Dante'nin edebi akımı, "Dolce stil nuovo" (yeni tatlı üslup) olarak bilinir.

Sebk-i Hindi ve Türki-i Basit akımları farklı edebi akımlardır. Sebk-i Hindi, 17. yüzyılda İran ve Hindistan'da ortaya çıkmış, şiirde anlam derinliği, hayal gücü ve tasavvuf konularını işleyen bir akımdır. Türki-i Basit ise 15. yüzyılda divan şairi Necati tarafından başlatılan, günlük yaşayışı ve mahalli konuları şiire yansıtan bir akımdır.

Edebi akıma göre soru sormak için aşağıdaki adımları izlemek faydalı olabilir: 1. Akımın Temel Özelliklerini Bilmek: Sorulacak sorunun, ilgili edebi akımın tanımına, tarihine ve temsilcilerine uygun olması gerekir. 2. Örnek Eserleri İncelemek: Akımın öne çıkan eserlerini ve yazarlarını incelemek, kavramları daha iyi anlamanızı sağlar. 3. Farklı Soru Tiplerini Görmek: Çeşitli soru bankalarından alıştırmalar yapmak, farklı soru tiplerini görmenizi ve testte karşılaşabileceğiniz zorlayıcı durumlarla başa çıkmanızı kolaylaştırır. 4. Eleme Yöntemi Kullanmak: Çoktan seçmeli sorularda, kesin yanlış olan seçenekleri eleyerek doğru şıkkı belirlemeye çalışmak faydalı olabilir. 5. Anahtar Kelimelere Dikkat Etmek: Özellikle paragraf ve yorum sorularında anahtar kelimeleri belirlemek, sorunun doğru çözümüne ulaşmanızı sağlar.

Soğuk Savaş döneminde iki edebi akım öne çıkmaktadır: 1. Ekspresyonizm (Dışavurumculuk): İç âlemden doğan duyguları en gizli ve çıplak yönleriyle dışa vurmayı amaçlayan, şiddet ve toplumsal çatışmalara karşı bir eleştiri ve başkaldırı akımıdır. 2. Dadaizm: Kuralsızlık ve her şeye kuşkuyla bakma ilkesi üzerine kurulmuş, hiçbir şeyin doğruluğuna ve varlığına inanmayan, dil ve estetik kuralları bir yana bırakan bir akımdır.

"Okul Dışı" şiiri, herhangi bir edebi akıma ait değildir.

Romandaki evreler, edebi akımlara göre şu şekilde sınıflandırılabilir: 1. Klasik Roman: 18. yüzyıl Avrupa edebiyatıyla başlayan, kurgusal hikayeler, derinlikli betimlemeler ve karakterlerin psikolojik gelişimi gibi unsurları içerir. 2. Romantik Roman: 18. ve 19. yüzyıllar arasında ortaya çıkan, duygu yoğunluğu, tutkulu aşk ve doğanın güzellikleri gibi temaları işler. 3. Realist Roman: Realizm akımından yararlanarak yazılan, günlük hayattan konuları ele alan ve toplumsal sorunları eleştiren romanlardır. 4. Natüralist Roman: İnsan davranışlarını biyolojik ve sosyal faktörlerle açıklayan, determinist bir bakış açısıyla yazılan romanlardır. 5. Yeni Roman: Akımdan çok yazınsal inceleme ve araştırma serüveni olarak kabul edilir, çoğul bakış açısını ve anlatım yöntemlerini öne çıkarır.

Ömer Naci, Servet-i Fünun ve Fecr-i Ati edebi akımlarına mensuptur.