Doğabilimleri

Kayaçların sıcaklık farkı, yağmur ve rüzgar gibi etkenlerle aşınıp parçalanması ile tortul (sedimanter) kayaçlar oluşur. Bu süreç şu şekilde gerçekleşir: 1. Erozyon: Rüzgar, su, buz ve kimyasal etkiler gibi doğal etkenlerle kayaların parçalanması ve taşınması. 2. Birikme: Parçalanan kayaçların çökelmesi ve birikmesi. 3. Sıkışma ve taşlaşma: Birikmiş malzemelerin sıkışarak kayalara dönüşmesi. Ayrıca, yüksek sıcaklık ve basınç altında değişime uğrayan kayaçlar metamorfik (başkalaşım) kayaçlar haline gelir.

Buz Devrinde anlatılan buzul çağı, Kuvaterner Buzul Çağı'dır. Bu buzul çağı, yaklaşık 2,58 milyon yıl önce başlamış ve hâlen devam etmektedir. Ayrıca, Pleistosen Devri olarak da bilinir ve bu devir, yaklaşık 11.700 yıl önce sona ermiştir.

Kayaçların parçalanmasıyla oluşmuş kütleler sırasıyla şöyledir: kayaçlar parçalanarak kayaları oluşturur; kayalar parçalanarak taşları oluşturur; taşlar parçalanarak çakılları oluşturur; çakılların en küçük haline kum denir.

Suda kolay çözünen kayaçlar, kimyasal tortul kayaçlardır. Kimyasal tortul kayaçlara örnekler: traverten; sarkıt, dikit, sütun (damlataş); tuz (kaya tuzu); kireç taşı (kalker); dolomit; değirmentaşı; çakmaktaşı; boynuztaşı. Suda kolay çözünebilen kalsiyum karbonatlı kayaçlar ise şunlardır: kalker (kireçtaşı); jips (alçıtaşı); kaya tuzu.

Yumuşak kayalar, tebeşir, arduvaz ve kalker gibi kaya türlerini içerir. Nasıl Oluştukları: Tebeşir: Denizlerde yaşayan mikroskobik canlıların iskeletlerinin birikmesiyle oluşur. Arduvaz: Kil, mika ve kuvars minerallerinin birleşmesiyle meydana gelir. Kalker (Kireç Taşı): Denizlerde yaşayan canlıların kabuk ve iskeletlerinin birikmesiyle veya kalsiyum karbonatın çökelmesiyle oluşur. Oluşum Süreci: 1. Erozyon, yağmur suyu ve rüzgar gibi dış kuvvetler, kayaçları aşındırır. 2. Ufalanan parçalar, kum gibi küçük parçalar halinde veya suda çözünmüş halde taşınır. 3. Göl, deniz gibi yerlerde birikir ve doğal bir çimento ile birleşerek tortul kayaçları oluşturur.

İnci, kalsiyum karbonat (CaCO3) mineralinden oluşur. İncilerin oluştuğu suyun mineral içeriği, suyun kaynağına ve çevresel faktörlere bağlı olarak değişebilir.

Laterit ve hidromorfik toprak türleri şu şekilde açıklanabilir: Laterit toprak. Hidromorfik toprak. Toprak türleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için aşağıdaki kaynakları inceleyebilirsiniz: acikders.ankara.edu.tr; avys.omu.edu.tr; camhotel.com.tr; cerit.cumhuriyet.edu.tr; cografyasever.com.

Türkiye'deki dağların oluşumunda orojenez (kıvrımlanma ve kırılma hareketleri) etkili olmuştur. Özellikle Alp Orojenezi Dönemi’nde, Lavrasya ve Gondvana kıtalarının sıkıştırması sonucu Tetis Denizi’nde biriken tortullar su yüzeyine çıkmış ve bu şekilde Kuzey Anadolu Dağları ve Toroslar oluşmuştur. Bunun yanı sıra, epirojenik hareketler de Anadolu Yarımadası'nın genel olarak yükselmesine ve dağların yüksekliğinin artmasına katkıda bulunmuştur.

21 Aralık'ta yaşanan en uzun gecenin süresinin 15 saat olmasının nedeni, Dünya'nın Güneş etrafında dönmesi ve eksen eğikliğine bağlı olarak Kuzey Yarım Küre'de gündüzlerin uzamaya, gecelerin kısalmaya başlamasıdır. Bu tarihte güneş ışınları Oğlak Dönencesi'ne 90 derece açı ile, yani dik olarak ulaşır. Türkiye'de en uzun gece, Kuzey'deki Sinop'ta 15 saat 6 dakika ile yaşanırken, en kısa gece ise Güney'deki Hatay'da 14 saat sürer.

Kayaçların parçalanması sonucunda şu olaylar meydana gelir: Toprak oluşumu: Kayaçların uzun yıllar boyunca parçalanması, toprak oluşumuna katkıda bulunur. Erozyon: Parçalanan kayaçlar, rüzgar ve su gibi etmenler tarafından taşınarak yer değiştirir ve yeni yüzeyler oluşturur. Kayaçların kimyasal ve fiziksel özelliklerinin değişmesi: Kimyasal ve fiziksel ayrışma süreçleri, kayaçların mineral yapılarını değiştirir ve onları daha küçük parçalara ayırır. Doğal peyzajın şekillenmesi: Erozyon ve yeniden birikme, Dünya'nın birçok yeryüzü şeklini ve manzarasını oluşturur.

