Darbe

Kibar Feyzo filmi, 12 Eylül Darbesi öncesinde Türkiye'de sınıfsal çatışmayı, işçi hareketleri ve sendikalaşmadaki güçlükler ile mevcut ağalık düzenine hicivsel eleştiriler içerdiği için Türkiye'de 10 yıl boyunca yasaklandı. Ayrıca, filmde yer alan adaba aykırı bölümler ve argo kelimeler nedeniyle Ankara Emniyet Müdürlüğü Siyasi Şube tarafından da yasaklandığı belirtilmektedir.

Acilciler örgütü, 12 Eylül 1980 darbesinden sonraki süreçte dağılmıştır.

"14 Tirmeh" (2017) filmi, 12 Eylül 1980'de Türkiye'de gerçekleşen askeri darbeyi ve bu darbenin Kürtler üzerindeki etkilerini anlatıyor.

Che Guevara, Guatemala'dan ayrıldı çünkü CIA destekli bir darbeyle Başkan Jacobo Arbenz'in devrilmesi ve ardından gelen sağcı Armas diktatörlüğü, Guevara'nın siyasi ideolojisini pekiştirdi. Guevara, Arbenz hükûmetine karşı savaşmaya devam etmek istedi, ancak bu amaçla katıldığı silahlı milisin eylemsizliğinden hayal kırıklığına uğrayarak tıbbi görevlerine geri döndü.

36 Osmanlı padişahından 12'si darbeyle tahtını kaybetmiştir.

Cüneyt Arcayürek'in "Darbeler ve Gizli Servisler" kitabı, 1950'den 1988'e kadar Türkiye'de gerçekleşen darbeler ve darbe teşebbüslerinde gizli servislerin, özellikle MİT ve CIA'nın rolünü ele almaktadır. Arcayürek, bu dönemde yaşanan olayları, olayların içinde yer alan ve artık birer görgü tanığına dönüşen yetkililerle yaptığı görüşmelerle zenginleştirerek aktarmaktadır.

Milli Birlik Komitesi'nde (MBK) yer alan bazı kişiler şunlardır: Orgeneral Cemal Gürsel (Komite Başkanı ve Devlet Başkanı). Kurmay Albay Talat Aydemir. Kurmay Albay Alparslan Türkeş. Kurmay Albay Cemal Madanoğlu. Kurmay Albay Orhan Kabibay. Kurmay Albay Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu. Kurmay Albay Fikret İlker Özdenak. Kurmay Albay Cemal Tural. Yarbay Ekrem Nail Çakır. Yarbay Cemal Kamacı. MBK, 27 Mayıs 1960 darbesinin ardından kurulmuş ve 1961 genel seçimleriyle birlikte dağılmıştır.

Ahşap bardak, ani sıcaklık değişiklikleri veya darbe alması nedeniyle çatlayabilir. Ayrıca, ahşabın özündeki su miktarının azalması da çatlamaya yol açabilir.

"14 Tirmeh" filmi, 12 Eylül 1980'de Türkiye'de gerçekleşen faşist askeri darbeyi ve bu darbenin Kürtler'in insan hakları ve özgürlük mücadelesine etkisini anlatıyor. Filmde, binlerce Kürt ve devrimcinin hapse atılması ve Diyarbakır Cezaevi'nde yaşanan işkencelere karşı direniş ele alınıyor.

12 Eylül darbesi konusunu işleyen bazı filmler şunlardır: 1. "Babam ve Oğlum" (2005) - Çağan Irmak'ın yönettiği bu film, darbenin arka planında geçer ve Sadık'ın oğluyla birlikte çiftliğe dönüşünü anlatır. 2. "Eve Dönüş" (2006) - Ömer Uğur'un filmi, 12 Eylül darbesinden nasibini almış sıradan vatandaşların hayatlarını konu alır. 3. "Beynelmilel" (2006) - Sırrı Süreyya Önder ve Muharrem Gülmez'in filminde, sıkıyönetim döneminde Adıyaman'da yerel müzisyenlerin yaşadığı zorluklar anlatılır. 4. "Ses" (1986) - Zeki Ökten'in yönettiği film, 12 Eylül'de işkenceye maruz kalan ve kolu sakatlanan bir gencin hikayesini işler. 5. "Sen Türkülerini Söyle" (1986) - Şerif Gören'in filmi, darbe sonrası yeni dünya düzenine uyum sağlamakta zorlananların duygularını yansıtır.

