Arkeologiya

Eski Kahta Kalesi'nde yaşamış medeniyetlerden bazıları şunlardır: Kommagene’liler; Romalılar; Memlükler; Selçuklular; Osmanlılar. Kalenin kesin yapım tarihi bilinmemekle birlikte, M.Ö 2. yüzyılda Hititlerden kalmış olabileceği düşünülmektedir.

İvriz ve Yazılıkaya kabartmaları, Hitit uygarlığına aittir. İvriz Kaya Anıtı, Konya'nın Halkapınar ilçesinde bulunur ve Geç Hitit dönemine ait dünyanın ilk yazılı tarım anıtı olarak kabul edilir. Yazılıkaya Açıkhava Tapınağı ise Çorum'da, Hattuşaş (Boğazköy) antik yerleşkesinin 2 km kuzeydoğusunda yer alır.

İvriz ve Yazılıkaya kabartmaları, Hitit uygarlığına aittir. İvriz Kaya Anıtı, Konya'nın Halkapınar ilçesinde bulunur ve Geç Hitit dönemine ait dünyanın ilk yazılı tarım anıtı olarak kabul edilir. Yazılıkaya Açıkhava Tapınağı ise Çorum'da, Hattuşaş (Boğazköy) antik yerleşkesinin 2 km kuzeydoğusunda yer alır.

Eski Taş Çağı'nda (Paleolitik) kullanılan bazı aletler: El baltaları. Kazıyıcılar. Uçlar. Ön kazıyıcılar. Taş delgiler ve kalemler. Yaprak biçimli uçlar. Mekik aletler. Ayrıca, bu dönemde kemik ve boynuzdan yapılmış aletlerde de artış gözlenmektedir. Taş Çağı, üç ana döneme ayrılır: 1. Erken Taş Devri. 2. Geç Taş Devri. 3. Tunç Çağı.

Tümülüslerin içinde genellikle ölen kişiye ait şahsi eşyalar bulunur. Bu eşyalar arasında şunlar yer alabilir: tunç ve bakır kaplar; testiler; heykelcikler; ahşap masa; türlü takılar; ahşap tabut benzeri yapılar. Ayrıca, mezar odalarına ölülerin yakınları tarafından hediyeler de bırakıldığı bilinmektedir. Tümülüsler, konik biçimleri ve ölen kişiye ait eşyaları barındırmalarıyla höyüklerden ayrılır.

Pompei'nin sonu, MS 79 yılında Vezüv Yanardağı'nın patlamasıyla trajik bir şekilde sona ermiştir. Patlama iki gün sürmüş ve iki aşamadan oluşmuştur. Patlama sırasında insanlar adeta hayata yakalandılar. Pompei, volkanik küllerin kalın tabakası altında öylesine iyi korunmuştu ki, yüzyıllar sonra yapılan kazılar sırasında ortaya çıkan yapılar, objeler ve hatta duvar yazıları neredeyse hiç bozulmamıştı.

Pompei'nin sonu, MS 79 yılında Vezüv Yanardağı'nın patlamasıyla trajik bir şekilde sona ermiştir. Patlama iki gün sürmüş ve iki aşamadan oluşmuştur. Patlama sırasında insanlar adeta hayata yakalandılar. Pompei, volkanik küllerin kalın tabakası altında öylesine iyi korunmuştu ki, yüzyıllar sonra yapılan kazılar sırasında ortaya çıkan yapılar, objeler ve hatta duvar yazıları neredeyse hiç bozulmamıştı.

Moai heykellerinin denize bakmamasının nedeni, onları dikenlerin adanın iç kesimlerini korumaları ve gözetlemeleri gerektiğine inanmalarıdır. Rapa Nui halkı, Moai heykellerinin toplumu koruduğuna ve adanın halkını gözettiğine inanıyordu.

