Fiilimsi

Fiilimsi, fiillerden türemelerine karşın fiilin bütün özelliklerini göstermeyen; cümle içerisinde isim, sıfat ya da zarf olarak kullanılan fiil soylu kelimelerdir. Fiilimsi türleri: İsim-fiil (mastar).” Sıfat-fiil (ortaç).” Zarf-fiil (ulaç).” Fiilimsi örnekleri: İsim-fiil: “Şiir okuyuşuna herkes hayran kaldı.” Sıfat-fiil: “Eli öpülesi annelerimizin değerini bilmeliyiz.” Zarf-fiil: “Eve gelmeden ekmek al.”

Fiil ve fiilimsi arasındaki temel farklar şunlardır: Çekimlenme: Fiiller çekimlenebilirken, fiilimsiler çekimlenemez. Ekler: Fiiller genellikle "-mek" veya "-mak" ekleriyle isim haline getirilirken, fiilimsiler bu ekleri almaz. Kullanım: Fiiller cümlede eylemi ifade ederken, fiilimsiler genellikle isim veya sıfat gibi kullanılır. Yüklem Olma: Fiiller cümlede doğrudan yüklem olabilirken, fiilimsiler ek fiil almadan yüklem olamaz. Fiil ve fiilimsi ayrımını yapmak için şu adımlar izlenebilir: 1. Ekleri Kontrol Etme: Kelimenin "-ma, -me, -mak, -mek, -ış, -iş, -uş, -üş" gibi fiilimsi eklerinden birini alıp almadığına bakılır. 2. Cümledeki İşlevi Sorgulama: Kelime, cümlede isim, sıfat veya zarf görevinde mi kullanılıyor?. 3. Diğer Fiilimsi Ekleriyle Karşılaştırma: Eğer kelime başka fiilimsi ekleri alıyorsa (örneğin, "-an, -en", "-ıp, -ip", "-arak, -erek") sıfat fiil veya zarf fiil olabilir.

Evet, sıfat-fiiller kalıcı isim olabilir. Sıfat-fiiller, sıfat-fiil eklerini alarak fiilimsi özelliğini kaybeder ve bir varlığa ad olur. Örnekler: "Yakacak sıkıntısını bu yıl da çekeceğiz" cümlesindeki "yakacak" sözcüğü; "Dolmuş bir durak sonra bozuldu" cümlesindeki "dolmuş" sözcüğü.

Fiilimsilere gelen ekler, fiilimsinin türüne göre farklılık gösterir: İsim-fiil (mastar) ekleri: -ma, -ış, -mak. Sıfat-fiil (ortaç) ekleri: -an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş. Zarf-fiil (ulaç) ekleri: -ken, -alı, -madan, -ince, -ip, -arak, -dıkça, -e...-e, -r...-maz, -casına, -meksizin, -dığında. Fiilimsiler, fiillere getirilen bu ekler sayesinde isim, sıfat veya zarf görevinde kullanılabilirler.

Girişik cümlelerde yan cümleciği bulmak için şu yöntemler kullanılabilir: Bağlaçlar ve ilgi zamirleri: "ki", "de/da (bağlaç olan)", "nasıl", "neden", "ne zaman", "kim", "hangi" gibi soru kelimeleri yan cümleciğin belirtisi olabilir. Yüklemin ekleri: "-dık", "-miş", "-ecek" gibi ekler, yan cümleciklerin ne kadar gizli olabileceğini gösterir. Cümlenin yapısı: Yan cümlecik genellikle cümle başında yer alır. Ayrıca, cümledeki virgüller de yan cümlecikleri işaret edebilir, ancak tek başına virgülün varlığı veya yokluğu kesin bir kanıt değildir. Yan cümleciklerin tespiti, cümlenin bağlamına ve dil bilgisi kurallarına bağlı olarak değişebilir.

Bağ fiil ve fiilimsi aynı şeydir, çünkü bağ fiil (bağ-fiil, ulaç) fiilimsilerin bir türüdür. Fiilimsiler, fiil kök veya gövdelerinden yapım ekleriyle türetilerek isim, sıfat ve zarf olarak kullanılan kelimelerdir. Fiilimsiler üçe ayrılır: İsim-fiiller (mastar). Sıfat-fiiller (ortaçlar). Zarf-fiiller (ulaçlar).

