Anayasa

Derneklere izin verilmeme durumları şunlardır: 1. Anayasa ve kanunlarla açıkça yasaklanan amaçlar: Dernekler, Anayasa ve kanunlarla yasaklanan amaçları gerçekleştirmek üzere kurulamazlar. 2. Suç teşkil eden faaliyetler: Konusu suç teşkil eden fiilleri gerçekleştirmek amacıyla dernek kurulamaz. 3. Askerliğe hazırlık faaliyetleri: Milli savunma ve genel kolluk hizmetlerine hazırlayıcı öğretim ve eğitim faaliyetlerinde bulunamazlar. 4. Özel kıyafet veya üniforma kullanımı: Üyeleri için özel kıyafet veya üniforma kullanamazlar. 5. İzinsiz tesis açma: Tüzüklerinde belirtilen çalışma konuları dışında faaliyette bulunmaları veya izinsiz olarak yurt, pansiyon, lokal gibi tesisler açmaları durumunda izin verilmez. Ayrıca, terörizmin finansmanı ve uyuşturucu ticareti gibi suçlardan mahkum olanlar da dernek kuramazlar.

Bulgaristan, 1991 yılında kabul edilen anayasa uyarınca parlamenter cumhuriyet ile yönetilmektedir. Bu yönetim şekli, yasama ve yürütme güçlerinin ayrı olması ve devletin başkanının halk tarafından seçilmesi ilkelerine dayanmaktadır.

Bern, İsviçre'nin fiili başkenti olarak kabul edilir çünkü federal hükümetin bazı binalarına ev sahipliği yapmaktadır ve halk arasında bu şekilde anılmaktadır. Ancak, resmi olarak İsviçre'nin başkenti yoktur çünkü ülkenin anayasasında herhangi bir şehri başkent olarak tanımlayan bir madde bulunmamaktadır.

Türkiye'nin anayasasının 4 temel ilkeye sahip olmasının nedeni, bu ilkelerin Türkiye Cumhuriyeti'nin temel değerlerini ve devlet yapısını belirlemesidir. Bu ilkeler şunlardır: 1. Devletin Şekli: Türkiye Devleti'nin bir Cumhuriyet olduğu. 2. Cumhuriyetin Nitelikleri: Türkiye Cumhuriyeti'nin insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olması. 3. Devletin Bütünlüğü: Türkiye Devleti'nin ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütün olması. 4. Değiştirilemeyecek Hükümler: Anayasanın 1. maddesindeki devletin şeklinin Cumhuriyet olması ve diğer ilkelerin değiştirilememesi. Bu ilkeler, Türkiye'nin siyasi ve hukuki yapısının temelini oluşturur ve değişmez olarak kabul edilir.

Anayasa, bir devletin yönetim biçimini belirten ve temel kurumlarının nasıl işleyeceğini belirleyen temel kanun olarak özetlenebilir.

1982 Anayasası'nın temel ilkeleri şunlardır: 1. Cumhuriyetçilik: Devletin şeklinin Cumhuriyet olması ve egemenliğin halka ait olması. 2. Atatürk Milliyetçiliğine Bağlılık: Atatürk milliyetçiliğinin demokratik, çağdaş ve gelişme yolundaki bir milleti ifade etmesi. 3. Laiklik: Din ve devlet işlerinin ayrılması, toplumun tüm fertlerinin din ve mezhep ayrımı yapılmaksızın eşit görülmesi. 4. İnsan Haklarına Saygı: Temel hak ve özgürlüklerin korunması ve uluslararası anlaşmalarla uyumlu olması. 5. Demokratik Devlet: Demokrasinin halkın kendi kendini yönetmesi esasına dayanması. 6. Hukuk Devleti: Hukukun üstünlüğü, temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması ve mahkemelerin bağımsızlığı. 7. Sosyal Devlet: Devletin sosyal ve ekonomik hayata aktif müdahalesi, vergi adaleti ve özel teşebbüslerin güvence altında olması. 8. Eşitlik: Kanun önünde dil, ırk, renk, cinsiyet gibi ayrım gözetilmeksizin herkesin eşit olması. 9. Başlangıç Hükümlerine Bağlılık: Kuvvetler ayrılığı, üniter devlet yapısı gibi ilkelere bağlılık.

