Aydınlanma

Aydınlanma, 17. ve 18. yüzyıllarda Avrupa ve Kuzey Amerika'da akıl ve bilimi merkeze alan bir düşünce devrimidir. Aydınlanmanın anlattığı bazı diğer önemli noktalar: Evrenselcilik: "Dünya vatandaşı" olma fikri gibi evrenselcilik anlayışını savunur. Sekülerleşme: Dinî otoriteye karşı çıkarak, doğal hukuka dayalı yeni bir sivil düzen ve laik bir bilim anlayışını teşvik eder. İlerlemecilik: İnsanlığın bilgi ve refahını artırma potansiyelini vurgular. Bireysellik: Bireysel özgürlüğü ve mutluluğu destekler, liberal demokrasi ve laissez-faire ekonomi gibi kavramları geliştirir. Aydınlanma, bilimsel yöntemin yükselişine ve dini ortodoksluğun sorgulanmasına da katkıda bulunmuştur.

Anadolu'da aydınlanma hareketi, 1935 yılında Köy Enstitülerinin hazırlıklarının başlamasıyla birlikte resmi olarak başlamıştır. Ancak, bu hareketin temelleri, Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa'nın gayretleriyle 1928 yılında açılan Millet Mektepleri ve 1932 yılında kurulan Halkevleri gibi kurumlarla daha önceden atılmıştır.

Sanayi Devrimi'nin felsefi temelleri şunlardır: Protestan Reformu: "Bugün çok çalışıp yarını düşünmek" öğretisini önemli bir değer olarak yerleştirmiştir. Aydınlanma Çağı: Aklın başat konumu ve bilimsel bilginin akıl yoluyla inşa edilme süreci hakim olmuştur. Fransız Devrimi: Sanayi toplumuna uygun siyasal bir yapılanmanın temellerini atmıştır. Ayrıca, Rönesans ve coğrafi keşifler gibi olaylar da özgür düşünme ortamının oluşmasını sağlamış ve yeni icatların üretilmesine katkıda bulunmuştur.

Aydınlanmanın diyalektiğinin temel tezi, Aydınlanmanın bir mit haline gelerek kendi kendisini yok etmesidir. Bu tez, Eleştirel Kuram tarafından ortaya atılmıştır. Eleştirel Kuram'a göre, Aydınlanma metafiziği, batıl inançları yok etmiş, ancak kendisi bir mit haline gelmiştir. İkinci kuşak Eleştirel Kuram temsilcisi Habermas, Aydınlanmanın bazı eleştirilerini benimsese de, Aydınlanmanın özünde özgürleştirici olduğunu savunur.

David Hume, İskoç Aydınlanması'nın en önemli temsilcilerinden biri olarak kabul edilir. Hume'un yanı sıra, Francis Hutcheson, Adam Smith, Thomas Reid ve Adam Ferguson gibi düşünürler de İskoç Aydınlanması'nın önemli temsilcileridir.

Evet, aydınlanma ile ilgili şiirler bulunmaktadır. Bazı örnekler: Aydınlanma Süreci - Nedim Uçar. Aydınlanma Vaktidir Aşk - Gülüm Çamlısoy. Aydınlanma Çıkmazı - Nesiri_192. Daima Aydınlanma - Sinan Bayram. Ayrıca, "edebiyatdefteri.com" sitesinde 1,500,000'dan fazla şiir başlıkları arasından "aydınlanma" terimini içeren şiirler listelenmektedir.

Aydınlanma Çağı, 17. yüzyılın sonlarından 18. yüzyılın sonlarına kadar olan dönemi kapsar. Bu çağ, Batı’da sanat, bilim, felsefe, siyaset alanlarında devrim yapan gelişmelere neden olan düşünce yaklaşımının genel adıdır.

Siddhartha'nın hikayesi, aydınlanmaya ulaşmasıyla sona erer. Romanın sonunda Siddhartha, bir nehir kıyısında kayıkçılık yapan Vasudeva'nın yanına yerleşir. Siddhartha, ırmakta gerçek bilgiyi bulur ve aydınlanır. Kitap, gençlik arkadaşları Siddhartha ve Govinda'nın tekrar karşılaşmasıyla sona erer.

