Aydınlanma

Avrupa'da düşünce alanında meydana gelen değişimlerin başlıca sebepleri şunlardır: 1. Rönesans: 14. yüzyılda İtalya'da başlayan Rönesans, antik Yunan ve Roma kültürüne dönüşü simgeler ve insan merkezli düşünceyi öne çıkarır. 2. Reform: 16. yüzyılda Katolik Kilisesi'ne karşı bir başkaldırı olan Reform, dini doktrinleri sorgulayıp yeni mezheplerin ortaya çıkmasına neden oldu. 3. Aydınlanma: 17. ve 18. yüzyıllarda akıl ve bilimsel düşüncenin ön planda olduğu bir dönemdi. 4. Sanayi Devrimi: 18. yüzyılın sonları ile 19. yüzyılın başlarında gerçekleşen Sanayi Devrimi, ekonomik düşüncede köklü değişimlere yol açtı ve şehirleşmeyi hızlandırdı. 5. Postmodernizm: 20. yüzyılın ortalarından itibaren mutlak gerçeklikleri sorgulayan ve çeşitli bakış açılarını kabul eden bir düşünce akımıdır.

Denis Diderot, Aydınlanma Çağı'nın önemli bir düşünürü olarak çeşitli fikirleri savunmuştur: 1. Ansiklopedicilik: Diderot, bilginin demokratikleşmesi için Ansiklopedi projesini yürütmüş ve bu eserin, bilgiye erişimin sadece ayrıcalıklı sınıfların tekelinde olmaması gerektiğini savunmuştur. 2. Materyalizm: Diderot, materyalist bir çizgiye sahipti ve evrenin maddi temeller üzerine kurulu olduğunu, doğaüstü açıklamalara gerek olmadığını savunmuştur. 3. Sanat ve Estetik: Sanatı, sadece estetik bir haz aracı değil, aynı zamanda toplumsal gerçekliğin ve insan duygularının bir yansıması olarak görmüştür. 4. Din Eleştirisi: Diderot, açıkça ateist olmasa da dinî kurumların bireysel özgürlük üzerindeki baskılarını eleştirmiş ve ahlakın ilahi buyruklara değil, akla ve insan doğasına dayanması gerektiğini savunmuştur. 5. Siyasi Görüşler: Diderot, en iyi siyasi sistemin monarşi ve meclisin birleşimi olduğunu düşünmüş ve insan doğası konusunda genel olarak iyimser bir bakış açısına sahip olmuştur.

Batı felsefesinin temel kaynakları şunlardır: 1. Antik Yunan Felsefesi: Batı düşüncesinin temellerini atan bu dönem, Platon, Aristoteles ve Sokrates gibi büyük düşünürlerin önderliğinde şekillenmiştir. 2. Rönesans ve Aydınlanma Dönemi: Bu dönemlerde, klasik Yunan eserlerinin yeniden keşfedilmesi ve hümanist düşüncenin yükselişi, felsefi düşüncenin yeniden canlanmasına yol açmıştır. 3. Analitik Felsefe ve Kıtasal Felsefe: 20. yüzyılda ortaya çıkan bu iki akım, felsefi metodolojiyi ve konuları farklı şekillerde ele almıştır. 4. İdealizm ve Realizm: Varlığın mahiyeti ve bilginin kaynağı üzerine yapılan tartışmalar, Batı felsefesinin temel meselelerinden biri olmuştur.

"Akla Karşı Tezler" ifadesi iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Felsefi ve Tarihsel Bağlam: Bu ifade, modernite öncesi dönemlerde aklın vahye ve ilahi ilkelere bağımlı olduğunu, modern dönemde ise aklın özerk bir şekilde hakikate ulaşabileceğini savunan tezlere karşı çıkan yaklaşımları ifade eder. 2. Şiirsel Bağlam: Bu ifade, İsmet Özel'in "Akla Karşı Tezler" adlı şiirinde de kullanıldığı gibi, aklın sınırlarına ve güvenilirliğine dair şüpheleri dile getiren şiirleri ifade edebilir.

