AnlatımBozuklukları

Anlamsal anlatım bozuklukları altı ana başlıkta incelenebilir: 1. Gereksiz sözcük kullanımı. 2. Yanlış anlamda sözcük kullanımı. 3. Sözcüğün yanlış yerde kullanımı. 4. Anlamca çelişen sözlerin birlikte kullanımı. 5. Deyimin yanlış kullanımı. 6. Anlam belirsizliği. Ayrıca, mantık ve sıralama yanlışlığı da anlamsal anlatım bozuklukları arasında yer alır.

8. sınıf anlatım bozuklukları, iki ana başlıkta incelenir: 1. Anlamsal (Anlama Dayalı) Anlatım Bozuklukları: gereksiz sözcük kullanımı; sözcüğün yanlış anlamda kullanılması; mantık (sıralama) hataları; sözcüğün yanlış yerde kullanılması; cümlede çelişen ifadelerin bir arada kullanılması; anlam belirsizliği; deyimin yanlış anlamda kullanılması. 2. Yapısal (Yapıya Dayalı) Anlatım Bozuklukları: özne-yüklem uyumsuzluğu; eklerle ilgili yanlışlar; tamlama yanlışlıkları; eylemsi eksikliği veya uyuşmazlığı; çatı uyuşmazlığı; ek fiil eksikliği; öge yanlışlıkları.

Anlatım bozukluklarında altı çizilen sözcüklerin düzeltilmesi için aşağıdaki yöntemler uygulanabilir: Gereksiz sözcüklerin çıkarılması. Anlamca çelişen sözcüklerin değiştirilmesi. Sözcüğün doğru anlamda kullanılması. Deyim ve atasözlerinin doğru kullanımı. Eklerin doğru kullanımı. Bu yöntemler, cümlenin dil bilgisi kurallarına uygun ve anlamlı olmasını sağlar.

Nesne eksikliği ve nesne-yüklem uyumsuzluğu arasındaki fark şu şekilde açıklanabilir: Nesne Eksikliği: Cümlelerde ortak kullanılan nesnenin yüklemlere bağlanamamasından kaynaklanır. Nesne-Yüklem Uyumsuzluğu: Öznenin tekil veya çoğul olmasına göre yüklemin de tekil veya çoğul olması gerekir. Özetle, nesne eksikliği genellikle nesnenin kullanılmamasından kaynaklanırken, nesne-yüklem uyumsuzluğu öznenin tekil veya çoğul olmasına göre yüklemin uygun şekilde çekilmemesinden kaynaklanır.

Doğru cevap: A - dolaylı tümleç eksikliği Anlatım bozukluklarından biri olan dolaylı tümleç eksikliği, cümlede birinci cümledeki dolaylı tümlecin, ikinci cümlenin yüklemine uymamasından ya da öznelerle, nesnelerle yanlış şekilde bağlantıya girmesinden kaynaklanır. Örnek: "Ankara’ya yerleşmiş, bir türlü Ankara’dan kopamamıştı" cümlesinde "Ankara’dan" yerine "oradan" kullanılması daha doğru olur. "Yeni çıkan kitapları incelemek ve tezi için yararlanmak istiyordu" cümlesinde doğru kullanım, "Yeni çıkan kitapları incelemek ve onlardan tezi için yararlanmak istiyordu" şeklindedir.

Anlam karışıklığı ve anlam belirsizliği arasındaki fark şu şekilde açıklanabilir: Anlam karışıklığı, bir cümlenin birden fazla anlama gelebilmesi durumudur. Anlam belirsizliği ise bir cümlenin net bir anlam ifade etmemesi durumudur. Özetle, anlam karışıklığı cümlenin birden fazla anlama gelebilmesi, anlam belirsizliği ise cümlenin net bir anlam ifade etmemesi durumudur.

Anlatım bozukluğu çalışma kağıdı oluşturmak için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: yeninesilturkce.com sitesinde "Anlatım Bozuklukları Çalışma Kağıdı-1" bulunmaktadır. turkceci.net sitesinde de bir anlatım bozuklukları çalışma kağıdı mevcuttur. tr.pinterest.com sitesinde, Türkçe öğretmeni Kubilay Oral'ın "Etkinliklerle Türkçe" kitabında yer alan anlatım bozuklukları çalışma kağıdı paylaşılmıştır. Ayrıca, turkcedersi.net sitesinde özne-yüklem uyumsuzluğu, öge eksiklikleri, çatı uyuşmazlıkları, ek yanlışlıkları ve tamlama yanlışlıkları gibi çeşitli anlatım bozukluklarını içeren çalışma kağıtları bulunmaktadır. edebiyatnotu.com sitesinde ise anlatım bozukluğu çalışma kağıdı 1 başlığı altında örnek cümleler ve anlatım bozuklukları ele alınmıştır.

