Anayasa

Amerika Anayasası, "Amerika Birleşik Devletleri Anayasası" adlı kitapla başlar. Bu kitap, önsöz, 7 madde ve 27 yasa değişikliğinden oluşur. Ayrıca, "Amerika Birleşik Devletleri Anayasası (Açıklamalı)" adlı bir kitap da bulunmaktadır.

Esas'ın 6. maddesi, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın egemenlik ile ilgili maddesidir. Bu madde şu şekildedir: "Madde 6 - Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir. Türk Milleti, egemenliğini, Anayasanın koyduğu esaslara göre, yetkili organları eliyle kullanır. Egemenliğin kullanılması, hiçbir surette hiçbir kişiye, zümreye veya sınıfa bırakılamaz. Hiçbir kimse veya organ kaynağını Anayasadan almayan bir Devlet yetkisi kullanamaz".

Yeni anayasada yer alabilecek bazı temel unsurlar şunlardır: 1. Devletin Şekli ve Nitelikleri: Türkiye'nin bir Cumhuriyet olduğu ve demokratik, lâik, sosyal bir hukuk devleti olduğu belirtilir. 2. Hak ve Özgürlükler: Temel hak ve özgürlüklerin korunması, sınırlandırma ölçütlerinin belirlenmesi ve uluslararası hukuk normlarına uyum. 3. Yasama, Yürütme ve Yargı: Yasama yetkisinin Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne ait olması, yürütme yetkisinin Cumhurbaşkanı tarafından kullanılması ve yargı yetkisinin bağımsız mahkemelerce yürütülmesi. 4. Yerel Yönetimler: Adem-i merkeziyetçi bir yapı içinde bölgesel/yerel yönetimlerin oluşturulması. 5. Seçim Sistemi: Milletvekili sayısının 600'e çıkarılması, seçilme yaşının 18'e düşürülmesi ve genel seçim ile Cumhurbaşkanlığı seçiminin aynı gün yapılması. 6. Cumhurbaşkanı'nın Yetkileri: Cumhurbaşkanı'nın yardımcılarını ve bakanları ataması, olağanüstü hal ilan edebilmesi ve kararname çıkarma yetkisi.

1982 Anayasası'nın 56. maddesi, çevre hakkını şu şekilde düzenler: > "Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşların ödevidir." Bu madde, çevre hakkını dolaylı bir şekilde, yaşam hakkıyla ilişki kurarak ele alır. Anayasada çevre hakkıyla ilişkilendirilebilecek başka maddeler de bulunmaktadır: 17. madde: Yaşama, maddi ve manevi varlığı koruma hakkı. 23. madde: Sağlıklı ve düzenli kentleşme. 35. madde: Mülkiyet hakkının kamu yararına sınırlanması. 43. madde: Kıyılardan yararlanmada kamu yararı. Birçok ülkede çevre hakkı, sadece bu konuya özgü bir maddede açıkça düzenlenir.

Yükseköğretim Kurulu (YÖK), Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'na bağlıdır.

Anayasanın 41. maddesi, ailenin korunması ilkesini içerir. Bu maddeye göre: Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır. Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır, teşkilatı kurar. Her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir. Devlet, her türlü istismara ve şiddete karşı çocukları koruyucu tedbirleri alır.

Gerçek kötülüklerin iki nedeni, Anayasa Mahkemesi (AYM) tarafından iki farklı düzenlemede iptal edilmiştir: 1. Örgüt adına suç işleme: Türk Ceza Kanunu'nun 220. maddesinin 6. fıkrasında yer alan ve "örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen kişi" düzenlemesinin iptali, AYM'nin 2023 yılındaki ilk iptal kararına rağmen, 8. Yargı Paketi ile yeniden yapılan düzenlemede de gerçekleşmiştir. 2. Devlet güvenliğine karşı suçlar: AYM, "devletin güvenliğine karşı işlenen suçlar" başlığı altında 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası öngören düzenlemeyi de anayasaya aykırı bulmuştur.