Geriye aşındırma, akarsuların yataklarını ağızdan kaynağa doğru aşındırıp derinleştirmesi olayıdır. Bu aşındırma türü şu durumlarda gözlemlenebilir: Karstik kaynaklar: Karstik arazilerdeki akarsulara katılan karstik kaynakların ağız kısımlarında geriye doğru aşındırma görülebilir. Dikleşmiş vadi kesitleri: Boyuna profildeki eğim kırıklığında, hızlı akan su erozyonun hızlanmasına yol açar ve nikpoint (eğim kırığı) yukarı doğru göç eder. Geriye aşındırma sonucunda akarsu boyu geriye doğru uzar, su bölümü alanını yararak komşu akarsuyu veya kollarından birini kendine bağlayabilir.

Sıcaklık farkının en yüksek olduğu iklim, sert karasal iklimdir. Bu iklim, genel olarak 40° – 60° enlemleri arasında, karaların deniz etkisinden uzak iç kısımlarında görülür. Sıcaklık farkının en fazla olduğu diğer iklimler ise çöl iklimi ve tundra iklimidir. Çöl iklimi. Tundra iklimi.

Prof. Dr. Celal Şengör, İstanbul depremi için şu açıklamalarda bulunmuştur: Beklenen depremin öncüsü olabilir. Tarih verilemez. Tehlike haritaları eksik. Bazı ilçelerin durumu. Şengör'ün açıklamaları, bilimsel çalışmalara dayanmaktadır ancak kesinlik taşımamaktadır.

Akarsu vadisinin genişlemesinin birkaç nedeni vardır: Yana aşındırma. Biriktirme. Menderes oluşumu. Ayrıca, peneplen oluşumu sırasında sahada yükselme meydana gelirse, akarsu tekrar deniz seviyesine kadar aşındırma yapar ve bu da vadinin genişlemesine yol açar.

"Kuzeyin soğuk yüzü" ifadesi, farklı bağlamlarda çeşitli anlamlar taşıyabilir. Arne Dahl'ın "Altı Çarpı İki" romanı, karlarla kaplı İsveç kırsalında geçen bir seri katil hikayesini anlatır. Genel olarak İskandinav polisiyeleri, soğuk kuzey atmosferini, hayatın içindeki karanlık bir ton olarak tanımlar. Ayrıca, "kuzeyin soğuk yüzü" ifadesi, efsanelerde geçen sırlarla örülü bir figür için de kullanılabilir.

Fay hatları ile sıcak su kaynakları arasındaki ilişki şu şekilde açıklanabilir: Yerkabuğundaki fay hatları üzerinde bulunan sıcak su kaynakları, magma tabakasına yakın bulunan yer altı sularının ısınmasıyla oluşur. Yüzey suları, faylar aracılığıyla sıcak alanlara kadar iner ve burada magmanın etkisiyle ısınır. Isınan sular, yine fayları takip ederek yüzeye ulaşır ve sıcak su kaynakları oluşur. Dolayısıyla, sıcak su kaynakları genellikle fay hatları üzerinde ve çevresinde yoğunlaşır.

Tekne vadi, buzul aşınım şekillerinden biridir. Buzul vadileri, buzullar tarafından oluşturulan çizgisel derin vadilerdir. Tekne vadiler, eski akarsu vadilerini dolduran buzul kütlelerinin tabanı büyük bir basınça aşındırarak tabanın U şeklini almasıyla oluşur.

Gündüzleri karalar daha soğuk, denizler daha sıcak olur. Bunun sebebi, karaların denizlere göre daha çabuk ısınması ve daha çabuk soğumasıdır.

Kayaçlarda insan izleri, genellikle tarih öncesi dönemlerde insanların el izlerini mağara duvarları veya antik tapınaklara bırakmaları nedeniyle oluşur. Ayrıca, kayaçlardaki insan izleri, el yapımı sanatın doğuşuna dair ipuçları da sunabilir. Kayaçlardaki insan izlerinin bir diğer nedeni ise, kayaçların üzerindeki sanatsal ifadeler olabilir. Kayaçlardaki insan izlerinin oluşum nedenleri arasında, ritüellerin bir parçası veya belirli bir anlamı temsil etme ihtimali de bulunmaktadır. Kayaçlardaki insan izlerinin oluşum nedenleri, bilimsel olarak tam olarak tartışılmış ve kabul edilmiş bir teoriye dayanmamaktadır.

A horizonu, toprak profilindeki en üst toprak tabakasıdır. Özellikleri: Organik madde: Ayrışmış bitki ve hayvan materyalinden oluşan humus olarak bilinen yüksek konsantrasyonda organik materyal içerir. Renk: Organik maddenin varlığı nedeniyle daha koyu renkte olma eğilimindedir, rengi koyu kahverengiden siyaha kadar değişebilir. Toprak yapısı: Kumlu, tınlı veya killi olabilir ve bu, su tutulmasını ve drenajı etkiler. Besin değeri: Bitki büyümesi için hayati önem taşıyan azot, fosfor ve potasyum gibi temel besinleri içerir. Biyolojik aktivite: Bakteriler, mantarlar, solucanlar ve diğer toprak organizmaları gibi yaşamla doludur. A horizonu, bitki köklerinin büyüdüğü birincil bölgedir ve tarım için elverişli katmandır.