"Aydınlanmanın Diyalektiği" kitabı 390 sayfadan oluşmaktadır.

Aydınlanma şiddeti formülü şu şekilde ifade edilir: E = I / d². Burada: - E: Aydınlanma şiddeti (lüks, lx); - I: Işık şiddeti (kandela, cd); - d: Işık kaynağı ile yüzey arasındaki uzaklık (metre, m).

Üniversite, kilisenin kontrolünden çıktı çünkü reform hareketleri sonrasında eğitim kurumlarının laikleşmesi sağlandı. Bu süreçte: - Skolastik düşüncenin etkisi azaldı ve bilimsel düşünce ön plana çıktı. - Aydınlanma çağı ile birlikte din dışı eğitim modelleri benimsendi ve üniversiteler, kilisenin denetimi dışında özerk yapılar haline geldi.

Voltaire'in Fransız Devrimi'ne etkisi, özgürlük, hoşgörü ve akılcılık savunusuyla dogmatizme, kiliseye ve baskıcı yönetimlere karşı yürüttüğü mücadelede yatmaktadır. Voltaire'in Fransız Devrimi'ne katkı sağlayan bazı önemli fikirleri şunlardır: Bireysel özgürlük: Yazılarında Kilise ve devlet kurumuna karşı savaşarak bireysel özgürlük kazanımını savunmuştur. Din ve ifade özgürlüğü: "Farklı düşünceye katılmıyorum ama bunu dile getirme hakkını sonuna kadar savunurum" sözü, onun özgürlükçü duruşunu özetler. Aydınlanma düşüncesi: Aydınlanmanın temel fikirlerini toplumdaki farklı insan gruplarına ulaştırarak, aydınlanma tinini temsil eden önemli düşünürlerden biri olmuştur. Ayrıca, Voltaire'in eserleri, sonraki yüzyıllarda da otoriter rejimlere karşı direnişin ilham kaynaklarından biri olmuştur.

Ahmet Cemal'in sanat anlayışı, modern sanatın açmazlarını sorgulayan ve insan aklını, felsefeyi ve sanat eylemini tutkulu bir şekilde savunan bir yaklaşıma dayanır. Cemal, Aydınlanma düşüncesinden ilham alarak, insanı taassuplarından arındıracak bir akıl ve sanat eyleminin özgürleştirici büyüsü üzerine yoğunlaşmıştır. Sanat eserlerinin toplumsal ve kültürel eleştirisi üzerine de düşünen Cemal, estetik ve sanat tarihi konularında da eserler vermiştir.

Osho'nun "Aydınlanmanın ABC'si" kitabı, aydınlanmayı, kişiliğin bilinçsiz sınırlarının farkına varma ve bu sınırlardan kurtulma süreci olarak tanımlar. Kitapta, kelimelerin ve kavramların yaşam üzerindeki etkisi ele alınır. Konu başlıkları arasında hırs, öfke, keder, endişe; kapitalizm, ekoloji, evrim, varoluş, zihin, bilgi, adalet ve özgürlük gibi kavramlar bulunur.

Enlightenment (Aydınlanma), 18. yüzyılda Avrupa'da hakim olan felsefi bir hareket olarak, aklın birincil otorite ve meşruiyet kaynağı olduğunu savunmuştur. Enlightenment'ın anlattığı temel fikirler şunlardır: Özgürlük: Bireylerin özgürlüklerinin korunması ve genişletilmesi. İlerleme: Toplumun ilerlemesi ve bilimsel gelişmelerin önemi. Tolerans: Dinî ve siyasi konularda hoşgörünün artırılması. Anayasal yönetim: Güçler ayrılığına dayalı, halkın rızasına dayanan bir yönetim biçimi. Kilise ve devletin ayrılması: Din işlerinin devlet işlerinden ayrılması gerekliliği. Enlightenment, siyasi modernleşmenin temellerini atmış ve demokratik değerlerin yayılmasına katkıda bulunmuştur.

Anadolu'da aydınlanma hareketi, 1935 yılında Köy Enstitüleri'nin hazırlıklarının başlamasıyla birlikte başlamıştır.

