Atasözleri

"Para ile her şeye sahip olunacağı söylenir ama olunamaz" sözü, Arne Garborg'a aittir. Bu söz, Haluk Bilginer'in 2022 yılında yayınlanan "Baba" dizisinin tanıtımında da yer almıştır.

"Zaman en iyi ilaçtır" sözü, beklemenin, sabırlı olmanın ve zamana bırakmanın iyileştiremeyeceği hastalık veya düzeltemeyeceği sorun olmadığını ifade eder. Ancak bu söz, aynı zamanda zamanın her ilaç gibi yan etkileri olabileceğini ve başka acılara neden olabileceğini de belirtir. Ayrıca, "zaman en iyi ilaçtır" sözü, sıkıntılı bir durum karşısında yapılabilecek bir şey olmadığında sabretmenin ve her şey için en uygun zamanı beklemenin en iyi yol olduğunu da vurgular.

"Deli deliyi görünce değneğini saklar" atasözü, saldırgan bir kişinin, kendisi gibi saldırgan birine saldırmaktan çekindiğini ifade eder. Bu durum, saldırgan kişilerin aynı karşılığı alacaklarını bildikleri için birbirlerinden çekinmelerinden kaynaklanır.

Kitap okumakla ilgili bazı atasözleri: Yasalar ölür, kitaplar ölmez. Kitaplarımı değil, kitaplarım beni ortaya çıkarmıştır. Dünyayı yöneten kalem, mürekkep ve kâğıttır. Bir kitap, içimizdeki donmuş değerleri parçalayarak bir balta olmalıdır. Okumasını bilirsen, her insan bir kitaptır. Kitaplar ruhun gıdasıdır. Yetişen zekaları kitaplarla beslemeyen uluslar yıkılmaya mahkumdur. Kitaplar da dostlar gibi az fakat iyi seçilmiş olmalıdır. Kitaplar uygarlığa yol gösteren ışıklardır. Kitaplıklar aklın tedavi yerleridir.

"Ekmek, su, aş bulmak gecikebilir. Temele taş bulmak gecikebilir. Devlete baş bulmak gecikebilir. Adalet gecikmez tez verilmeli" sözü, 20. yüzyıl şairi Niyazi Yıldırım Gençosmanoğlu'na aittir.

"Acele işe şeytan karışır" atasözü, Şam'da yaşayan bir bey ve onun güzel sesli kölesinin başından geçen bir olaydan esinlenilerek ortaya çıkmıştır. Atasözünün hikayesi şu şekildedir: Bey, kölesini bir gün testi alması için çarşıya gönderir. Köle, yolda bir kervanla karşılaşır ve kervandakiler onu Mısır'a davet eder. Köle, efendisine sadık kalmak istediği için teklifi reddeder, ancak kervandakiler onu zorla yanlarına alır. Bir yıl sonra Şam'a döndüklerinde, köle testiyi almak için koşarken ayağı takılır ve testi kırılır. Köle, "Acele ettim, işime şeytan karıştı" der. Bu olaydan sonra "acele işe şeytan karışır" deyimi ortaya çıkar. Bu deyim, sabırsızlık gösterilip aceleyle yapılan bir işin bozulacağını ve istenilen sonucun alınamayacağını anlatmak için kullanılır.

Che Guevara'nın üç sözü: 1. "Kaybettiğin tek savaş, uğrunda savaşmaktan vazgeçtiğindir". 2. "Dik dur ve gülümse. Bırak neden gülümsediğini merak etsinler". 3. "Gerçekçi ol, imkânsızı iste".

Amerikan atasözlerinden bazıları şunlardır: "Altın ateşle, kadın altınla, erkek kadınla imtihan edilir". "Balayı, genç gelinin omzunuzda ağlamayı bırakıp; ensenizde boza pişirmeye başladığı gün biter". "Balık ve konuk üç günde kokar". "Bir insan sana 'eşek' derse umursama, ama 5 kişi sana 'eşek' derse git kendine bir semer al". "Bir kadının yüzündeki ifade, sırtındaki elbiselerden daha mühimdir". "Birlikten kuvvet doğar". "Çaydanlık bakmakla kaynamaz". "Dehanın bir bölümü ilham, üç bölümü terdir". "Hata işlemeyen, hiçbir şey yapmıyor demektir". "Kaybetmekten yılmayan, kazanmanın eşiğindedir". Amerikan atasözleri için ayrıca tr.wikiquote.org ve neguzelsozler.com sitelerindeki listelere de başvurulabilir.

"Ayarını bozduğun kantar gün gelir seni tartar" sözü, Kemal Kılıçdaroğlu tarafından 2010 yılında Uşak mitinginde kullanılmıştır. Ayrıca, bu söz Turan Yükseloğlu'nun bir şiirinin adı olarak da geçmektedir. Bunun yanı sıra, söz, Ebu Hanife'nin bir vasiyeti olarak da anılmaktadır. Son olarak, 2025 yılında CHP'nin Konya mitinginde Özgür Özel tarafından iktidara yönelik bir uyarı olarak kullanılmıştır.