1960 ve 1980 yılları arasında Türkiye'de yaşanan siyasi gelişmeler şu şekilde özetlenebilir: - 27 Mayıs 1960 Darbesi: Demokrat Parti (DP) iktidarına son verilerek yönetime el konuldu, DP liderleri yargılandı ve Adnan Menderes idam edildi. - 1961 Anayasası: Yeni anayasa hazırlandı ve halk oylamasıyla kabul edildi. Bu anayasa ile temel hak ve özgürlükler genişletildi, Anayasa Mahkemesi kuruldu ve güçler ayrılığı ilkesi benimsendi. - Koalisyon Hükümetleri: 1961'den 1965'e kadar koalisyon hükûmetleri iktidarda kaldı. - 12 Mart 1971 Muhtırası: AP iktidarı, ordunun verdiği muhtıra sonucu sona erdi, Başbakan Demirel istifa etti. - 1973 Seçimleri: AP ve CHP'nin uzlaşmasıyla Fahri Korutürk cumhurbaşkanı seçildi, ardından yapılan seçimlerde hiçbir parti tek başına iktidar olamadı. - 12 Eylül 1980 Darbesi: Türk Silahlı Kuvvetleri yönetime el koydu, 1961 Anayasası yürürlükten kaldırıldı, siyasi partiler kapatıldı ve demokratik süreç kesintiye uğradı. - 1982 Anayasası: Askeri yönetimin gözetiminde hazırlanan yeni anayasa kabul edildi, bu anayasa ile devlet "birey" yerine "devlet"e ağırlık verdi. - 1983 Seçimleri: Anavatan Partisi (ANAP) birinci parti olarak çıktı ve Turgut Özal başkanlığında tek başına iktidar oldu.

Salim Başol, 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra Yüksek Adalet Divanı başkanlığında birçok davaya baktı. Bu davalar arasında, Demokrat Parti yöneticilerinin Yassıada'da yargılanmaları ve Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan'ın idam kararları yer almaktadır.

Davutpaşa Kışlası'nda tarih boyunca çeşitli gruplar kalmıştır: 12 Mart 1971 ve 12 Eylül 1980 darbeleri döneminde kışla, ünlü siyasilerin tutuklandığı bir hapishane olarak kullanıldı. 1968'den 1993'e kadar 66. Mekanize Tümen Karargahı burada bulunuyordu. Balkan Savaşı sırasında kışla, göçmenlerin ikametine tahsis edildi. Cumhuriyet döneminden sonra kışla, Türk Silahlı Kuvvetleri'ne (TSK) dahil oldu ve askeri tesis olarak kullanıldı. 1999 yılında kışla, Yıldız Teknik Üniversitesi'ne devredildi.

27 Mayıs 1960'da Türkiye'de ilk askeri darbe gerçekleşti. Darbenin gerekçesi olarak, Demokrat Parti'nin (DP) ülkeyi "baskı rejimine ve kardeş kavgasına götürdüğü" iddiası gösterildi. Kurmay Albay Alparslan Türkeş tarafından Ankara Radyosu'ndan okunan bildiriyle "ihtilal" duyuruldu. Darbe sonucunda: - Anayasa ve TBMM feshedildi; - Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve Başbakan Adnan Menderes dahil olmak üzere birçok DP'li siyasetçi gözaltına alındı; - Yassıada'da yapılan yargılamalar sonunda 15 kişi idam cezasına çarptırıldı.

"Düşükler Yassıada'da" filmi, 27 Mayıs 1960 darbesinin ardından Demokrat Parti'nin ileri gelenlerinin Yassıada'daki günlük yaşamlarını ve mahkeme süreçlerini anlatmaktadır. Filmde, tutukluların sağlık durumları hakkında yayılan söylentileri çürütmek amacıyla, askeri yönetim tarafından çekilen görüntüler yer almaktadır.

"Eksik" filmi, 1980 darbesinden sonra hayatı parçalanan bir ailenin otuz yıl sonra tekrar kesişen yollarını anlatıyor. Filmde, birbirlerini hiç tanımayan ve ayrı büyümek zorunda kalan iki kardeş olan Deniz ve Devrim ile anneleri Melek'in hikayesi işleniyor.

Hafız Esad, 13 Kasım 1970 tarihinde kansız bir askeri darbeyle iktidarı ele geçirerek Suriye Devlet Başkanı seçildi.

"80. Adım" (1996) filmi, 12 Eylül darbesinden sonra bir araya gelen eski eylemci bir grup arkadaşın geçmişini sorgulamasını anlatıyor. Filmde, çocukluk yıllarını yetimhanede geçiren ve işkencelerden geçen Korkut Laçin'in hikayesi işleniyor.

Harp Okulu İdman Yurdu (daha sonra Harbiye olarak anılmaya başlandı) 2016 Türkiye askerî darbe girişiminden sonra kapatıldı.

"Hoşça Kal Umut" kitabı, Ayla Kutlu tarafından yazılmış ve 12 Mart askeri darbesi dönemini konu almaktadır. Roman, Oruç adlı bir gencin yaşamla yüzleşme öyküsünü ve bu süreçte yaşadığı trajediyi anlatmaktadır. Ayrıca, Oruç'un hayatına giren bir aşk hikayesi, onun yaşamını sonsuza kadar değiştirecektir.