Kesin ve bağlayıcı mahkeme kararları şunlardır: 1. Anayasa Mahkemesi Kararları: Anayasa Mahkemesi'nin kararları kesindir ve yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzel kişileri bağlar. 2. İçtihatları Birleştirme Kararları: Yargıtay ve diğer üst yargı organlarının içtihatları birleştirme kararları bağlayıcıdır. 3. Askeri Yargıtay Kararları: Askeri mahkemelerden gelen karar ve hükümlerin son inceleme mercii olan Askeri Yargıtay'ın kararları da bağlayıcıdır. Ayrıca, şeklî anlamda kesinleşen mahkeme kararları da bağlayıcıdır ve bu kararlar olağan kanun yollarıyla denetlenemez.

2025 yılı itibarıyla Anayasa Mahkemesi'nde 12 yıl görev yapan üye bulunmamaktadır. Anayasa Mahkemesi üyelerinin görev süresi 12 yıldır ve üyeler bu süreyi tamamladıktan sonra emekliye ayrılır. Bazı Anayasa Mahkemesi üyeleri: Kadir Özkaya (Başkan); Hasan Tahsin Gökcan (Başkan Vekili); Basri Bağcı (Başkan Vekili); Engin Yıldırım; Rıdvan Güleç; Recai Akyel; Yusuf Şevki Hakyemez; Yıldız Seferinoğlu; Selahaddin Menteş; İrfan Fidan.

Anayasa Mahkemesi'ne göre adil yargılanma hakkının ihlali şu durumlarda söz konusu olabilir: Delillerin değerlendirilmesinde açık keyfilik veya bariz takdir hatası. Silahların eşitliği ve çelişmeli yargılama ilkelerinin ihlali. Makul sürede yargılanma hakkının ihlali. Doğrudan doğruyalık ilkesinin ihlali. Anayasa Mahkemesi, adil yargılanma hakkı ile ilgili başvuruları, kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlarda inceleme yaparak değerlendirmez.

2709 sayılı kanun, 18/10/1982 tarihinde kabul edilen ve 9/11/1982 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'dır. Bu anayasa, Türkiye Cumhuriyeti'nin temel yapısını, devlet şeklini, Cumhuriyetin niteliklerini, devletin bütünlüğünü, resmi dilini, bayrağını, milli marşını ve başkentini belirlemektedir. Ayrıca, eğitim ve öğretim hakkı, seçme ve seçilme hakları, basın özgürlüğü gibi konuları da düzenlemektedir.

Anayasayı ve demokrasiyi koruma görevi çeşitli kurumlar ve kişiler tarafından yerine getirilir: Türk Milleti: Anayasanın başlangıç kısmında, hiçbir kişi veya kuruluşun anayasada belirtilen hürriyetçi demokrasi ve hukuk düzenini bozamayacağı, aksi takdirde Türk milletinin anayasayı koruma ve kollama görevine sahip olduğu belirtilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi: Devletin temel amaç ve görevleri arasında, kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak, temel hak ve hürriyetleri korumak yer alır. Cumhurbaşkanı: Devletin başı olarak, anayasanın uygulanmasını ve devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını temin eder. Anayasa Mahkemesi: Anayasanın üstünlüğünü sağlamak, demokrasiyi ve hukuk devletini korumak, hak ve özgürlükleri geliştirmek gibi işlevler üstlenir. Türk Silahlı Kuvvetleri: 211 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu’na göre, anayasal düzenin korunması da dahil olmak üzere belirli görevler üstlenmiştir.

Anayasa'da geçen "devletin hüküm ve tasarrufu altında" ifadesi, devletin belirli mallar üzerindeki egemenlik hakkını ifade eder. Bazı örnekler: Kıyılar. Tabii servetler ve kaynaklar. Devlet, bu varlıklar üzerinde kullanma hakkını özel hukuk kişilerine devredebilir, ancak bu durumda bile kamu yararı gözetilir.