Anayasanın ilk 4 maddesi şunlardır: 1. Devletin Şekli: Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir. 2. Cumhuriyetin Nitelikleri: Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir. 3. Devletin Bütünlüğü, Resmi Dili, Bayrağı, Milli Marşı ve Başkenti: Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir. Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Milli marşı “İstiklal Marşı”dır. Başkenti Ankara’dır. 4. Değiştirilemeyecek Hükümler: Anayasanın 1. maddesindeki Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile, 2. maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3. maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez.

Anayasanın 41. ve 42. maddelerinin değişme nedenleri şunlardır: 1. 41. Madde: Bu madde, ailenin korunması ve çocuk hakları ile ilgilidir. 2. 42. Madde: Bu madde, eğitim ve öğrenim hakkı ile ilgilidir.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 18 Ekim 1982 tarihinde kabul edilmiştir.

Seksenli yıllarda Türkiye'de yaşanan bazı önemli olaylar şunlardır: 1. 12 Eylül 1980 Askeri Darbesi: Türk Silahlı Kuvvetleri, İç Hizmet Kanunu'nun verdiği yetkiyle yönetime el koydu ve Süleyman Demirel'in hükümeti ile Türkiye Büyük Millet Meclisi feshedildi. 2. Siyasi ve Toplumsal Durum: Darbe sonrası sendika ve derneklerin faaliyetleri durduruldu, tüm ülkede sıkıyönetim ilan edildi ve temel hak ve özgürlükler kısıtlandı. 3. Anayasa Değişikliği: 1961 Anayasası tamamen rafa kaldırıldı ve yerine 1982 Anayasası hazırlandı. 4. Ekonomik Gelişmeler: Turgut Özal'ın liderliğinde liberal politikalar uygulandı, özelleştirme hamleleri yapıldı ve ekonomi dışa açıldı. 5. Terör Olayları: ASALA ve PKK terör örgütlerinin faaliyetleri arttı, 7 Ağustos 1982'de Ankara Esenboğa Havalimanı'nda yaşanan saldırı gibi olaylar gerçekleşti.

Magna Carta, Türkiye'yi dolaylı olarak şu şekillerde etkilemiştir: 1. Hukukun Üstünlüğü ve Bireysel Haklar: Magna Carta'nın en önemli ilkelerinden biri olan hukukun üstünlüğü, modern anayasal sistemlerin temelini oluşturmuştur. 2. Vergi Adaleti: Magna Carta'da yer alan vergilendirme halkın rızası olmadan yapılamaz ilkesi, vergi politikalarının demokratikleşmesine ve vergi adaletinin sağlanmasına katkıda bulunmuştur. Türkiye'de de vergi yasalarının yapımında halkın katılımının artırılması bu prensiple uyumludur. 3. Demokratikleşme Süreci: Magna Carta'nın imzalanması, İngiltere'de parlamenter sistemin gelişimine zemin hazırlamıştır. Bu da Türkiye'nin demokrasi ve kuvvetler ayrılığı gibi kavramları benimsemesinde dolaylı bir etki yaratmıştır.

Anayasa Mahkemesine yapılan bireysel başvuruların sonuçlanma süresi, başvuruların geliş sırasına göre incelenmesiyle belirlenir. Mahkeme, başvuruların konuları itibarıyla önemini ve aciliyetini göz önünde bulundurarak farklı bir inceleme sıralaması belirleyebilir.

Zühtü Arslan'dan önce Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç idi.

