Darbe

"Gecelerin Ötesi" filmi, 27 Mayıs askerî darbesine rastlayan dönemde çekilmiştir.

"Eshtebak" (Çatışma) filmi, 2013 Mısır askeri darbesi sırasında geçiyor ve Mursi yanlıları ile ordu destekçilerinin aynı polis kamyonetine bindirilmesini konu alıyor. Filmde, bu iki karşıt grubun gözaltına alınmasıyla başlayan süreçte, kamyonette mahsur kalan insanların çatışmaların etkisiyle zorlu koşullarla mücadelesi ve aralarındaki gerilimin kontrolü giderek zorlaşıyor. Yönetmen Mohamed Diab, bu zorlu projede karakterleri yargılamaktan kaçınarak, her birine eşit mesafede duruyor ve hümanist bir mesaj iletmeyi başarıyor.

1960 yılında Türkiye'de yaşanan bazı önemli olaylar şunlardır: 27 Mayıs Darbesi: Orgeneral Cemal Gürsel'in başkanlığındaki Milli Birlik Komitesi, ordu adına yönetime el koyarak başarılı bir askeri darbe yaptı. Siyasi Gelişmeler: İktidar partisi Demokrat Parti (DP) kapatıldı ve parti yöneticileri Yassıada'da kurulan bir mahkemeyle yargılandı. Spor Etkinlikleri: Beşiktaş, Türkiye futbol ligi şampiyonluğunu kazandı. Nüfus Sayımı: 22 Ekim'de yapılan sayıma göre Türkiye'nin nüfusu 27.754.820 idi. Ölümler: 30 Mayıs'ta eski İçişleri Bakanı Namık Gedik intihar etti, 23 Haziran'da Köy Enstitüleri'nin kurucularından İsmail Hakkı Tonguç hayatını kaybetti.

2006 yapımı "Coming Home" iki farklı hikayeye atıfta bulunabilir: 1. Belgesel Kısa Film: "Coming Home", Herb Sennett'in Vietnam'da 1969-1970 yılları arasında piyade subayı olarak görev yaptığı kişisel hikayesini anlatır. 2. Türk Filmi: "Home Coming" (Türkçe adı: "Eve Dönüş"), Ömer Uğur tarafından yönetilen ve 1980 askeri darbesini konu alan bir Türk dram filmidir.

"Yağmurdan Sonra" filmi, 12 Eylül askeri darbesi sonrasında geçen bir hikayeyi anlatıyor. Konu özeti: Düşünce suçu nedeniyle yıllarca ağır işkencelerden geçmiş ve kapalı cezaevinde yıllarını geçirmiş yazar Nuri İlker, iyi halden dolayı Gökçeada Yarı Açık Cezaevi'ne son 9 ayı için gönderilir. Ancak Sumru'nun, Nuri'nin siyasi görüşlerine zıt olan cezaevi müdürü Halim ile mutsuz bir evliliği vardır.

Sabahattin Eyüboğlu, 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra üniversiteden uzaklaştırılan 147 akademisyen arasında yer aldığı için kovuldu.

“Anne Kafamda Bit Var” kitabı, Tarık Akan’ın 12 Eylül 1980 darbesi sonrası yaşadıklarını anlatıyor. Kitapta, Almanya’da yaptığı bir konuşma nedeniyle Türkiye’ye döndüğünde tutuklanan ve uzun süre yargılanan Akan’ın anıları yer alıyor.

28 Şubat'ı anlatan belgeseller farklı yapımcılar tarafından hazırlanmıştır: 1. "Son Darbe: 28 Şubat" belgeseli, Mehmet Ali Birand tarafından yapılmıştır ve 2012 yılında yayımlanmıştır. 2. "Post Modern Darbe 28 Şubat" belgeseli ise Şermin Dural tarafından yönetilmiş ve ilk kez TV'de 2022 yılında gösterilmiştir. 3. "Yarım Kalanlar" belgeseli, Servet Aydemir tarafından yönetilmiş ve 2021 yılında galası yapılmıştır.

"Prenses Koruma Programı" (Princess Protection Program), bir askeri darbe sonucu krallığı tehlikeye giren bir prensesin, kimliğini gizleyerek sıradan bir ailenin yanına yerleşmesini konu alır. Başrollerde Demi Lovato ve Selena Gomez yer alır.

