AnlatımBiçimleri

Köşe yazılarında açıklayıcı anlatım ve tartışmacı anlatım biçimleri kullanılır. Ayrıca, öyküleyici anlatım ve betimleyici anlatım da köşe yazılarında yer alabilir, özellikle olay anlatımın gerektiği durumlarda.

Perspektif ve bakış açısı kavramları birbirine yakın anlamlara sahip olsa da tam olarak aynı şey değildir. Perspektif, bir karakterin hikaye içinde olup bitenleri nasıl gördüğünü ve işlediğini ifade eder. Bakış açısı ise, hikayenin anlatılma şeklini, yani anlatıcının olayları nasıl aktardığını belirtir.

"Anlatılanötesi" ifadesi, muhtemelen "anlatım biçimleri" anlamına gelmektedir. Bu ifade, dört temel anlatım biçimini içerir: açıklayıcı, tartışmacı, betimleyici ve öyküleyici anlatım. Bu anlatım biçimleri şu amaçlarla kullanılır: - Açıklayıcı anlatım: Bilgi vermek, düşünceyi aydınlatmak. - Tartışmacı anlatım: Okuyucuyu ikna etmek, yazarın kendi düşüncesini savunmak ve karşıt düşünceleri çürütmeye çalışmak. - Betimleyici anlatım: Varlıkları belirgin nitelikleriyle tanıtmak, izlenim bırakmak. - Öyküleyici anlatım: Gerçek veya kurgu bir olayı hikayeleştirerek anlatmak.

Mecaz ve dolaylama arasındaki temel fark, kullanım amaçlarında ve anlatım biçimlerindedir. Mecaz, bir kelimenin gerçek anlamından uzaklaşarak kazandığı yeni anlamdır. Dolaylama ise, bir kelime ile anlatılabilecek kavramı birden fazla kelime ile anlatma durumudur.

Kılavuzlarda genellikle açıklayıcı anlatım biçimi kullanılır.

Yansıma ve ikileme arasındaki temel fark, kullanım alanları ve oluşum şekilleridir: 1. Yansıma: Doğadaki seslerin taklit edilmesiyle oluşturulan sözcüklerdir. 2. İkileme: Anlatımı güçlendirmek, anlamı pekiştirmek amacıyla aynı sözcüğün veya anlamları birbirine yakın ya da karşıt olan sözcüklerin tekrarlanmasıdır.

Açık ve örtük ileti kavramları, metinlerdeki anlatım biçimlerine göre kullanılır. Açık ileti, anlamın açık olduğu, tartışmaya ve anlam karışıklığına yer vermeden tek bir yargıyı anlatan ifadelerdir. Örtük ileti ise anlamın kapalı olduğu, söz sanatlarının, mecazların, deyimlerin çokça kullanıldığı ve amacın ifadenin daha güzel ve süslü söylenmesi olduğu iletilerdir.

Mübalağa (abartma), bir durumu, olayı ya da özelliği olduğundan çok daha büyük veya çok daha küçük gösterme sanatıdır. Mübalağa örnekleri: 1. "Bu kitabı milyon kere okudum.". 2. "Dünyanın en güzel kızı.". 3. "Gözyaşları sel oldu.". 4. "Yemekler o kadar güzeldi ki, parmaklarını yersin.". 5. "O kadar hızlı koşuyor ki, rüzgar bile yetişemez.".

Anlatım biçimleri ve düşünceyi geliştirme yolları testlerini çözmek için aşağıdaki adımları izlemek faydalı olabilir: 1. Metni Analiz Etmek: Testte verilen metinde kullanılan anlatım biçimi ve düşünceyi geliştirme yollarını belirlemek için dikkatli bir analiz yapılmalıdır. 2. İpuçlarını Kullanmak: Düşünceyi geliştirme yollarının bazı ipuçları vardır. Örneğin, betimleme ve açıklama teknikleri genellikle bütün metinlerde bulunur ve sıklıkla vurgulanan ögeler değildir. 3. Soru Türüne Odaklanmak: Sorularda genellikle birkaç düşünceyi geliştirme yolu bir arada bulunur, ancak sadece bir tanesinin bulunması istenir. 4. Örneklerle Desteklemek: Düşünceyi geliştirme yollarına dair sorularda, seçeneklerde yer alan örnek cümleleri inceleyerek doğru cevabı belirlemek mümkündür.

Açık ve örtük iletileri bulmak için aşağıdaki ipuçlarına dikkat edilebilir: Açık ileti: 1. Doğrudan ve net ifadeler kullanılır. 2. Söz sanatları ve mecazi anlamlar yer almaz, kelimeler sözlük anlamında kullanılır. 3. Emir ve soru cümlelerinde sıkça görülür. 4. Öğretici metinlerde, özellikle makale, fıkra ve röportaj gibi türlerde bulunur. Örtük ileti: 1. Dolaylı ve yoruma açık ifadeler kullanılır. 2. İmge ve çağrışımlara dayalıdır. 3. Edebi metinlerde, özellikle şiir ve öykülerde daha çok yer alır. 4. Estetik bir beğeni oluşturma amacı taşır.

Mensur ve manzum terimleri edebiyatta farklı anlatım biçimlerini ifade eder: 1. Mensur: Düz yazı anlamına gelir ve öykü, roman, deneme, makale gibi edebi eserleri tanımlamak için kullanılır. 2. Manzum: Şiirsel bir anlatım biçimidir ve beyit veya kıtalarla yazılan şiir türündeki eserleri ifade eder.