Soru cümlelerinde hangi fiilimsinin kullanıldığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, fiilimsilerin kullanıldığı cümle türlerine şu örnekler verilebilir: İsim-fiil (mastar). Sıfat-fiil (ortaç). Zarf-fiil (bağ-fiil, ulaç). Fiilimsiler, fiillere getirilen özel eklerle oluşturulur ve cümle içinde isim, sıfat veya zarf görevi üstlenirler.

Fiilimsiye gelen ve onu fiil yapan ek, ek fiildir. Ek fiil, Türkçede isimlerin sonuna eklenerek onları yüklem haline getiren bir ektir. Ek fiilin bazı görevleri: İsim soylu sözcükleri yüklem yapmak. Basit zamanlı fiillere eklenerek birleşik zamanlı fiil yapmak. Ek fiilin olumsuzu "değil" sözcüğüyle, birleşik zamanlı fiillerin olumsuzu ise “-ma/-me” ekiyle yapılır.

“-ecek” eki, sıfat-fiil (ortaç) türüne giren bir fiilimsi ekidir. Sıfat-fiiller (ortaçlar), fiil kök veya gövdelerinden yapım ekleriyle yapılmış sıfatlardır. Örnekler: “Gelecek yıl şampiyonuz. “Seneye bize gelecek.

8. sınıf seviyesinde fiilimsi içeren en az 10 cümle örneği: 1. İsim-Fiil: Onunla tanışmayı ben de istiyorum. Balık tutmak bir yetenek işidir. Bu köyden ayrılmak bana çok zor gelmişti. 2. Sıfat-Fiil: Çalışan öğrenci derslerinde başarılı olur. Sararmış yapraklar her tarafı kaplamış. Dönülmez akşamın ufkundayız, vakit çok geç. 3. Zarf-Fiil: Koşar adımlarla yanıma geldi. Dün akşam başlayan fırtına saatlerce etkili oldu. Bu örnekler, fiilimsi türlerinin 8. sınıf seviyesinde nasıl kullanıldığına dair fikir vermektedir.

Fiilimsi (eylemsi), fiillerden türemiş olmakla birlikte bir fiil gibi çekimlenemeyen, olumlu ve olumsuz şekilleri yapılabilen ve cümlede isim, sıfat, zarf gibi görevlerde kullanılan sözcüklerdir. Fiilimsiler üç ana kategoriye ayrılır: 1. İsim-fiil (mastar): Fiillere getirilen “-ma / -me, -mak / -mek, -ış / -iş / -uş / -üş” ekleriyle yapılır. 2. Sıfat-fiil (ortaç): Fiil kök ya da gövdelerine “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş” ekleri getirilerek yapılır. 3. Zarf-fiil (bağ-fiil, ulaç): Fiillere getirilen “-ken, -alı (-eli), -madan (-meden), -ince (-ınca / -unca / -ünce), -ip (-ıp / -up / -üp)” gibi eklerle oluşturulur.

Fiilimsi, fiillere getirilen birtakım eklerle oluşturulan; fiillerin isim, sıfat, zarf şeklini yapan sözcüklerdir. Fiilimsiler üçe ayrılır: 1. İsim-fiiller (mastar). 2. Sıfat-fiiller (ortaç). 3. Zarf-fiiller (ulaç, bağ-fiil).

50 fiilimsi örneği: 1. İsim-Fiil (Mastar): Kitap kaplayışını beğendim. Sınavın bitmesine yarım saat kaldı. Buralardan gitmek istiyorum. 2. Sıfat-Fiil: İşleyen demir pas tutmaz. O öpülesi eller beni büyüttü. Kırılmaz bardak aldım. 3. Zarf-Fiil (Ulaç): Seni düşündükçe gül dikiyorum ellerimin değdiği yere. Ben gidince hüzünler bırakırım. Onu görür görmez tanıdım. Örneklerin devamı için aşağıdaki kaynaklara başvurulabilir: dilbilgisi.net; yanitokul.com; omurgultin.com.

