DeğerlerEğitimi

"Çirkin Ördek Yavrusu" masalı, farklılıklara saygı ve özgüven konularını işler. Masalda, diğer ördeklerle uyumsuz bir görünüme sahip olan bir ördek yavrusunun yaşadığı dışlanmalar ve sonunda gerçek kimliğini bulup kabul görmesi anlatılır. Bu süreç, izleyicilere şu mesajları verir: Dış görünüşle yargılamamak gerekir. Değiştirilebilecek özellikler için çaba gösterilmeli, değiştirilemeyecek olanlar kabul edilmelidir. İnsanları karakterleri, yetenekleri ve üretimleriyle değerlendirmek daha uygundur. Ait hissetmediği bir yerde kalmakta ısrar etmemek gerekir.

2024 yılında uygulamaya konulan "Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli" adlı yeni müfredatta bütüncül eğitim yaklaşımı felsefesi benimsenmiştir. Bu yaklaşımın bazı özellikleri şunlardır: Bilgi ve beceriyi sentezler. Soyut süreçleri somutlaştırır. Milli, manevi ve evrensel değerler ön plandadır. Aktif, duyarlı bireyler yetiştirmeyi hedefler. Bilişsel, sosyal, duygusal, fiziksel ve ahlaki açıdan öğrenciyi bir bütün olarak değerlendirir.

Çivi Çıksa da Yeri Kalır Atasözü ile İlgili Hikaye Bir çocuk sürekli öfkeli ve arkadaşlarının kalbini kırıyordu. Daha sonra, çocuk her kendini kontrol ettiğinde ve arkadaşlarından özür dilediğinde bir çivi söküyordu. Bu hikaye, insanların birbirine yaptığı kötülüklerin tamamen silinemeyeceği ve hatırlanmaya devam edeceği anlamına gelen "Çivi Çıkar Ama Yeri Kalır" atasözünü anlatır.

Tutumluluk bilinci, çocuklara erken yaşlardan itibaren, yani okul öncesi dönemden başlayarak öğretilmelidir. Bu dönemde çocuklara kazandırılacak tutumluluk alışkanlıkları, onların gelecekte daha sorumlu ve bilinçli bireyler olarak yetişmelerine katkı sağlar. Çocuklara tutumluluk öğretilirken şu yöntemler uygulanabilir: Örnek olma: Ebeveynler, çocuklarına kaynakları verimli kullanmanın önemini açıklamalı ve tutumluluk konusunda örnek olmalıdır. Oyun temelli etkinlikler: Enerji dedektifleri oyunu, atık azaltma sanat projesi ve tutumlu alışveriş gibi etkinlikler, çocukların tutumluluk bilincini geliştirmesine yardımcı olabilir. Harçlık yönetimi: Çocuklara harcamalarını nasıl planlayacaklarını öğretmek, tasarruf etmeyi ve ihtiyaçlarını dengeli bir şekilde yönetmeyi öğrenmelerini sağlar.

Tutumluluk ile ilgili hikaye yazarken aşağıdaki unsurlar dikkate alınabilir: Ana Tema: Tutumlu olmanın önemi ve israfın olumsuz etkileri. Karakterler: Pınar gibi suyu ve elektriği israf eden bir karakter ve bu karakterin yaşadığı dersi anlatan bir hikaye. Olay Örgüsü: İsraf edilen su, elektrik ve paranın kesilmesi. karakterin zor durumda kalması. Hatasını fark edip, tutumlu olmaya karar vermesi. Eğitici Unsur: Hikayenin sonunda, tutumlu olmanın ve kaynakları doğru kullanmanın önemi vurgulanmalıdır. Örnek bir hikaye için "okuloncesi.net" sitesindeki "Tutumluluk Dersi Hikayesi" başlıklı yazıya veya "anneninokulu.com" sitesindeki "Tutumluluk Dersi Hikayesi" başlıklı içeriğe başvurulabilir.