Uzuncaburç, Hellenistik, Roma, Erken Hıristiyanlık ve Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerine ait bir antik kent örenidir. Hellenistik Dönem: Uzuncaburç, bu dönemde Olba Krallığı'nın ibadet yeriydi. Roma Dönemi: MS 72 yılında İmparator Vespasianus zamanında Olba'dan ayrılarak Diokaesareia (Tanrı-İmparator Kenti) adıyla özerk bir kent haline geldi ve kendi adına para basma hakkı kazandı. Bizans Dönemi: Bizans'ın ardından Türkler, şehrin sembolü olan yüksek burcun (Hellenistik Kule) ismini vererek "Uzuncaburç" demeye başladılar.

Mersin'in Tarsus ilçesindeki gizemli kazı alanı, 3 Kasım 2017 tarihinde, bir yıl süren çalışmaların ardından, açılan çukurların can ve mal güvenliği açısından kapatılması gerektiği gerekçesiyle Tarsus Müzesi Müdürlüğü'nün hazırladığı uzman raporu doğrultusunda kapatılmıştır. Kazı, 2016 yılında, bir polis memurunun öldürülmesiyle ilgili olarak başlatılmıştı. Kazı alanında yapılan çalışmalarda, 1 adet bronz sikke, kırık sütun parçası ve etütlük durumda seramik parçaları bulunmuştur.

Pazırık Kurganında bulunanlar: Mumyalanmış insan ve hayvan cesetleri. Atlar. Dört tekerlekli at arabası. Giyim eşyaları ve keçe parçaları. Ahşap oyma hayvan figürleri. Madeni eşyalar (örneğin, deri bir kese içinde çeşitli madenler). Telli saz davul ve balçıktan yapılmış kaplar. Ayrıca, kurganda dünyanın en eski halısı olarak bilinen Pazırık halısı da bulunmuştur.

Hattuşa Antik Kenti'nde 30 bini aşkın çivi yazılı tablet ve tablet parçası bulunmaktadır. Bu nedenle, "kitap" yerine tablet sayısı ifade edilmiştir.

Anavarza Antik Kenti'nin önemli olmasının bazı nedenleri: Tarihî ve kültürel zenginlik: Helenistik, Roma, Bizans, Sasani ve Osmanlı medeniyetlerine ev sahipliği yapmıştır. Büyük yerleşim alanı: Anadolu'nun bilinen en büyük antik kentlerinden biridir ve Efes'ten daha geniş bir yerleşkeye sahiptir. Önemli yapılar: 3 girişli zafer takı, Kilikya Bölgesi'ndeki tek örnek, anıtsal sütunlu yol, antik tiyatro, stadyum, su kemerleri, kaya mezarları ve Ortaçağ kalesi gibi yapılar bulunmaktadır. Stratejik konum: İç Anadolu'yu Suriye'yle birleştiren yolun üzerinde bulunması nedeniyle stratejik bir ticaret merkeziydi. Tıp tarihine katkı: Ünlü farmakolog Dioscurides'in Anavarza'da yaşamış olması, kentin tıp tarihine katkısını artırır. UNESCO değeri: 2014 yılından beri UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer almaktadır.

Afrodisias'ın önemli olmasının bazı nedenleri: Tarihî ve kültürel değer: Afrodisias, MÖ 5. yüzyılda kurulmuş olup, Roma İmparatorluğu döneminde gelişmiştir. Mimari yapılar: Antik kentte, iyi korunmuş stadyum, tiyatro, Sebasteion ve Aphrodite Tapınağı gibi yapılar bulunmaktadır. Mermer ocakları: Kentin kuzeyinde yer alan mermer ocakları, yüksek kaliteli mermerin elde edilmesini sağlamış ve bu da Afrodisias'ın mermer sanatı ve mimarisi için önemli bir merkez olmasını sağlamıştır. Kült merkezi: Aphrodite kültünün merkezi olan Afrodisias, bu kültün etkisiyle Akdeniz havzasında kültürel bir etki yaratmıştır. Dünya Mirası: 2017 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne kalıcı olarak dahil edilmiştir.

Hiyeroglifleri çözen kişi Fransız bilim insanı Jean-François Champollion'dur. Champollion, 1822 yılında hiyeroglif yazısını çözdüğünü ilan etmiştir. Hiyerogliflerin çözülmesinde ayrıca İngiliz bilim insanı Thomas Young'ın çalışmaları da önemlidir.