Anlatım bozukluğu için kullanılabilecek bazı çalışma kağıtları: yeninesilturkce.com sitesinde yer alan "Anlatım Bozuklukları Çalışma Kağıdı-1". turkceci.net sitesinde 8. sınıf için sunulan anlatım bozuklukları çalışma kağıtları. turkcedersi.net sitesinde yer alan "Anlatım Bozukluğu - 01" başlıklı çalışma kağıdı.

"Bu sınavlardan yüksek not aldım" cümlesinde anlatım bozukluğu bulunmamaktadır. Anlatım bozuklukları, genellikle gereksiz sözcük kullanımı, anlam çelişkisi, sözcüğün yanlış yerde kullanımı gibi durumlarda ortaya çıkar. Cümlede dikkat çeken bir hata veya belirsizlik yoksa, anlatım bozukluğu olmadığı söylenebilir.

11. sınıf Türk dili ve edebiyatı dersinin 2. dönem 1. ortak yazılı sınavında anlatım bozukluğu konusuyla ilgili 1 soru bulunmaktadır. 2. dönem 2. ortak yazılı sınavında ise anlatım bozukluklarıyla ilgili çalışmalar yapıldığı, ancak doğrudan bu konuyla ilgili soru sorulmadığı belirtilmiştir. Soru sayıları, sınav senaryolarına ve eğitim kurumlarına göre değişiklik gösterebilir.

Anlatım bozukluğu içeren bazı örnek sorular şunlardır: Soru 1: "Hem sigaradan nefret ettiğini söylüyor hem de durmadan içiyor" cümlesinde anlatım bozukluğu, nesne eksikliğine dayalıdır. Soru 2: "Alkol benim nadir başvurduğum bir iş" cümlesinde "iş" sözcüğü anlamına uygun kullanılmamış, çünkü alkol bir iş değildir. Soru 3: "Bu konuda farklı düşüneceğini ölsem aklıma getirmezdim ama sonunda yanıldığımı anladım" cümlesinde anlatım bozukluğu, gereksiz sözcük kullanımından kaynaklanmaktadır. Soru 4: "Yıllarca hep ona destek oldum, her fırsatta övdüm" cümlesinde anlatım bozukluğu, öğe eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Bu sorular, anlatım bozukluğu içeren cümlelerin çözümlenmesi için örnek olarak kullanılabilir.

Özne ve nesne eksikliğini bulmak için şu adımlar izlenebilir: 1. Özne Eksikliği: Cümlede yüklemdeki eyleme uygun bir öznenin eksik olup olmadığına bakılır. Bir öznenin birden fazla yükleme bağlanıp bağlanmadığına dikkat edilir. Örnek: "Herkes ondan nefret ediyor, onun yüzünü bile görmek istemiyordu" cümlesinde "herkes" sözcüğü öznedir ve bu özne, "nefret ediyor" ve "istemiyordu" yüklemlerine bağlanamadığı için bozukluk meydana gelmiştir. 2. Nesne Eksikliği: Cümlelerde ortak kullanılan nesnenin yüklemlere bağlanamayıp bağlanmadığına bakılır. Örnek: "Ben öğretmenime inanır ve severim" cümlesinde "öğretmenime" dolaylı tümleci, "inanır" ve "severim" yüklemlerine bağlanmak istendiğinde anlatım bozukluğu oluşur. Öge eksikliği genellikle ikinci cümlede olur. Öge eksikliği, tek yüklemli cümlelerde de olabilir. Öge eksikliği olup olmadığını kesin olarak belirlemek için bir dil bilgisi öğretmenine veya ilgili bir uzmana danışılması önerilir.

Anlatım bozukluğu yapılan bazı gazeteler şunlardır: Çanakkale'deki yerel gazeteler. Star, Habertürk, Zaman, Radikal gibi ulusal gazeteler. Ayrıca, Batman'da yayımlanan yerel gazetelerin 2023 yılında yapılan bir incelemede, toplam 249 anlatım bozukluğu tespit edilmiştir. Anlatım bozukluğu örnekleri ve yapılan gazetelerin tam listesi için aşağıdaki kaynaklara başvurulabilir: researchgate.net. kesitakademi.com. msxlabs.org.

Evet, çatı uyuşmazlığı yapısal anlatım bozukluğuna bir örnektir. Birleşik cümlelerde fiilimsi ile yüklemin kişi bakımından uyuşmaması, yani birinin etken diğerinin edilgen olması, anlatım bozukluğuna yol açar. Örnek: "Hep beraber sohbet ederek çaylar içildi" cümlesinde "içildi" yüklemi edilgen, "sohbet ederek" eylemsi etken çatılıdır. "Sabah erkenden yola çıkılıp köye ulaşıldı" cümlesinde de aynı durum söz konusudur. Bu tür anlatım bozukluklarını gidermek için, yüklem ve eylemsi ya etken ya da edilgen yapılmalıdır.