Adlaşmış fiilimsiler, sıfat-fiil eklerini almış fiil kök veya gövdelerinin, kendisinden sonra gelen isimleri yutarak onların yerini tutmasıyla oluşur. Adlaşmış fiilimsileri ayırt etmek için şu özelliklere dikkat edilebilir: Yüklem görevi: Adlaşmış fiilimsiler, cümle içinde yüklem olarak kullanılmaz. Olumsuzluk eki: Fiil soylu bir sözcük iki kez "-ma" ya da "-me" eki alırsa, bunlardan ilki olumsuzluk, ikincisi isim-fiil ekidir. Kalıplaşmış isimler: Fiilimsi eki almış bazı sözcükler, zamanla kalıplaşarak varlık veya kavram adı haline gelebilir. Örnekler: "Geçmişimi unutup ileriye bakmak istiyorum" cümlesindeki "geçmişim" kelimesi, "geçmek" eyleminden türetildiği için adlaşmış fiilimsidir. "Sana yalan söylediğini nereden anladın" cümlesindeki "söylediğini" kelimesi, adlaşmış fiilimsidir. Adlaşmış fiilimsiler, sıfat-fiil olarak kabul edilse de fiilimsi olma özelliklerini kaybetmezler.

Fiilimsi olmayan sözcükler şunlardır: İsimler: "kedi", "masa", "kitap" gibi isimler fiilimsi olamaz. Sıfatlar: "güzel", "eski", "yavaş" gibi sıfatlar da fiilimsi değildir. Zarflar: "burada", "şimdi", "çok" gibi zarflar fiilimsi yapıya sahip değildir. Bağlaçlar: "ve", "veya" gibi bağlaçlar fiilimsi olmaz. Edatlar: "için", "ile" gibi edatlar da fiilimsi olmayan sözcükler arasındadır.

Girişik birleşik cümle, içinde birden fazla yargı bulunan ve bu yargılardan birinin fiilimsiyle oluşturulduğu cümle türüdür. Özellikleri: İki cümle içerir. Fiilimsi kullanımı. Anlam ilişkisi. Anlatım gücü. Örnekler: "Havaların ısınması / tatil düşkünlerini sevindirdi" (isim-fiil). "Beni soran adam / şu muydu?" (sıfat-fiil). "Döndüğünü duyunca / hemen geldim" (zarf-fiil).

8. sınıf Türkçe fiilimsi kazanımları 10 tanedir. Bu kazanımlar şunlardır: 1. Fiilimsilerin cümledeki işlevlerini kavrar. 2. Fiilimsilerin türlerini fark ettirilir. 3. Ekler ezberletilmez. 4. Geçiş ve bağlantı ifadelerinin metnin anlamına olan katkısını değerlendirir. 5. Oysaki, başka bir deyişle, özellikle, kısaca, böylece, ilk olarak ve son olarak ifadeleri üzerinde durulur. Bu kazanımlar, Türkçe dersi 8. sınıf müfredatında yer alan fiilimsiler konusuyla ilgilidir.

Fiiller ve fiilimsiler fiil cümlesi değildir. Fiiller, cümle içinde yüklem olarak kullanılabilirken, fiilimsiler fiil çekim eklerini alamadıkları için yüklem olamazlar. Fiilimsiler, cümle içinde isim, sıfat veya zarf olarak görev yaparlar ve yan cümlecik oluşturabilirler.

Evet, "görüş" kelimesi fiilimsidir. Fiilimsiler, fiillerden türemelerine karşın fiilin bütün özelliklerini göstermeyen, cümle içerisinde isim, sıfat veya zarf olarak kullanılan fiil soylu kelimelerdir. "Görüş" kelimesi, "-iş" ekini aldığı için isim-fiil olarak kabul edilir.

Fiilimsi ekini alıp kalıcı isim olan bazı kelimeler: İsim-fiillerle oluşan kalıcı isimler: çakmak; dondurma; sarma; dolma; uçurtma; danışma; kaymak; kazma; deneme; yağış. Sıfat-fiillerle oluşan kalıcı isimler: dolmuş; yiyecek; giyecek; yemiş; geçmiş; gelecek.