Hikayelerle karakter eğitimi, çocukların karakter ve vicdan gelişimine katkı sağlamak amacıyla hoşgörü, sevgi, dostluk, erdem gibi temalar üzerine kurulu hikayelerin kullanılmasıdır. Hikayelerle karakter eğitiminin bazı faydaları: Ahlaki düşünme becerisi: Çocuklar, hikayelerdeki örnek durum ve olaylar sayesinde ahlaki düşünme becerisi kazanır. Rol model alma: Hikayelerdeki kahramanlarla özdeşim kurarak asil davranışları benimseyebilirler. Toplumsal uyum: Gerçek olayların konu edilmesiyle çocukların sınırlı hayat tecrübeleri zenginleşir ve toplumsal kurallara uyumları kolaylaşır. Eğitim kolaylığı: Hikayeler, soyut kavramları somutlaştırarak öğrenmeyi kolaylaştırır ve akılda kalıcıdır. UNESCO, karakter gelişimi ve değerler eğitiminin çok kültürlü hikayeler etrafında organize edilmesinin önemini vurgulamıştır.

Değerler eğitimi kapsamında saygı şu şekillerde anlatılabilir: Oyunlarla anlatım. Sohbet ve tartışma. Tablonun hazırlanması. Örneklerle anlatım. Videolarla anlatım. Saygı, değeri, üstünlüğü, yaşlılığı dolayısıyla bir kimseye veya bir şeye karşı dikkatli, özenli, ölçülü davranmaya neden olan bir duygudur.

"Şaşkın Ellie Belly - Kaplumbağa Peşinde" kitabı, Ellie adında bir kız çocuğunun hayvanlarla olan maceralarını anlatıyor. Ellie, hayvanların dilini anlayabildiğini keşfeder ve bir gün küçük bir kaplumbağanın, canlı kaplumbağa ve kaplumbağa müzesindeki kaplumbağaların evlerini kaybedeceğini söylemesiyle kendini zorlu bir maceranın içinde bulur. Kitap, mizah ve hayal gücünün ustaca harmanlandığı eğlenceli bir hikaye sunuyor.

5. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabının 1. ünite, 137. sayfasında, Anadolu medeniyetlerinden Hititler, Lidyalılar ve İyonyalılar ile ilgili bilgiler ve bu medeniyetlerin kültür, hukuk, bilim ve ekonomi alanlarındaki katkıları yer almaktadır. Ayrıca, E Kare Yayıncılık'ın 5. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabında bu sayfada, "Bir Ürünün Hikayesi" konusu bulunmaktadır.

"Çalışan Kazanır" kitabı, çalışmanın önemini ve değerini vurgular. Kitapta çocuklara şu mesajlar verilir: Her zaman çalışmak ve kendi yiyeceklerini kazanmak gerekir. Tembellikten uzak durulmalıdır. Yardımlaşmak ve dayanışma içinde olmak önemlidir. Çalışanları herkes sever.

Okul öncesi saygı, çocukların küçük yaşlardan itibaren kazanmaya başladığı, toplumda var olabilmeleri için gerekli olan bir erdemdir. Saygı kavramı, okul öncesi dönemde şu şekillerde kazandırılabilir: Dinleme: Bir kişiye saygı göstermek için onu dikkatle dinlemek önemlidir. Görgü kuralları: "Lütfen", "teşekkürler", "merhaba", "hoşça kal" gibi ifadelerin öğretilmesi. Kaba davranışların önlenmesi: Kaba davranışların neden yanlış olduğunu açıklamak ve bu tür davranışların sonuçları hakkında konuşmak. Aile içinde kurallar: Ev içindeki kuralların net bir şekilde anlatılması ve uygulanması. Model olma: Ebeveynlerin ve diğer aile bireylerinin çocuklara saygı göstermesi ve bu davranışı model alması.

Değerler eğitimi için kullanılabilecek bazı oyunlar şunlardır: Eşleştirme oyunları. Çarkıfelek oyunları. Labirent kovalamaca. Drama oyunları. Ayrıca, "Değerler Eğitimi Oyunları" için Pinterest'te birçok fikir bulunmaktadır. Değerler eğitimi için uygun oyunları seçerken, oyunun amacı, süresi, gerekli araç-gereçler ve uygulama önerileri gibi detayları içeren kaynaklar kullanılabilir. Değerler eğitimi oyunları, öğrencilerin bilişsel, duyuşsal, psiko-motor ve sosyal becerilerinin gelişimine katkı sağlar.