"Şellale" filmi, 2001 yapımı Semir Aslanyürek tarafından yönetilen, 27 Mayıs 1960 askeri darbesinden bir buçuk ay önce Hatay'ın Harbiye ilçesinde geçen olayları konu almaktadır. Filmde, Türkiye'nin o dönemdeki ekonomik ve politik krizi, Harbiye'li bir ailenin trajik öyküsüyle yansıtılmaktadır. Ayrıca, kasabalıların rüyalarını anlattıkları Harbiye Şelalesi'nin öyküsü de filme dahil edilmiştir.

12 Eylül 1980 darbesini ele alan belgesel, 9 bölümden oluşmaktadır.

Millî Birlik Komitesi (MBK), 27 Mayıs 1960 tarihinde Demokrat Parti hükümetini darbeyle devirerek siyasi iktidarı ele geçirmek amacıyla kuruldu. MBK'nin kurulmasının bazı nedenleri şunlardır: Anti-demokratik uygulamalar: Demokrat Parti'nin Tahkikat Komisyonları gibi anti-demokratik uygulamaları, ordu ve üniversite içinde ciddi tepkilere yol açtı. Ekonomik sorunlar: Demokrat Parti döneminde alınan ekonomik kararlar, Türkiye'nin bütçe dengesini bozdu. Siyasi istikrarsızlık: Toplumun ve devletin var olduğunu iddia ettiği sorunları çözebilecek bir hazırlık ve programa sahip olmaması.

"2000'ler Adası" ifadesi, iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Nat Geo ile 2000'ler Belgeseli: National Geographic'in bu belgesel serisi, 2000'lerdeki küresel, teknolojik ve sosyal değişiklikleri ele alır. 2. Demokrasi ve Özgürlükler Adası: 2020 yılında "Demokrasi ve Özgürlükler Adası" adıyla ziyarete açılan Yassıada, 27 Mayıs 1960 darbesinin ardından Başbakan Adnan Menderes ve diğer Demokrat Partililerin yargılandığı yeri simgeler.

Edip Akbayram, 12 Eylül 1980 darbesi sonrası "devletin güvenliğini tehlikeye atmak" ve "yıkıcı ideolojileri yaymak" suçlamalarıyla yargılandı.

İdam edilen karakterler arasında, Türkiye tarihinde farklı dönemlerde çeşitli nedenlerle idam cezası almış kişiler bulunmaktadır: 1. 12 Eylül Darbesi Sonrası İdam Edilenler: 12 Eylül 1980 darbesinden sonra idam edilen ülkücüler arasında Mustafa Pehlivanoğlu, Cevdet Karakaş, Fikri Arıkan ve Cengiz Baktemur yer almaktadır. 2. Adnan Menderes ve Arkadaşları: 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra Yassıada yargılamaları sonucunda Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu idam edilmiştir. 3. Deniz Gezmiş ve Arkadaşları: 6 Mayıs 1972'de sol görüşlü gençler Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan idam edilmiştir. 4. Erdal Eren: 13 Aralık 1980'de 18 yaşından küçük olmasına rağmen idam edilen Erdal Eren de bu listeye dahildir.

"Kızıl Yol" filmi iki farklı içeriğe sahip olabilir: 1. Kızıl Uçurum (Red Cliff) Filmi: 2008 yapımı bu film, Çin'in Üç Krallık döneminde gerçekleşen ve tarihçilere göre en kanlı savaş olarak kabul edilen bir savaşı konu alır. 2. Yol Filmi: 1982 yapımı bu film, 12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrası Türkiye'de ve özellikle Kürt halkının yaşadığı zorlukları anlatır.

Rüştü Erdelhun, 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra emekliye sevk edildiği için istifa etti.

Demokrasi Adası olarak bilinen Yassıada'da, 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra Demokrat Parti (DP) kadrosu yargılandı. Bu kapsamda, dönemin Başbakanı Adnan Menderes ile bakanları Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu idam cezasına mahkum edildi ve cezaları İmralı Adası'nda infaz edildi.

Vasıf Öngören, 12 Mart askeri darbesinden sonra gizli örgüt kurmak suçuyla tutuklanmış ve iki yıl cezaevinde kalmıştır.

Yassıada'da tutuklananlar arasında, 27 Mayıs 1960 darbesinin ardından, Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes ve bazı hükûmet üyeleri bulunmaktaydı. Ayrıca, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Rüştü Erdelhun, Kore gazisi Tahsin Yazıcı, İstiklal Savaşı kahramanlarından Ali Fuat Paşa ve eski Genelkurmay Başkanı Mehmet Nuri Yamut da tutuklananlar arasındaydı.