Gereksiz sözcüklerin kullanıldığı cümlelerde, bu sözcükler atıldığında cümlenin anlamı değişmez. Gereksiz sözcük kullanımından kaynaklanan anlatım bozuklukları, eş anlamlı kelimelerin bir arada kullanılması ve anlamca birbirini kapsayan kelimelerin bir arada kullanılması olmak üzere iki şekilde oluşur. Örnekler: "Yaklaşık iki yıl kadar bu mahallede oturduk" cümlesinde "yaklaşık" ve "kadar" sözcükleri gereksizdir. "Okula her gün iki kilometre yaya yürüyerek giderdi" cümlesinde "yaya" ve "yürüyerek" sözcüklerinin birlikte kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar. "Almanya’daki arkadaşımla karşılıklı mektuplaşırız" cümlesinde "karşılıklı" sözcüğü gereksiz kullanılmıştır.

Cümlede nesne yoksa, anlatım bozukluğu meydana gelir. Genellikle sıralı ve birleşik cümlelerde görülen nesne eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozuklukları, hem geçişli hem de geçişsiz cümlelerde ortaya çıkabilir. Bazı örnek cümleler ve nesne eksikliği olan karşılıkları: "Annem bize kitap okur, uyutmaya çalışırdı." (eksik olan nesne: "bize"). "Senin sinemaya geleceğini düşünüyor ve bekliyor." (eksik olan nesne: "gelmeni"). "Elmaların üzerindeki tozu temizleyip tabağa geri koydu." (eksik olan nesne: "elmaları"). "Anlatılanlara hemen inanıyor ve herkese anlatıyordu." (eksik olan nesne: "onları"). "İşçilere kötü davranıyor, susturmaya çalışıyordu." (eksik olan nesne: "işçileri").

Kelimeleri yanlış anlamda kullanmak, bir sözcüğün cümledeki anlama uygun olmayan şekilde kullanılmasıdır. Kelimelerin yanlış anlamda kullanılmasına örnek olarak şunlar verilebilir: "Bana yardım ederek, işi kısa sürede bitirmeme neden oldu." cümlesindeki "neden olmak" eylemi daima olumsuz anlamlar verecek biçimde kullanılmıştır. "Soğuktan etkilenen portakal sayısının kalabalık olması zararımızı artırdı." cümlesindeki "kalabalık" sözcüğü bir şeyin sayıca çok olduğunu bildirir. "Uzayda yeni yerlerin keşfedilmesi, güçlü teleskopların geliştirilmesine bağımlıdır." cümlesindeki "geliştirilmesine" sözcüğü yanlış kullanılmıştır. Kelimelerin yanlış anlamda kullanılmasının bazı nedenleri şunlardır: sözcüklerin anlamlarının veya kullanım şekillerinin karıştırılması; sözcüklerin kökenleri veya bağlantılı sözcükler arasındaki farklılıkların fark edilmemesi; sözcüklerin dilbilgisi kurallarına göre kullanılmaması; sözcüklerin çok farklı anlamlara sahip olması nedeniyle kullanımının karıştırılması; sözcüklerin anlamlarının, kullanım alanlarının veya sözdizimlerinin yanlış anlaşılması.

"Kesin olarak belirledik" ifadesinde hangi anlatım bozukluğunun olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, anlatım bozukluklarından bazıları şunlardır: Gereksiz sözcük kullanımı. Sözcüklerin yanlış yerde kullanılması. Deyim ve atasözü yanlışlığı. Cümlede anlam belirsizliği. Çelişen sözcüklerin bir arada kullanılması. Öge eksikliği. Yüklemle ilgili anlatım bozuklukları.

8. sınıf Türkçe 1. dönem 2. yazılı senaryo 3'ün nasıl olacağına dair bilgi bulunamadı. Ancak, 8. sınıf Türkçe 1. dönem 2. yazılı sınav senaryolarına şu sitelerden ulaşılabilir: youtube.com. turkcedersi.net. eskisehirodm.meb.gov.tr. dilbilgisi.net.

Yapısal anlatım bozuklukları altı ana kategoriye ayrılır: 1. Özne-yüklem uyumsuzluğu: Kişi, tekil-çoğulluk ve olumluluk-olumsuzluk bakımından uyumsuzluklar. 2. Öge eksikliği: Özne, yüklem, nesne veya tümleç eksiklikleri. 3. Çatı uyumsuzluğu: Fiilimsi ve yüklemin çatı bakımından uyumsuz olması. 4. Tamlama hataları: İsim ve sıfat tamlamalarının yanlış yazılması veya yanlış sözcüklere bağlanması. 5. Eklerin hatalı kullanımı: Ek sisteminin yanlış uygulanması. 6. Bağlaçların hatalı kullanımı: Bağlaçların yanlış yerde veya şekilde kullanılması.