17. ve 18. yüzyıl Avrupa'sında öne çıkan bazı siyasi akımlar şunlardır: Aydınlanma Düşüncesi: Akıl, deney ve gözlemin ön plana çıktığı bir dönem olup, insan hakları, özgürlük ve eşitlik gibi fikirlerin yayılmasına katkıda bulunmuştur. Nasyonalizm: Birleşik Avrupa fikrini savunan akımlar ortaya çıkmıştır. Federalizm: Avrupa'nın federal bir yapı ile yönetilmesi gerektiği düşüncesi. Sosyalizm: İşçi sınıfının haklarını savunan sosyalist akımlar güç kazanmıştır. Mutlak Monarşiler: Avrupa'da mutlak monarşiler güçlü bir yönetim biçimi olarak varlığını sürdürmüştür. Ayrıca, bu dönemde sanayi devrimi ve Fransız Devrimi gibi önemli olaylar da siyasi değişimleri etkilemiştir.

Aydınlanma Çağı'nda önemli bilim insanları ve buluşları şunlardır: Isaac Newton: 1687'de yayınlanan "Doğa Felsefesinin Matematik İlkeleri" adlı kitabında klasik mekaniğin prensiplerini açıkladı, evrensel kütle çekimini ve hareketin üç kanununu buldu. Antonie van Leeuwenhoek: 1674'te mikroskopla vücut sıvılarındaki bakterileri inceleyerek mikroskobik canlıların varlığını kanıtladı. William Gilbert: 1600 yılında "De Magnete" adlı kitabında elektrik (statik elektrik) konusunda yaptığı deneylerin sonuçlarını yayınladı ve Dünya’nın dev bir mıknatıs olduğunu açıkladı. René Descartes: Analitik geometrinin temellerini attı ve "Discourse on Method" adlı kitabıyla modern bilimin önünü açtı. Antoine Lavoisier: Oksijeni keşfetti ve adlandırdı, kütlenin korunumu yasasını buldu. Bu bilim insanları, deney ve gözleme dayalı çalışmalarıyla Aydınlanma Çağı'nda bilimsel devrime öncülük ettiler.

Sapere aude, Latince "Bilmeye cesaret et!" anlamına gelen bir ifadedir. Aydınlanma, Immanuel Kant tarafından "Sapere aude" sloganıyla özetlenen bir felsefedir. Kant'a göre aydınlanmanın düsturu olan "Sapere aude" şu anlamlara da gelebilir: Aklını kullanmaktan korkma; Aklını kullanma cesaretini göster; Kendi aklını kullanma yürekliliğini göster; Özgür düşünmeye cesaret et; Zekanı kullanmaya cesaret et.

Aydınlanmanın Osmanlı Devleti'ne bazı etkileri: Bilimsel ilerleme: Aydınlanma Çağı'nda ortaya çıkan yeni düşünceler, Osmanlı'da bilimsel gelişmeleri teşvik etti. Alternatif dünya hayali: Avrupa'daki Aydınlanma fikirlerinden haberdar olan Osmanlı gayrimüslimleri, özellikle Rum tüccarlar, Osmanlı düzenine alternatif bir dünya hayal etmeye başladılar. Milliyetçilik: Ticarileşme, milliyetçiliğin entelektüel altyapısının oluştuğu bir aşama olarak değerlendirildi. Ekonomik gerileme: Aydınlanma'nın etkisiyle Avrupa'da üretilen yeni silahlar ve icatlar, Osmanlı'nın savaşlarda geri kalmasına ve ekonomisinin çökmesine yol açtı.

18. yüzyıl, Aydınlanma Çağı olarak bilinen tarihsel döneme denk gelir. Bu dönem, 1688 İngiliz Devrimi ile başlamış ve 1789 Fransız Devrimi ile zirveye ulaşmıştır. Ayrıca, 18. yüzyıl, Orta Çağ'ın sonu ile Sanayi Devrimi'nin başlangıcı arasındaki Erken Modern Avrupa dönemine de dahildir. Miladi takvime göre 18. yüzyıl, 1 Ocak 1701 ile 31 Aralık 1800 tarihleri arasındaki dönemi kapsar.