"Kış güneşi çocuğa benzer, bazen ağlar bazen güler" atasözü, kışın hava durumunun değişkenliğini ifade eder. Bu atasözü, Eodev.com sitesinde yer alan bilgilere göre mevcut değildir.

"Oğlan atadan (babadan) öğrenir sofra açmayı, kız anadan öğrenir biçki biçmeyi" atasözü, erkek çocuklarının erkeklerin yapması gereken şeyleri babalarından, kız çocuklarının ise kadınların yapması gereken şeyleri annelerinden öğrendiklerini ifade eder. Baba veya anne bu konularda bilgili değilse çocuktan böyle şeyler beklenmez.

Atasözü içeren bir afiş hazırlamak için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: Pinterest. Behance. Okulcenter.com.tr. Ayrıca, Canva platformu, sürükle-bırak yöntemiyle kolayca afiş tasarlamaya olanak tanır.

"Ağaç yaşken eğilir" atasözü, çocukların ve gençlerin karakter gelişiminin, davranış ve alışkanlıklarının genellikle çocukluk ve gençlik döneminde kazanıldığını ifade eder. Bu dönemde kazanılan bilgi, alışkanlık ve davranış kalıpları, ilerleyen yaşlarda daha zor değiştirilir. Atasözü ayrıca, eğitimin ve rehberliğin önemini vurgular; ebeveynler, öğretmenler ve toplumun, genç nesillerin doğru yönde yönlendirilmesi ve desteklenmesi konusunda önemli bir rol oynadığını belirtir.

Atasözleri ve deyimlerin çıkış hikayelerinden bazıları şunlardır: "Akılsız başın cezasını ayaklar çeker". "Damlaya damlaya göl olur". "Gülme komşuna, gelir başına". "Her horoz kendi çöplüğünde öter". "Çivi çıkar, yarası kalır". "Pabucu dama atılmak". "Etekleri zil çalmak". "Kaş yapayım derken göz çıkarmak". "Bıçak kemiğe dayanmak". Atasözleri ve deyimlerin çıkış hikayelerine şu sitelerden de ulaşılabilir: kiralacar.com; onedio.com; popartistic.com.

"Bağa bakmak üzüm yemek" ifadesi, "bağa bak üzüm olsun, yemeye yüzün olsun" atasözüyle ilişkilidir. Atasözünün anlamı şu şekilde açıklanabilir: Bağa bakmak: Emek vermek, bakımını yapmak. Üzüm olsun: Verim almak. Yemeye yüzün olsun: Hakkın olsun, utanmadan sahip çıkabilmek. Bu bağlamda, "bağa bakmak üzüm yemek" ifadesi, emek harcanan bir işten hak iddia edebilmek anlamına gelebilir. Örnek bir kullanım: "Sebat et ki bağa bak üzüm olsun, yemeye yüzün olsun".

"Boğaz kırk boğumdur" atasözü, bir sözü düşünüp taşınmadan, içimizden geçirmeden, kendi kendimize ölçüp tartmadan, doğuracağı sonuçları hesaplamadan, düzeltmeden söylemememiz gerektiğini ifade eder. Bu atasözü aynı zamanda bir işin veya bir sorunun son derece zor ve karmaşık olduğunu da ifade edebilir.

"Kırk yıllık kani, olur mu yani" atasözü, uzun yıllar boyunca iyi insan olarak yaşamış bir kişinin, artık kötü olmasının ve karakterinin değişmesinin düşünülemeyeceğini ifade eder. Bu atasözünde geçen "Kâni" Müslüman, "Yani" ise Hristiyan özel adıdır.

Hoşgörü ile ilgili bazı deyimler ve atasözleri: Deyimler: Hoş görmek (karşılamak). Anlayış göstermek. Göz yummak. Atasözleri: Sana taşla vurana, sen aşla vur (dokun). İnsan beşer, kuldur şaşar. Yüzü güzel olanın huyu (da) güzel olur. Hatun ele girince halayığı hoşgörmek gerek. Dünyada rahat yaşamak isteyen her şeyi hoşgörmeli.

"Değer gördüğün yere fazla gitme, bala bile doyum olur" ifadesinin anlamına dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, değer görmekle ilgili bazı sözler şu şekildedir: "Bir insanın en büyük hatası, başkalarına gereğinden fazla değer vermek değil; kendine hak ettiğinden daha az değer vermektir." "İnsan, en büyük hatayı birisine gereğinden fazla değer verdiği zaman yapar." "Çok değer vermek, çok pişmanlık demektir." Ayrıca, değer vermek ve değer görmekle ilgili daha fazla söze şu sitelerden ulaşılabilir: posta.com.tr; eksisozluk.com; hediyesepeti.com.

"Duvarı nem insanı gam yıkar" atasözü, duvara nemin zarar verdiği gibi insana da gam ve üzüntünün zarar verdiğini ifade eder. Bu söz, insanın çektiği sıkıntılar ve üzüntüler sonucunda tıpkı nemli duvarların yıkılıp gideceği anlamına gelir.