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, Türkgün gazetesine yaptığı açıklamada şu konuları vurguladı: 1. Terörle Mücadele: Abdullah Öcalan'ın çağrısının terörle mücadelenin bir parçası olduğunu ve PKK'nın silah bırakıp teslim olması durumunda Öcalan'dan istifade edilmesi gerektiğini belirtti. 2. Yeni Anayasa: Milli ve katılımcı, kapsayıcı demokratik yeni bir anayasa ile darbe kalıntılarının tamamen temizlenebileceğini ifade etti. 3. Toplumsal Uzlaşma: Siyasi aktörlerin kapsayıcı bir dil kullanması gerektiğini, toplumsal barışın güçlendirilmesi ve kutuplaşmanın azaltılması için herkesin sorumluluk alması gerektiğini söyledi.

ABD Anayasası'ndaki Beşinci Değişiklik, Haklar Bildirgesi'nin bir parçasıdır ve birkaç temel koruma sağlar: Büyük Jüri İddianamesi: Ağır suçlar ancak büyük bir jüri tarafından iddianame düzenlendikten sonra yargılanabilir. Çifte Tehlike: Sanıklar, aynı suçtan federal mahkemede yalnızca bir kez yargılanabilir. Kendini Suçlama: Bireyler, kendi aleyhlerine tanıklık etmeye zorlanamaz. Yasal Süreç: Kimse, yasal süreç olmaksızın yaşamından, özgürlüğünden veya mülkiyetinden mahrum bırakılamaz. Mülkiyetin Korunması: Özel mülkiyet, adil tazminat ödenmeden kamu kullanımı için alınamaz.

Rekabet Kurumu, Anayasa Mahkemesine başvurabilir, çünkü Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru, temel hak ve özgürlüklerin ihlali durumunda diğer başvuru yollarının tüketilmiş olması şartıyla yapılabilen bir hak arama yoludur.

Türkiye'nin sivil anayasaya ihtiyaç duymasının birkaç nedeni vardır: 1. Demokratik ve Katılımcı Usul: Mevcut anayasalar, darbe gibi olağanüstü durumlarda hazırlanmış olup, toplumsal katılım ve müzakereden yoksundur. 2. 12 Eylül Darbesinin İzleri: 1982 Anayasası, darbeyi yapan askerler tarafından hazırlanmış olup, hala bu dönemin otoriter ve antidemokratik izlerini taşımaktadır. 3. Sistemin Bozulması: Anayasada yapılan çok sayıda değişiklik, sistemin bozulmasına ve hükümler arasındaki uyumun kaybolmasına yol açmıştır. 4. Yenilenmesi Gereken Maddeler: Anayasada hala yenilenmesi ve değiştirilmesi gereken maddeler bulunmaktadır.

KPSS Vatandaşlık sınavında önemli konular şunlardır: 1. Hukukun Temel Kavramları: Hukukun tanımı, kamu hukuku ve özel hukuk. 2. Anayasa Hukuku: Türkiye Cumhuriyeti'nin temel ilkeleri, anayasamızın genel özellikleri, kuvvetler ayrılığı. 3. Temel Hak ve Hürriyetler: Kişi hakları ve ödevleri, sosyal ve ekonomik haklar, siyasi haklar. 4. Türk İdari Yapısı: Merkezi yönetim, yerel yönetimler, kamu kuruluşları. 5. Vatandaşlık Bilgisi: Vatandaşlık tanımı, vatandaşlık türleri, vatandaşlık kazanma ve kaybetme. 6. Uluslararası Kuruluşlar ve Antlaşmalar: Birleşmiş Milletler, NATO, Avrupa Birliği gibi kuruluşlar. Ayrıca, güncel olaylar da sınav sorularını etkileyebileceğinden takip edilmesi önemlidir.

Kemal Gözler'in "Türk Anayasa Hukuku Dersleri" kitabı 512 sayfadan oluşmaktadır.

Yasama sorumsuzluğu 1982 Anayasası'nın 83. maddesinde düzenlenmeye devam etmektedir ve kaldırılmamıştır. Yürütme sorumsuzluğu kavramı ise anayasada yer almamaktadır ve bu bağlamda bir kaldırma işlemi söz konusu değildir.