Atasözleri

"Zararın neresinden dönülse kârdır" atasözü, kişiyi maddi ve manevi olarak zarara uğratan ve zararı devam edeceği anlaşılan bir işten bir an önce vazgeçmek gerektiğini ifade eder. Bu şekilde davranıldığında, daha sonra uğranacak zarar önlenmiş olur ve aynı zamanda uğranılacak zarar kadar kâr edilmiş olur.

"Ser verip baş vermemek" ifadesi, "ser verip sır vermemek" deyiminin yanlış yazılmış hali olabilir. Ser verip sır vermemek deyimi, dürüst ve güvenilir olmak, ağzı sıkı tutmak ve ne kadar zorlanırsa zorlansın kimseye sırrını söylememek anlamına gelir.

"Şer şere, çi jine çi mêre" Kürtçe bir atasözü olup, "aslan aslandır; dişi de olsa, erkek de olsa" anlamına gelir. Bu söz, güçlülük ve yürekliliğin sadece erkeklerde değil kadınlarda da olduğunu ifade eder.

"Yarası olan gocunur" deyiminin kökeni, Eski Türkçe'deki "koçun-" fiiline dayanır. "Yarası olan gocunur" atasözü, olumsuz bir söz söylendiğinde, bu sözü o davranışı gerçekleştiren kişinin üstüne alınması durumunu ifade eder.

"Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır" atasözü, nazik ve kibar davranışların, insanlar arasındaki iletişimi ve ilişkileri olumlu yönde etkileyebileceğini ifade eder. Bu atasözü ayrıca şu anlamlara da gelir: Güzel konuşarak halledilmeyecek mesele, çözülmeyecek sorun yoktur. Gönül alıcı, okşayıcı sözlerle karşımızdakinin inadı yenilebilir. Yunus Emre'nin "Söz ola kese savaşı, söz ola kestire başı" dizeleri de bu atasözüyle aynı anlamı taşır.

"Değirmenine su taşımak" deyimi, bilerek ya da bilmeyerek, isteyerek ya da istemeyerek birisine yardım etmek anlamına gelir. Örnekler: "Erzurum'da şehirlerarası sefer yapan bir yolcu otobüsünde muavin, horlayan bir yolcuyu uyandırır: > - Gardaş, boksör misen? > - Hayır. > - Karateci misen? > - Hayır. > - Tekvandocu misen? > - Hayır. > - Kung Fucu misen? Adam şaşırır ve yine hayır der: > - Peki, gardaş, neyine güvenip de horlirsen? Yerel seçimlere "hür ve müstakil girme" kararı alan partilere de bu deyim örnek gösterilebilir. "21 yıldır ülkemizde iktidarda AK Parti ve onun lideri Erdoğan var."

H harfi ile başlayan bazı özlü sözler: Hak deyince akan sular durur. Hak yerini bulur. Hamama giren terler. Her ağacın meyvesi olmaz. Her çok azdan olur. Her yiğidin bir yoğurt yiyişi vardır. Her işin başı sağlık. Hayır dile komşuna, hayır gele başına. Hayvanlar koklaşa koklaşa, insanlar söyleşe söyleşe anlaşır. Haydan gelen, huya gider.

"Çul içinde aslan yatar" atasözü, kimseye ait bir söz değildir; anonim bir atasözüdür. Bu atasözü, bir kimsenin değerinin kılık kıyafetiyle değil, kişiliği ve yeteneği ile ölçülmesi gerektiğini ifade eder.

"Dünün güneşiyle bugünün çamaşırı kurutulmaz" atasözü, geçmişte işe yarayan yöntemlerin veya fırsatların şu anda geçerli olmayabileceğini ifade eder. Ayrıca, bu atasözü çocuk yetiştirme bağlamında da kullanılabilir; değişen zaman ve koşullar göz önünde bulundurularak, yeni nesillerin ihtiyaçlarına uygun yöntemler geliştirilmelidir.

Alışmış kudurmuştan beterdir atasözü, genellikle alıştığı bir iş ya da alışkanlıktan vazgeçemeyen insanlar için kullanılır. Örnek cümle: "Doktor ona ciğerlerinin hasta olduğunu söyledi ama o hala sigara içmeye devam ediyor, çünkü alışmış kudurmuştan beterdir". Bu atasözü, bir şeye alışkın olan kişinin, o şeyin tutsağı haline geldiğini ve alışkanlıklarından kolay kolay vazgeçemediğini ifade eder.

"Merd-i kıpti şecaat arz ederken sirkatin söyler" deyimi, olumsuz hasletleri olan kişinin kendi açısından övünülecek özelliği aslında toplum tarafından doğru bulunmayan olumsuzluklar olduğu anlamına gelir. Bu deyim, 18. yüzyıl Osmanlı sadrazamlarından Koca Mehmet Ragıp Paşa'nın bir beytinde geçmektedir: > "Mayası bozuk olanlar, söz esnasında kabahatlerini farkında olmadan ima ederler. Nitekim Kıbtî beyi de, kahramanlığını anlatmak için hırsızlıklarını örnek verir." Beyitte geçen "merd-i kıbtî" kısmı "mert çingene" olarak çevrilmektedir: > "Çingenenin merdi, yiğitliğini anlatırken hırsızlığını söyler." Günümüzde bu deyim, bir kişinin kendini savunurken veya överken farkında olmadan suçunu itiraf ettiği durumlar için kullanılır.