Sagalassos Antik Kenti'nin önemli olmasının bazı nedenleri: İyi korunmuş yapılar: Kentte bulunan yapıların büyük bir çoğunluğu Roma Dönemi'ne ait olup iyi korunmuştur. Yüksek rakımlı tiyatro: Dünyanın en yüksek rakımlı 9.000 kişilik tiyatrosuna sahiptir. Kendine özgü kaya mezarları: Antik döneme ait dikkat çekici mezar anıtları ve lahitlere ev sahipliği yapar. Önemli heykeller: Ares, Herkül, Hermes, Zeus, Athena ve Poseidon gibi tanrıların büstleri, Antik Dönem heykeltıraşlığının önemli örnekleri arasında sayılır. Tarihî ve kültürel değer: Birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olması ve 2009 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne alınması, kentin tarihî ve kültürel değerini artırır. Kazı çalışmaları: Kentin çevresi ile olan ilişkisini ve çöküşünü araştıran arkeolojik kazıların halen devam ediyor olması.

Yarımburgaz Mağarası'nın önemli olmasının bazı nedenleri: 400.000 yıllık geçmiş: Mağara, 400.000 yıllık geçmişiyle dünyanın en eski yerleşim yerlerinden biridir. Homo erectus'un Avrupa'ya geçiş rotası: Afrika'dan dünyaya yayılan Homo erectus'un Avrupa'ya geçiş rotasındaki yerleşimlerden biridir. Paleolitik Çağ belgeleri: Yapılan kazılarda Paleolitik Çağa ait önemli belgeler bulunmuştur. 1. Derece Arkeolojik-Doğal Sit Alanı: 2001 yılında bu statüye alınmıştır. Neolitik Dönem izleri: Marmara Bölgesi'nin en özgün Neolitik Dönem kültürlerinden birine ev sahipliği yapmıştır.

Karahantepe'nin Göbeklitepe'den daha eski olabileceği düşünülmektedir. Karahantepe'de yapılan kazılarda, neolitik döneme ait 250'den fazla "T" şeklinde dikilitaş ve insan ile hayvan heykelleri bulunmuştur. Kazı çalışmaları devam ettiği için, Karahantepe'nin yaşı konusunda kesin bir sonuca varmak henüz mümkün değildir.

Göbeklitepe hakkında bazı bilinmeyenler: İnşa Yöntemi: 3-6 metre boyundaki T şeklindeki sütunların ve ağır taşların nasıl taşındığı ve inşa edildiği gizemini koruyor. Kullanım Amacı: Tapınak olarak kullanılan bu yapının tam olarak nasıl ritüeller için kullanıldığı net olarak bilinmiyor. Keşif Süreci: Göbeklitepe ilk kez 1963 yılında keşfedilmiş, ancak gerçek değeri 1994 yılından sonra yapılan kazılarla ortaya çıkmıştır. Tarihsel Önemi: Göbeklitepe, Stonehenge'den 7000, Mısır piramitlerinden ise 7500 yıl daha eski olup, dünyanın bilinen en eski ve en büyük ibadet merkezidir. Buğdayın Atası: Bölgede buğdayın atasının ilk olarak yetiştirildiği bulunmuştur. Kafatası Kültü: Bölgede kafataslarının dekore edilip sergilendiğine dair kanıtlar bulunmuştur. Yapılış Sebebi: Megalitik yapıların inşası sırasında ortaya çıkan yiyecek taleplerinin, yabani kaynakların evcilleştirilmesini teşvik etmiş olabileceği düşünülmektedir.

Yarımburgaz Mağarası'nda insan iskeleti bulunmasının nedeni, mağaranın tarih öncesi dönemlere ait yerleşim yeri olmasıdır. Ayrıca, 2020 yılında Küçükçekmece Gölü kenarındaki Bathonea antik kenti kazılarında, Yarımburgaz Mağarası'na yakın bir alanda, yaklaşık bin yıl önce Afrika kıtasından geldiği düşünülen bir insana ait kafatası ve çeşitli kemikler bulunmuştur.