Sanayi Devriminin felsefi temelleri, 16. ve 17. yüzyıldaki dinsel, siyasal, bilimsel ve felsefi düşünceler üzerine kurulmuştur. Bu temeller şunlardır: 1. Protestan Reformu: "Bugün çok çalışıp yarını düşünmek" öğretisini önemli bir değer olarak yerleştirmiştir. 2. Aydınlanma Çağı Filozofları: Bilimsel yöntemi ve rasyonel düşünme ilkelerini geliştirmişlerdir. 3. Kapitalizm: Orta sınıfın zenginleşmesi ve kapital birikimiyle yeni yatırım alanlarının aranması. 4. Sömürgecilik: Avrupa'nın yeni koloniler edinerek zenginleşmesi ve bu kolonilerden getirilen malların sanayide kullanılması. 5. Sosyal Davranışlardaki Değişmeler: Çalışma ve tutumluluğun insani erdemler olarak yüceltilmesi. Bu felsefi düşünceler, Sanayi Devriminin teknolojik gelişmelerine ve modern bilimin doğuşuna zemin hazırlamıştır.

Aydınlanmanın Diyalektiği'nin temel tezi, Batı aklının öz-yıkımsal eğilimlerinin Aydınlanma'da içkin olduğu ve bu eğilimlerin toplum ile doğaya egemen olma arzusundan kaynaklandığı şeklindedir. Bu bağlamda, yazarlar ayrıca mitlerin ve irrasyonel düşüncenin Aydınlanma tarafından reddedilmesine rağmen, Aydınlanma'nın mitolojiye geri döndüğünü iddia ederler.

İskoç Aydınlanması'nın en önemli temsilcileri arasında Adam Smith, David Hume ve Adam Ferguson bulunmaktadır.

Evet, aydınlanma ile ilgili şiirler bulunmaktadır. 1. "Daima Aydınlanma" adlı şiir, Sinan Bayram tarafından yazılmıştır: > Acz-ı beşeri şaha çıkar bâriz dir âlem > Duyar bâtın ayna yüzleşmeden yana câfî > Hesap kitap unutulsa da beka > Hidayet aşk makamında dirayet gösterir ehl her daim > Evlâdır sonsuza kadar daima aydınlanma. 2. "Aydınlanma" adlı şiir, Cem Uzungüneş tarafından yazılmıştır: > evin ruhu, evin ruhuna > şahlanıp yatışan bir deniz sesi dolduğunda > alaca bir anın resmini çekiyor bellek; > sarışın bir kadın rakı içiyor!.

Aydınlanma Çağı, 1715 yılından 1789 yılına kadar süren bir dönemi kapsar.

Modern dönemin özellikleri şunlardır: 1. Rönesans: Sanat, edebiyat, bilim ve felsefe alanlarında yenilenme dönemi. 2. Bilimsel Devrim: Galileo Galilei ve Isaac Newton gibi bilim insanlarının önemli katkıları. 3. Aydınlanma Çağı: Akıl ve mantık yoluyla düşünmeyi teşvik eden dönem. 4. Sanayi Devrimi: Endüstriyel üretimde büyük dönüşüm, makineleşme ve fabrikalaşma. 5. Politik Değişimler: Monarşilerin yerini cumhuriyetler ve demokrasilerin alması. 6. Kolonizasyon: Avrupa devletlerinin denizaşırı topraklar keşfetmesi ve sömürgecilik yapması. 7. Modern Sanat ve Edebiyat: Yenilik arzusu, geleneksel biçimlerin reddedilmesi ve deneysellik. 8. Sekülerleşme: Dinin özel hayata çekilmesi, laik bir düşünce yapısının benimsenmesi.

Optikte en zor konu olarak gölge ve aydınlanma konuları öne çıkmaktadır.

Siddhartha romanının sonu, ana karakterin aradığı gerçek bilgiyi ırmakta bulması ve aydınlanmasıyla biter. Bu süreçte Siddhartha, bir kayıkçının rehberliğinde ırmağın ona doğru yolu göstereceğini öğrenir.