Beyit

Gonca-i Bâğ-ı Murâd adlı eser, 1214 beyitten oluşmaktadır.

Makta beyit, edebiyatta gazel veya kasidenin son beyti anlamına gelir.

Berceste beyitler, edebiyatta öz, güzel, latif, ince anlamlı, kolayca hatırlanan ve yapısı sağlam olan beyitlerdir. Bazı berceste beyit örnekleri: - "Çeşmini gördüm unutdum derdi de dermânı da" (Şeyh Gâlib). - "Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi" (Muhibbî - Kanuni Sultan Süleyman). - "Meclis-i erbâb-ı dil bir lahza sensiz olmasın, Hürmetin inkâr eden âlemde hürmet bulmasın" (Nef'î). - "Gül-i ruhsârına karşı gözümden kanlı akar su, Habîbim fasl-ı güldür bu akarsular bulanmaz mı" (Fuzûlî).

Matla ve makta arasındaki farklar şunlardır: 1. Konum: Matla, şiirin ilk beyti iken, makta şiirin son beytidir. 2. İşlev: Matla, kafiye düzenini belirler ve şairin gazele hangi tonla başlayacağını ortaya koyar. 3. Tematik Derinlik: Matla, genel temayı işaret ederken, makta bazen şiirin zirve noktası olabilir.

Musarra beyit, mısraları birbiri ile kafiyeli olan beyit anlamına gelir.

Kaside beyitleri en az 15-30-33 ile en çok 99 arasında değişir.

Divan şiirinde beyit bulmak için aşağıdaki özelliklere dikkat edilmelidir: 1. Beyit Sayısı: Divan şiirinde beyit sayısı genellikle 5-15 arasında değişir. 2. Kafiye Düzeni: Beyitler, "aa - ba - ca ..." şeklinde kafiye düzenine sahiptir. 3. İlk Beyit (Matla): Gazel ve kasidenin ilk beyti, kendi arasında kafiyeli olur ve bu beyte "matla" denir. 4. Son Beyit (Makta): Gazelin son beyti, "makta" olarak adlandırılır. 5. En Güzel Beyit: Gazelin en güzel beytine "beytü'l gazel" veya "şah beyit" denir.

"Aks-i ruhsârın ile oldu müzeyyen mir'at" ifadesi, Fuzûlî'nin bir beytinde geçen bir cümledir ve şu anlama gelir: "Ayna, yanağının aksi (yansıması) ile süslendi".

"Can Veren Pervaneler" eserinde yer alan bazı beyitler şunlardır: 1. "Âdeme âdem gerektir, âdem etsin âdemi" - Ziya Paşa. 2. "Ehibbâ şive-i yağmâda mebhût eyler a’dâyı, Hüdâ göstermesin âsar-ı izmihlâl bir yerde" - Yenişehirli Avni Bey. 3. "Âyinesi iştir kişinin lâfa bakılmaz, Şahsın görünür rütbe-i aklı eserinde" - Ziya Paşa. 4. "Bu şehr-i Sitanbul ki bi misl-ü behâdır, Bir sengine yek-pare Acem mülkü fedadır" - Nedim. 5. "Padişah-ı âlem olmak bir kuru kavga imiş, Bir veliye bende olmak cümleden a’lâ imiş" - Yavuz Sultan Selim Han. Ayrıca, eserde Hayati İnanç'ın kendi tabiriyle "Türkçeden Türkçeye tercüme" ettiği daha birçok beyit bulunmaktadır.

İşte bazı en güzel beyit örnekleri: 1. "Aşk derdiyle hoşem el çek ilâcımdan tabîb Kılma dermân kim helâkim zehri dermândadır" (Fuzûlî). 2. "Haddeden geçmiş nezaket yâl ü bâl olmuş sana Mey süzülmüş şişeden ruhgâr-ı âl olmuş sana" (Nedim). 3. "Gitdün ammâ kodun hasret ile cânı bile İstemem sensiz olan sohbet-i yârânı bile" (Neşâti). 4. "Âdeme âdem gerektir âdem etsin âdemi Âdem âdem olmayınca âdem netsin âdemi" (Ziya Paşa).

Alt bentten sonra beyitler gelir.

Gazelin en güzel beyti, "beytü’l-gazel" veya "şah beyit" olarak adlandırılır.

İşte bazı en güzel divan şiiri beyitleri: 1. "Aşk derdiyle hoşem el çek ilâcımdan tabîb / Kılma dermân kim helâkim zehri dermândadır" (Fuzûlî). 2. "Haddeden geçmiş nezaket yâl ü bâl olmuş sana / Mey süzülmüş şişeden ruhgâr-ı âl olmuş sana" (Nedim). 3. "Gitdün ammâ kodun hasret ile cânı bile / İstemem sensiz olan sohbet-i yârânı bile" (Neşâti). 4. "Efendimsin cihanda i’tibârım varsa sendendir. Miyân-ı âşıkânda iştihârım varsa sendendir" (Şeyh Galib). 5. "Âdeme âdem gerektir âdem etsin âdemi / Âdem âdem olmayınca âdem netsin âdemi" (Ziya Paşa).

"Savm-ı sivâyı kim tutar, îd-i visâle ol yeter" ifadesi, Aziz Mahmud Hüdayi'ye ait bir beyittir. Bu beyitte geçen "savm-ı sivâ" ifadesi, "başka orucu" anlamına gelir ve Allah'tan gayrı her şeyi ifade eder. Dolayısıyla, beyit şu şekilde açıklanabilir: "Allah'tan başka her şeyi terk eden, kavuşma bayramına ulaşır; bülbül gibi daima öter ve yuvası gül bahçesi olur".

"Sarışın ikilik" ifadesi, edebiyatta "beyit" anlamına gelebilir. Beyit, aynı vezinle ve anlam birliği oluşturan iki dizeden oluşan şiir birimidir.

Kasîde-i Bürde toplamda 160-165 beyitten oluşmaktadır.

Su Kasidesi'nin ilk beyti şu şekildedir: "Saçma ey göz eşkten gönlümdeki odlare su". Bu beyit, aşkın verdiği ızdırabın o kadar büyük ve yakıcı olduğunu anlatır ki, bu ateşi söndürmeye hiçbir şeyin gücü yetmez.

Divan edebiyatında beyit, iki mısradan oluşan nazım birimidir. Özellikleri: 1. Anlam Bütünlüğü: Beyitte anlamın tamamlandığı bir bölümdür, bu nedenle konu birliği pek az görülür. 2. Süslü Dil: Divan şiiri, süslü ve sanatlı bir dil kullanımı ile karakterizedir. 3. Arapça ve Farsça Unsurlar: Arapça ve Farsça kelime ve tamlamalar sıkça yer alır. 4. Nazım Birimi: Beyit, divan şiirinde en yaygın nazım birimidir, ancak az da olsa dörtlük de kullanılır. 5. Kafiye: "Kafiye göz içindir" anlayışı hâkimdir ve genellikle tam ve zengin kafiye kullanılır. 6. Konu Çeşitliliği: Aşk, tabiat, sevgilinin güzellikleri, kadercilik, tasavvuf gibi temalar işlenir.

Evet, beyit aruz vezninde bir nazım birimidir.

Makta beyit, edebiyatta gazel ve kasidenin son beyti anlamına gelir.