Değer eğitiminde en önemli kavram hakkında kesin bir görüş bulunmamaktadır. Ancak, değer eğitiminin temel amaçları arasında bireyin kişiliğinin her yönden gelişmesi, toplum içinde kabul görmüş kurallara uyum sağlaması, iyi ahlak çevresinde donanması ve iletişim becerilerinin geliştirilmesi yer alır. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenmiş ve eğitim kurumlarında öğretilen 10 kök değer şunlardır: adalet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik, yardımseverlik. Değerler eğitimi, aynı zamanda empati, çevreye saygı, eşit fırsatlar, sağlığa özen ve eleştirel düşünce gibi kavramları da içerir. Değerler eğitiminin tanımı ve önemi hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynaklara başvurulabilir: novarge.com.tr; ansiklopedi.tubitak.gov.tr; yenidunyadergisi.com; iienstitu.com.

Değer Akademi, sınavlara hazırlanan öğrencilere eğitim hizmetleri sunan bir kurumdur. Verdiği bazı eğitim programları: SMMM Staja Giriş Sınavı; SMMM Yeterlilik Sınavı; KGK Bağımsız Denetçilik Sınavı; KGK Sürdürülebilirlik Denetçiliği Sınavı. Ayrıca, öğrencilerin kariyer planlamalarında da rehberlik etmektedir.

"Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler" masalı, sadakat, yardımseverlik ve doğruluğun önemini vurgular. Masalda, kötü kalpli bir üvey annenin kıskançlığı nedeniyle öldürülmek istenen Pamuk Prenses'in, yedi cücenin yardımıyla kurtulması ve sonunda gerçek aşkla mutlu bir sona ulaşması anlatılır. Bu masal, çocuklara şu mesajları da iletir: Kötülük ve bencillik yenilgiye uğrar. Gerçek aşk, her türlü zorluğun üstesinden gelir. İyilik her zaman kazanır.

"Herkes Beni Sever Çünkü Ben Sabırlıyım" kitabı, sabırlı olmanın önemini vurgulayan eğitici bir hikayedir. Kitap, "Beni Herkes Sever" serisinin bir parçasıdır ve diğer kitaplar gibi (örneğin, "Beni Herkes Sever Çünkü Ben Nezaketliyim", "Beni Herkes Sever Çünkü Ben Azimliyim") belirli bir erdemi ön plana çıkarır. Sayfa sayısı 32 olan kitap, Çocuk Gezegeni yayınevi tarafından yayımlanmıştır.

ÇEDES (Çevreme Duyarlıyım, Değerlerime Sahip Çıkıyorum) projesi kapsamında yapılan bazı etkinlikler: Okul dışı değerler kulübü çalışmaları. Veli buluşmaları. Yıl sonu etkinlikleri. Tarihi ve kültürel geziler. Çevre bilinci etkinlikleri. Değerler eğitimi. Proje, Milli Eğitim Bakanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı ve Diyanet İşleri Başkanlığı iş birliğiyle yürütülmektedir.

"Masal Dünyası - Çobanın Hüneri" masalı, çobanın kurnaz tilkinin oyunlarını bozmasını ve ortaya çıkan sorunlu durumun, çobanın temsil ettiği akıl lehine çözülmesini anlatır. Bu masal, çoban tipinin masallardaki genel işleviyle de uyumludur: Çoban, masallarda akıl ve sağduyunun sesi olarak, zengin-fakir kutuplaşmasında genellikle fakir ve olumlu bir tip olarak yer alır.

Tevfik Fikret'in "Şermin" şiiri, çocuklara yönelik otuz bir şiirden oluşan bir kitaptır. Kitapta işlenen bazı konular: Ahlaki değerler: Dürüstlük, iyilik, yardımseverlik ve saygı gibi değerler ön plana çıkarılır. Doğa sevgisi: Doğa tasvirleri ve hayvan sevgisi işlenir. Çalışkanlık ve emek: Çalışma ve üretmenin önemi vurgulanır. Yoksullara yardım: Toplumsal sorumluluk ve yardımlaşma duygusu işlenir. Oyun ve eğlence: Çocukların oyun oynama ve mutlu olma hakları göz ardı edilmez. Fikret, bu eseriyle çocukların dünyasına inerek onların dilinden konuşmuş ve onlara bu değerleri aşılamayı hedeflemiştir.

Kendini üstün görme temasını işleyen bazı fabllar: Sinek ile Arı. Karga ile Tilki. Dans Eden Ayı. Ayrıca, Kibir ve Kendini Üstün Görme ile İlgili Fabl başlıklı bir hikaye, bir köpeğin kendini diğer hayvanlardan üstün görmesi ve sonrasında yaşadığı olayları anlatır.