S harfi ile başlayan bazı özlü sözler: Sabır acıdır, meyvesi tatlıdır. Sabreden derviş muradına ermiş. Sabreyle işine, hayır gelsin başına. Sabrın sonu selamettir. Sanat altın bileziktir. Sana taşla vurana sen aşla (ekmekle, pamukla) var (dokun). Söz gümüşse sükut altındır. Sözünü bil, pişir; ağzını der, devşir. Sakla samanı, gelir zamanı. Sakınılan göze çöp batar.

"Biz Birlikte Güçlüyüz" sözleri, Mireille Mathieu'nun "Together We're Strong" şarkısına aittir. Ayrıca, "Birlikte Güçlüyüz" adında, farklı sözlere sahip bir ilahi de bulunmaktadır.

“Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır” atasözü, Tekke edebiyatının en önemli temsilcilerinden biri olan Yunus Emre'ye aittir.

"İnsanlar dış görünüşleriyle karşılanır, içleriyle uğurlanır" sözü, insanların ilk karşılaşmada genellikle dış görünüşlerine göre bir yargıya varıldığı, ancak zamanla kişinin tanınmasıyla iç dünyasının ve kişiliğinin daha önemli hale geldiği anlamına gelir. İnsanlar birbirlerini tanıdıkça, karşılarındaki kişinin karakteri, değerleri ve duygusal zenginliği ön plana çıkar.

"Dünya Sultan Süleyman'a bile kalmadıysa bize mi kalacak?" ifadesi, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın 2010 yılında yaptığı bir açıklamaya atıfta bulunmaktadır. Erdoğan, bu sözüyle "28 Şubat bin yıl sürer" açıklamasına tepki göstermiş ve "Bu dünya, Sultan Süleyman'a kalmadı ki bize kalacak, böyle bir şey var mı? Böyle 1000 yılı, 100 yılı konuşacaksın" demiştir. "Dünya Sultan Süleyman'a bile kalmadı" sözü ise, dünyanın geçiciliğini ve herkesin aynı son ile karşılaşacağını anlatan bir atasözüdür.

Şanlıurfa ile ilgili en güzel söz olarak şu ifadeler örnek verilebilir: "Biz Urfalıyız, sevdik mi tam severiz, ölümüne severiz!". "Urfalıyız ezelden gönlüm geçmez güzelden. Gönlümün gözü çıksın sevmeseydim ezelden". "Biz Urfalıyız, güzeli sevmeyiz, sevdiğimiz güzeldir". "Havada kuş, yolda taş biz Urfalıyız arkadaş". "Urfa kebabı, insanların sofralarına lezzet ve bereket getirir". Şanlıurfa ile ilgili güzel sözler ve atasözleri için ekitap.ktb.gov.tr ve mardinlife.com sitelerindeki ilgili içeriklere de başvurulabilir.

25 atasözü ve anlamları hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, bazı atasözleri ve anlamları şu şekildedir: Ateş olmayan yerden duman çıkmaz. El elden üstündür. Ne ekersen, onu biçersin. Gülü seven dikenine katlanır. Bir elin nesi var, iki elin sesi var. Atasözleri ve anlamları hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: ebeveynakademisi.trtcocuk.net.tr; milliyet.com.tr; egitimkutusu.com; dilbilgisi.net; novakid.com.tr.

Bazı Arap atasözleri: Aç eşek semerini de yer. Ağaç ve kitabın yaprağı ne kadar çoksa, meyvesi o kadar az olur. Ağızla göz, yüreğin aynasıdır. Allah’ın gülü dikenli yarattığına hayret edeceğiniz yerde, dikenler arasında gül yarattığına hayret ediniz. Bir şey yapmak isteyen yolunu bulur, istemeyen nedenini bulur. Deve çok ucuz, boynundaki şu gerdan olmasa. Dünyada 3 şey gizlenmez: Duman, aşk, parasızlık. Her şeyi anlamaya çalışan, kahrından ölmeyi de göze almalı. İki karısı olan erkek, iki ateş arasında kalan birine benzer. Hangi yana sokulsa yanar. Söz kalpten çıkarsa kalbe kadar gider, dilden çıkarsa kulağı aşamaz.

Saman, farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşıyabilir: Hayvan yemi: Baklagiller veya buğdaygillerin kurutulmuş hali olup, özellikle inek, at, koyun ve keçi gibi otlanarak beslenen hayvanlar için kullanılır. Şaman: Kuzey Asya halklarında "büyücü" veya "sihirbaz" anlamına gelir. Ayrıca, saman kelimesi Sanskritçe "sramana" veya "samana" kelimesinden türemiş olup, "dilenci rahip" veya "Budist derviş" anlamına da gelebilir.