Beyaz nurlu bir yüz, genellikle pozitif anlamlar taşır ve şu şekillerde yorumlanabilir: İç huzur ve maneviyat: Beyaz nur, saflık ve aydınlanmayı simgeler, kişinin iç huzurunu ve maneviyatının yüksekliğini gösterebilir. Güzellik ve parlaklık: Nurlu yüz, yüzü ay gibi parlak ve güzel olan kişiler için kullanılır. Olumlu gelişmeler: Rüyada beyaz nur saçan bir adam görmek, yaşamdaki olumlu gelişmelerin ve şansın artışının habercisi olarak yorumlanabilir. Bu tür yorumlar, kişisel deneyimlere göre değişebilir ve bilimsel bir temeli yoktur.

"Kitap, karanlık ile aydınlık arasındaki bir çizgidir" sloganı, etkili bir ifade olabilir, ancak "iyi" olup olmadığı, hedeflenen mesaj ve bağlama bağlıdır. Bu tür sloganlar, genellikle kitap okumanın önemini ve aydınlanma ile karanlık arasındaki ilişkiyi vurgulamak için kullanılır. Ancak, daha özgün ve dikkat çekici bir slogan için daha fazla araştırma yapılması önerilir.

Max Horkheimer'in eleştirel kuramı, toplumu sadece anlamak değil, dönüştürmek amacıyla geliştirilmiş bir düşünce biçimidir. Temel özellikleri: Bilgi ve toplum ilişkisi: Bilgi, tarihsel, ideolojik ve toplumsal bağlamda analiz edilir. Geleneksel kuram eleştirisi: Geleneksel kuram, bilgi üretimini tarafsız ve nesnel bir etkinlik olarak görür. Amaç: Adaletsizliği kaldırarak insanın özgürleşmesini sağlamak. Determinist genellemelere karşı çıkış: Eleştirel kuram, determinist genellemelere karşıdır. Diyalektik yaklaşım: Horkheimer'in diyalektik görüşü, Hegel'deki gibi tinin özgürleşmesinde son bulan bir serüven değil, sürekli bir süreçtir. Horkheimer, eleştirel kuramın felsefi temellerini atarken Marksist düşünceyi dogmatizmden arındırarak daha dinamik, kültürel ve felsefi bir zemine taşımayı amaçlamıştır.

18. yüzyılda Avrupa'da akıl ve bilime önem veren düşünce akımı Aydınlanma Çağı'dır. Aydınlanma Çağı, 17. ve 18. yüzyıllarda Tanrı, akıl, doğa ve insan kavramlarının yeni bir bileşime ulaşmasıyla ortaya çıkan ve Avrupa’da sanat, felsefe ve siyaset alanlarında devrimci gelişmelere yol açan bir düşünce akımıdır. Aydınlanma Çağı'nın ana fikri, akıl aracılığıyla doğru bilgilere ulaşılabileceği ve bu doğru bilgi ile de toplumsal yaşamın düzenlenebileceğidir.

18. yüzyıl Avrupa'sında bilgiye ulaşmada deney, gözlem ve akla önem verilen dönem, "Aydınlanma Çağı" veya "Akıl Çağı" olarak adlandırılır.

Aydınlanma Çağı, 17. yüzyılın ilk çeyreğinde Almanya'da ortaya çıkmıştır. Aydınlanma Çağı'nın Almanya'ya nasıl geldiğine dair bilgi bulunamamıştır. Ancak, Aydınlanma Çağı'nın genel olarak geliştiği bazı koşullar şunlardır: Rönesans ve Reform hareketleri. Bilimsel gelişmeler. Sekülerleşme. Aydınlanma Çağı, Almanya'da başlayıp kısa sürede Fransa başta olmak üzere tüm Avrupa ülkelerinde etkili olmuştur.

Mecmûa-i Fünûn, belirli bir akıma ait olmaktan ziyade, Osmanlı döneminde Türkçe yayımlanan ilk bilim dergisi olarak kabul edilir. Dergi, pozitif bilimleri tanıtmak ve yaygınlaştırmak amacıyla, 1862 yılında Mehmed Tahir Münif Paşa'nın kurduğu Cemiyet-i İlmiye-i Osmaniye'nin yayın organı olarak çıkarılmaya başlanmıştır. İçeriğinde fizik, kimya, jeoloji, tarih, coğrafya, felsefe, mantık, iktisat ve maliye gibi çeşitli bilim dallarına dair makaleler ve çeviriler yer almıştır.