CümleYapısı

Osmanlıca'da cümle yapısı, Türkçe cümle altyapısı üzerinde Arapça ve Farsça unsurların serbestçe kullanılmasıyla karakterize edilir. Nazım dilinde, yani şiirde, cümleler genellikle kısa, sade ve Türk cümlesine uygun bir yapıdadır. Nesir dilinde ise durum farklıdır; cümleler uzun ve karmaşıktır, cümle unsurları gelişigüzel bir şekilde genişletilmiştir.

Değilleme örnekleri, bir kavramın, ifadenin veya cümlenin olumsuz hale getirilmesini içerir. İşte bazı örnekler: 1. "Bu kitap güzeldir." cümlesini değillemek için: "Bu kitap güzel değildir." şeklinde değiştirilir. 2. "O, sinemaya gitti." cümlesinde değilleme yaparak: "O, sinemaya gitmedi." deriz. 3. "İnsan özgürdür." önermesinin değillemesi: "İnsan özgür değildir." şeklinde olur. 4. "Altan İzmir’e veya Antalya’ya gitti." cümlesinde değilleme: "Altan ne İzmir’e ne de Antalya’ya gitti." şeklinde yapılır.

Sözde özne ve gizli özne farklı kavramlardır, ancak her ikisi de cümlede öznenin farklı türlerini ifade eder. Gizli özne, cümlede bir sözcük olarak bulunmayan, yüklemin çekiminden anlaşılan öznelere denir. Sözde özne ise, edilgen çatılı fiillerin kullanıldığı cümlelerde yapılan işten etkilenen öğedir.

"Yakalandı" kelimesi cümleye farklı anlamlar katabilir: 1. Yakalanma eylemi: Birinin ele geçirilmesi, yakalanması anlamında kullanılır. 2. Hastalık tutma: Bir hastalığa yakalanmak anlamında kullanılır. 3. Beklenmedik durumla karşılaşma: İstenilmeyen birine veya kötü bir duruma tutulmak anlamında kullanılır.

Fiilimsi nesneler, cümlede isim-fiil olarak kullanıldığında bulunur. İsim-fiiller, fiillerin isim hali olup "-ma, -me, -mak, -mek" ekleri ile oluşturulur ve genellikle cümlede özne, nesne ya da dolaylı tümleç olarak kullanılırlar.

Evet, üç nokta ve virgül aynı cümlede kullanılabilir. Örneğin, uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için virgül kullanılırken, cümlenin tamamlanmamış kısmını göstermek için üç nokta kullanılabilir.

Bağlı ve birleşik yapılı cümleler, cümlelerin yapılarına göre sınıflandırılmasında kullanılan terimlerdir. 1. Birleşik Yapılı Cümleler: Bir temel cümle ile onun anlamını tamamlayan en az bir yan cümleden oluşan cümlelerdir. - Örnekler: "Okula giderken cüzdanını düşürmüştü". 2. Bağlı Yapılı Cümleler: Aralarındaki herhangi bir ilgiden dolayı anlam bağlılığı bulunan iki cümlenin birbirine bağlaçlarla bağlanmasıyla oluşan cümlelerdir. - Örnekler: "Güneş açtı ve insanlar sahile koştu".

Yay ayracın içinde cümle olduğunda, bu cümle ana cümlenin dışında ek bilgi veya açıklama olarak yer alır. Yay ayraç içindeki cümlenin sonuna, uygun noktalama işareti eklenir ve cümle tamamlanmış olur.

Kim ve ne zaman ile ilgili bazı cümleler: 1. Kim sorusu: "The thief who stole the old man's wallet was arrested" (Yaşlı adamın cüzdanını çalan hırsız tutuklandı). 2. Ne zaman sorusu: "The year when I moved to İstanbul was 2010" (İstanbul'a taşındığım yıl 2010'du). Ayrıca, "kim" ve "ne zaman" sorularını içeren genel cümle yapıları da mümkündür: 3. "Kim nerede ne zaman?" sorusu: "Ali, İstanbul'da ne zaman?" (Cevap: "Ali, İstanbul'da 10:00'da olacak").

Korku cümlesi yazmak için aşağıdaki örneklerden faydalanabilirsiniz: 1. "İçinde hiç korku yoktu". 2. "Yusuf'un gözleri bunlara ilişince, içini bir korku kapladı". 3. "Bu ne kadar ürkütücü!" (korkuyu ifade eden ünlem cümlesi). 4. "Beni bırakma, çok korkuyorum!" (korkuyu ifade eden ünlem cümlesi). 5. "Gecenin karanlığında yankılanan adımlarını duyduğunda, bir soğuk ter döküldü" (korku atmosferi yaratan cümle).

Geçişli ve bağlantısız ifadeler iki ana kategoriye ayrılır: 1. Geçişli İfadeler: Cümleler arasında düşünce akışını sağlayan ve farklı bakış açılarını belirten ifadelerdir. Bu ifadeler üç ana başlık altında incelenir: - Düşüncenin Yönünü Değiştiren İfadeler: Zıtlık veya çelişki ifade ederler (örneğin, "ama, fakat, lakin"). - Destekleyici ve Açıklayıcı İfadeler: Konunun daha iyi anlaşılmasını sağlamak için düşünceyi destekler veya açıklarlar (örneğin, "özellikle, örneğin"). - Özetleyen ve Sonuç Bildiren İfadeler: Anlatılanların toparlanmasını, özetlenmesini veya sonuçlandırılmasını sağlarlar (örneğin, "kısacası, böylece"). 2. Bağlantısız İfadeler: Metin içinde herhangi bir geçiş veya bağlantı işlevi olmayan, bağımsız olarak kullanılan ifadelerdir.