1921 Anayasası'nın en önemli özelliği, ilk kez "Milli Egemenlik" ilkesine yer vermiş olmasıdır.

Anayasanın 42. maddesi, "Eğitim ve Öğrenim Hakkı ve Ödevi" başlığını taşır ve şu hükümleri içerir: 1. Kimse eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz. 2. Öğrenim hakkının kapsamı kanunla tespit edilir ve düzenlenir. 3. Eğitim ve öğretim, Atatürk ilkeleri ve inkılapları doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim esaslarına göre, Devletin gözetim ve denetimi altında yapılır. 4. Bu esaslara aykırı eğitim ve öğretim yerleri açılamaz. 5. Eğitim ve öğretim hürriyeti, Anayasaya sadakat borcunu ortadan kaldırmaz. 6. İlköğretim, kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunludur ve Devlet okullarında parasızdır. 7. Özel ilk ve orta dereceli okulların bağlı olduğu esaslar, Devlet okulları ile erişilmek istenen seviyeye uygun olarak, kanunla düzenlenir. 8. Devlet, maddi imkanlardan yoksun başarılı öğrencilere burslar ve başka yollarla gerekli yardımları yapar. 9. Devlet, durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri alır. 10. Eğitim ve öğretim kurumlarında sadece eğitim, öğretim, araştırma ve inceleme ile ilgili faaliyetler yürütülür ve bu faaliyetler engellenemez. 11. Türkçeden başka hiçbir dil, eğitim ve öğretim kurumlarında Türk vatandaşlarına ana dilleri olarak okutulamaz ve öğretilemez.

23 Nisan'da meydana gelen bazı önemli olaylar şunlardır: 1920: Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) açıldı ve ilk kez toplandı. 1923: Lozan Barış Konferansı, 23 Nisan'da ikinci kez toplanarak 24 Temmuz 1923'te sonuçlandı. 1935: Polonya'da Nisan Anayasası kabul edildi. 1945: Doğan Kardeş dergisinin ilk sayısı yayımlandı. 1948: II. Dünya Savaşı'ndan beri kapalı tutulan Topkapı Sarayı Müzesi ve İstanbul Arkeoloji Müzesi halka açıldı. 1979: 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, TRT tarafından ilk kez kutlandı.

Anayasa Mahkemesinde komisyonlar, bireysel başvuruların incelenmesinde aşağıdaki görevleri yerine getirir: 1. Kabul Edilebilirlik İncelemesi: Komisyonlar, başvuruların kabul edilebilirlik incelemesini yapar ve kabul edilebilirlik şartlarını taşımadığına oy birliği ile karar verilen başvurular hakkında kabul edilemezlik kararı verir. 2. Ön Değerlendirme: Komisyonlar, başvurunun Anayasa'nın uygulanması ve yorumlanması veya temel hakların kapsam ve sınırlarının belirlenmesi açısından önem taşıyıp taşımadığının tespitini yapar. 3. İlke Kararı Gerekliliği: Başvurunun çözümünün bir ilke kararını gerektirmesi veya alınacak kararın daha önce verilmiş başka bir karar ile çelişebilecek nitelikte olması hâllerinde dosyayı ilgili bölüme gönderir. 4. İş Yükü Dağılımı: Komisyonlar, iş yükünün bölümler arasında dengeli bir şekilde dağıtılması için gerekli önlemleri alır.

2. Abdülhamid, meşrutiyet döneminde Kanun-ı Esasi'yi kabul etti.

Somut norm denetimi, bir davaya bakan mahkemenin, uygulanacak yasa veya düzenleyici işlemin anayasaya aykırılığı konusunda tereddüt yaşaması durumunda, Anayasa Mahkemesi’ne başvurması sürecidir. Özellikleri: - Devam eden bir davaya dayanır. - Mahkeme, yasa veya düzenlemenin anayasaya aykırı olduğu kanaatine varırsa, Anayasa Mahkemesi’ne başvurur. - Anayasa Mahkemesi iptal kararı verirse, ilgili yasa veya düzenleme yürürlükten kalkar. Somut norm denetimi, Türk Anayasası’nın 152. maddesinde düzenlenmiştir.

2010 yılında Türkiye'de referandum, 1982 Anayasası'nda yapılan değişiklikleri halk oylamasına sunmak amacıyla gerçekleştirildi. Referandumda oylanan değişiklik paketi, Anayasa Mahkemesi ve Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) yeniden yapılandırılması, memura toplu sözleşme hakkı, askere sivil mahkeme yolunun açılması, kişisel verilerin korunması ve Yüksek Askeri Şura (YAŞ) kararlarının yargıya açılması gibi konuları içeriyordu.