Bir cümle, anlamlı ve doğru bir şekilde ifade edilebilmesi için belirli özelliklere sahip olmalıdır: 1. Yüklem: Cümlede bir yargı bildiren unsurdur. 2. Özne: Cümlede eylemi gerçekleştiren veya durumda bulunan unsurdur. 3. Cümle Türleri: Cümleler, anlamlarına göre olumlu, olumsuz, soru, emir ve şart cümlesi gibi çeşitli türlere ayrılır. Ayrıca, cümlelerin net, özlü ve spesifik olması, okuyucunun anlamasını kolaylaştırır.

Nesirde (düzyazı) dört temel anlatım biçimi kullanılır: betimleme, öyküleme, açıklama ve tartışma. 1. Betimleme: Varlıkların okuyucunun gözünde canlanacak şekilde ayırt edici nitelikleriyle anlatılmasıdır. 2. Öyküleme: Tasarlanmış veya yaşanmış bir olayın başkalarına anlatıldığı anlatım biçimidir. 3. Açıklama: Bilgi vermek amacı ile oluşturulan yazılarda kullanılan anlatım tekniğidir. 4. Tartışma: Yazarın kendi doğrularına okuyucuyu inandırmak için kullandığı anlatım tekniğidir.

Kısa metinler, genellikle az sayıda sayfa veya paragraftan oluşan metin türleridir. İşte bazı kısa metin türleri: 1. Masal: Olağanüstü olaylarla süslü, hayalî olayların anlatıldığı kısa yazılar. 2. Fabl: Hayvanların veya bitkilerin konuşturulduğu, ders verme amacı güden kısa yazılar. 3. Hikaye (Öykü): Yaşanmış veya yaşanabilir olayların anlatıldığı, dar bir zaman dilimini kapsayan yazılar. 4. Roman: Geniş bir zaman dilimini kapsayan, daha fazla karakter barındıran uzun eserler. 5. Günlük (Günce): Olayların günü gününe, tarih belirtilerek yazıldığı kısa yazılar. 6. Anı (Hatıra): Yaşanmış olayların, üzerinden zaman geçtikten sonra anlatıldığı yazılar. 7. Eleştiri: Sanat eserlerinin olumlu veya olumsuz yanlarını değerlendiren yazılar. 8. Fıkra (Köşe Yazısı): Kişisel görüşlerin samimi bir üslupla anlatıldığı yazılar.

Açıklama ve açıklama cümlesi arasındaki farklar şunlardır: 1. Açıklama: Bir konu hakkında ayrıntılı bilgi verme ve okuyucuyu aydınlatma amacıyla kullanılan bir anlatım biçimidir. 2. Açıklama Cümlesi: İki yargıdan birinin diğerinin açıklaması olduğu cümlelerdir.

Metafor ve benzetme arasındaki temel fark, anlatım biçimlerinde ve kullanılan kelimelerde yatmaktadır. Metafor, bir şeyi doğrudan başka bir şey olarak ifade eder ve "gibi", "kadar" gibi bağlaçlar kullanılmaz. Benzetme ise iki ögeyi doğrudan karşılaştırarak anlatır ve benzetme edatlarını kullanır.

Tanık göstermede tartışmacı anlatım biçimi kullanılır.

9. sınıfta öğretilen anlatım biçimleri şunlardır: 1. Öyküleyici Anlatım: Olayların belirli bir zaman ve mekân içinde hareket unsuru vurgulanarak anlatıldığı biçimdir. 2. Betimleyici Anlatım: Varlıkların veya mekânların gözlemlenebilir niteliklerini ayrıntılı bir şekilde tasvir etmeye yarayan anlatım biçimidir. 3. Açıklayıcı Anlatım: Herhangi bir konuyu bilgi vermek amacıyla ayrıntılı, anlaşılır ve nesnel bir dille açıklayan anlatım biçimidir. 4. Tartışmacı Anlatım: Bir düşünceyi savunmak veya çürütmek amacıyla karşıt görüşlerin irdelendiği anlatım biçimidir. 5. Emredici Anlatım: Bir davranışın veya eylemin yapılmasını, yönlendirilmesini veya düzenlenmesini amaçlayan anlatım biçimidir. 6. Coşku ve Heyecana Bağlı (Lirik) Anlatım: Yoğun duyguları, coşkuları ve iç dünyayı yansıtan anlatım biçimidir.

Anlam kayması bulmak için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir: 1. Fiil Kiplerinde Anlam Kayması: Bir cümlenin yüklemi olan fiilin aldığı kipin, cümlenin anlamıyla uyuşmaması durumunda anlam kayması vardır. 2. Kelimelerin Bağlamda Farklı Anlamlar Kazanması: Bir kelimenin farklı bağlamlarda farklı anlamlar kazanması da anlam kaymasına işaret eder. 3. Edebi Metinlerde Metaforik Kullanımlar: Edebi eserlerde bir kelimenin başka bir anlamda kullanılması, metaforik anlam kayması olarak adlandırılır.

Yineleme sanatı (tekrir), bir kelimenin, kelime grubunun veya ifadenin bilinçli olarak tekrarlanmasıyla yapılır. Yineleme yapmanın bazı yolları: - Önyineleme: Dizelerin başındaki sözcüklerin veya söz öbeklerinin yinelenmesi. - Artyineleme: Dizelerin sonlarındaki sözcüklerin yinelenmesi. - Metinsel yineleme: Nakarata benzer kalıp halindeki yinelemeler. - Sözdizimsel yineleme: Aynı sözdizimin kullanıldığı dizelerde ortaya çıkan yineleme. Yineleme sanatı, şiirlerde, hitabet sanatında ve nesir türlerinde sıkça kullanılır.