Özne ve yer tamlayıcısı eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu, cümlede gerekli öğelerin kullanılmaması sonucu ortaya çıkar. Özne eksikliği durumunda, ortak kullanılan özne cümlelerden birine uymaz. Yer tamlayıcısı eksikliği ise sıralı ve bağlı cümlelerde, yüklemin yönelme anlamı taşıyan bir tümleci gerektirdiğinde ortaya çıkar.

Düzensiz diziliş kuralı, cümlenin yüklemi cümlenin en sonunda olmadığında ortaya çıkan devrik cümle kuralını ifade eder.

Söz diziminin temel ilkeleri şunlardır: 1. Kelimelerin Cümlede Doğru Sıralanması: Türkçede genellikle özne, nesne, dolaylı tümleç ve yüklem sırasına dikkat edilir. 2. Yargı Bildirme: Cümleler, bir duyguyu, düşünceyi, durumu veya olayı tam bir yargı bildirerek anlatır. 3. Bağlantı ve Anlam İlişkileri: Cümlelerin bağlanma şekilleri ve bağlanan cümleler arasındaki şekil ve anlam ilişkileri söz diziminin konusudur. 4. Dilin Kurallarına Uygunluk: Cümlelerin, dilin var olan söz dizimi ve biçim bilgisi kurallarına uyması gerekir. 5. Anlam Değişiklikleri: Kelime sıralarının yer değiştirmesi, cümlenin anlamını değiştirebilir.

Bağlantı ekleri, cümlelerin anlamını pekiştirmek, cümleler arasında bağ kurmak ve düşünceyi yönlendirmek için kullanılan ifadelerdir. Üç ana başlık altında incelenirler: 1. Düşüncenin Yönünü Değiştiren İfadeler: Bir düşüncenin yönünü değiştirir ve okuyucuyu farklı bir bakış açısına yönlendirir. 2. Destekleyici ve Açıklayıcı İfadeler: Konunun daha iyi anlaşılmasını sağlamak amacıyla kullanılır ve anlatımı destekler veya açıklar. 3. Özetleyen ve Sonuç Bildiren İfadeler: Anlatılanların toparlanmasını, özetlenmesini veya sonuçlandırılmasını sağlar.

Şahıs zamirleri, cümlede özne olarak aşağıdaki gibi durumlarda kullanılır: 1. Cümlenin başında: "Ben yarın sinemaya gideceğim". 2. Yüklemin kişisiyle uyum içinde: "Biz pikniğe gidiyoruz". 3. Vurgu amacıyla: "İzciler; soğuğa, yağmura ve çamura aldırmazlar" (yüklemin kişisi 3. çoğul şahıs).

İngilizcede bir konuyu anlatmak için cümle yapılarını doğru kullanmak önemlidir. İngilizce cümleler genellikle şu şekilde kurulur: 1. Özne + Fiil + Nesne. 2. Basit cümleler (Simple sentences). 3. Birleşik cümleler (Compound sentences). Ayrıca, İngilizce'de isim cümleleri de sıkça kullanılır ve bu cümlelerde bir özne, bir yüklem (linking verb) ve bir nesne bulunur. Günlük rutinleri anlatırken ise zaman ifadelerini doğru kullanmak gereklidir.

“In order not to” ifadesi, bir şeyin olmasını önlemek amacıyla kullanılır. Bu ifade, genellikle olumsuz cümlelerde yer alır ve ardından infinitive gelir.

Ek fiilin üç görevi şunlardır: 1. İsim ve isim soylu kelimeleri yüklem yapmak: Ek fiil, isim ve isim soylu kelimelere eklenerek onları cümlede yüklem haline getirir. 2. Basit zamanlı fiilleri birleşik zamanlı fiillere dönüştürmek: Ek fiil, çekimli fiillere eklenerek birleşik zamanlı fiiller oluşturur. 3. Cümleye çeşitli anlamlar katmak: Ek fiil, cümleye kesinlik, gereklilik, tahmin gibi anlamlar katar.

"Just as" İngilizce'de çeşitli şekillerde kullanılır: 1. Zaman Cümleciği Olarak: "Just as" kalıbı, "while" ile eş anlamlı olarak kullanılarak bir zaman cümleciği oluşturur. 2. "Tam O Anda" Anlamı İçin: "Just as" zarfı, "be about to" yapısı ile birlikte kullanılarak "tam o anda" anlamını pekiştirir. 3. Benzerlik Göstermek İçin: "Just as" yapısı, benzerlik belirtmek için iki farklı şekilde kullanılabilir: - "Just as + cümle" şeklinde: Örnek cümleler: "You may sit just as you like" (Nasıl istersen öyle oturabilirsin), "There were extreme weather conditions just as he had predicted" (Tahmin ettiği gibi aşırı hava koşulları vardı). - "Just as ... so ..." yapısı: Bu yapı, iki şey veya kişi arasında benzerlik göstermek için kullanılır ve anlamı "tıpkı onun da ... gibi, o da ..." şeklindedir.