Anayasa

1874-1876 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşanan bazı önemli olaylar şunlardır: 1874: Bandırma'da büyük bir yangın çıktı. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi kuruldu. 1875: Osmanlı Devleti, aldığı borçları ödeyemez hale geldiği için "moratoryum" ilan etti. 1876: 31-Ağustos'ta II. Abdülhamid tahta çıktı. 23-Aralık'ta I. Meşrutiyet ilan edildi ve Meclis-i Mebusan seçimleri yapıldı. Genç Osmanlılar (Jön Türkler), Sultan Abdülaziz'i tahttan indirdi.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda yaşam hakkı, 17. maddede şu şekilde düzenlenmiştir: "Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir". Anayasanın 17. maddesinin son fıkrasında, bu hakkın hangi durumlarda sınırlandırılabileceği belirtilmiştir: mahkemelerce verilen ölüm cezalarının yerine getirilmesi hali; meşru müdafaa hali; yakalama ve tutuklama kararlarının yerine getirilmesi; bir tutuklu veya hükümlünün kaçmasının önlenmesi; bir ayaklanma veya isyanın bastırılması; sıkıyönetim ve olağanüstü hallerde yetkili merciin verdiği emirlerin uygulanması. Ancak bu durumlarda ve yasa ile izin verilmiş olması koşuluyla, yaşam hakkı sınırlanabilir.

1921 ve 1924 anayasalarının ortak maddeleri şunlardır: 1. Egemenlik Kayıtsız Şartsız Milletindir: Her iki anayasada da egemenlik hakkının millete ait olduğu belirtilmiştir. 2. Meclis Üstünlüğü: Yasama ve yürütme yetkilerinin mecliste toplandığı ilkesi kabul edilmiştir. 3. Devletin Resmi Dili ve Başkenti: Türkiye'nin resmi dilinin Türkçe ve başkentinin Ankara olduğu hükmü yer almıştır. 4. Cumhuriyet Yönetimi: Her iki anayasa da cumhuriyet yönetimini benimsemiştir.

Anayasanın 41. maddesi şu şekilde yazılır: "Madde 41 – Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır. Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır, teşkilatı kurar". Bu maddeye, 7/5/2010 tarihli ve 5982 sayılı Kanunun 4. maddesiyle şu ek fıkra eklenmiştir: "Her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir". Ayrıca, 3/10/2001 tarihli ve 4709 sayılı Kanunun 17. maddesiyle bu fıkranın sonuna "ve eşler arasında eşitliğe dayanır" ibaresi eklenmiştir.

Kemal Kılıçdaroğlu, 2010 anayasa referandumunda Adalet Partisi'ni destekledi.

Avustralya, federal parlamenter demokrasiyle yönetilen bir ülkedir. Siyasi sistemi şu şekilde özetlenebilir: Yasama organı: Genel vali tarafından temsil edilen hükümdar, Senato ve Temsilciler Meclisi'nden oluşan iki meclisli Parlamento tarafından temsil edilir. Yürütme erki: Genel valiye danışmanlık yapan başbakan ve devlet bakanlarından oluşan kabine tarafından temsil edilir. Yargı: Avustralya Yüksek Mahkemesi ve diğer federal mahkemeler tarafından yerine getirilir. Avustralya, 1901'deki Federasyon'dan bu yana dünyanın en eskilerinden biri olan anayasası kapsamında istikrarlı bir liberal demokratik siyasi sistem sürdürmüştür.

Kadir Özkaya, 21 Mart 2024 tarihinde Anayasa Mahkemesi Başkanı olarak seçilmiş ve 20 Nisan 2024 tarihinde göreve başlamıştır. Özkaya'nın bazı özellikleri: 1963 yılında Tarsus'ta doğmuştur. Bandırma Ortaokulu ve Tapu Kadastro Meslek Lisesi'ni bitirmiştir. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü mezunudur. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'nde memurluk ve Tarım Kredi Kooperatifleri'nde kontrolörlük görevlerinde bulunmuştur. 2005-2011 yılları arasında Anayasa Mahkemesi raportörlüğü, 2011-2014 yılları arasında Danıştay üyeliği yapmıştır. 2020 yılında Anayasa Mahkemesi Başkan Vekilliği görevine getirilmiş, 2024 yılına kadar bu görevi sürdürmüştür. Açıklamalı İçtihatlı İdari Yargılama Usulü Kanunu ve Belediye Başkanları, Meclis Üyeleri ve Muhtarların Soruşturulmaları, Yargılanmaları ve Düşürülmeleri adlı kitapların yazarıdır.

Mehmet Akdoğan ve diğerleri, B. No: 2013/817, 19/12/2013 sayılı Anayasa Mahkemesi kararı, kamu kurumlarının fazla tahsil ettikleri tarih ile ödeme tarihi arasında geçen sürede alacakta meydana gelen değer aşınmalarının başvurucular üzerinde orantısız bir yük oluşturması durumunda mülkiyet hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir. Bu karar, mülkiyet hakkına müdahaleyle ilgili üç kural içermekte olup, bunlar: 1. Herkesin mülkiyet hakkına sahip olması (Anayasa'nın 35. maddesinin birinci fıkrası). 2. Mülkiyet hakkının ancak kamu yararı amacıyla ve kanunla sınırlanabileceği (Anayasa'nın 35. maddesinin ikinci fıkrası). 3. Müdahalenin ölçülü olması, yani kamu yararı ile başvurucunun mülkiyet hakkının korunması arasında adil bir dengenin kurulması gerekliliği.

Anayasa değişikliğinde 3/5 çoğunluk, değiştirme teklifinin kabulü için gerekli olan nitelikli çoğunluğu ifade eder. Buna göre, 600 milletvekilinin yer aldığı Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde (TBMM) anayasa değişikliği için en az 360 milletvekilinin onayı gereklidir. Anayasa değişikliği için gerekli olan 3/5 çoğunluk, "en az 3/5 ancak yine 2/3’den az olan çoğunluk" ve "2/3 veya daha fazla çoğunluk" şeklinde iki farklı durumda ortaya çıkabilir: En az 3/5 ancak yine 2/3’den az olan çoğunluk. 2/3 veya daha fazla çoğunluk.

Anayasa Mahkemesine başvurduktan sonra şu süreçler yaşanır: Başvuru İncelemesi: Başvurular, geliş sırasına göre incelenir. Kabul Edilebilirlik İncelemesi: Başvurunun usule uygun yapılıp yapılmadığı ve açıkça dayanaktan yoksun olup olmadığı değerlendirilir. Esas İncelemesi: Hak ihlali olup olmadığı araştırılır, gerekli bilgi ve belgeler ilgililerden istenir. Karar: İhlal Kararı: İhlalin ve sonuçlarının giderilmesi için yapılması gerekenler belirlenir. Red Kararı: Başvuru, eksik belgeler, süre aşımı veya iç hukuk yollarının tüketilmemesi gibi nedenlerle reddedilebilir. Anayasa Mahkemesi kararları kesindir ve başvurucuya tebliğ edilir.

Ekonomik ve sosyal haklar, çeşitli uluslararası belgeler ve anayasalar tarafından güvence altına alınmıştır. Başlıca güvenceler şunlardır: 1. Avrupa Sosyal Şartı: 1996 yılında yeniden düzenlenen bu belge, bireylerin günlük yaşamlarındaki temel sosyal ve ekonomik hakları güvence altına alır. 2. Birleşmiş Milletler Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi: Bu sözleşme, herkesin çalışma hakkı, adil ve uygun şartlarda çalışma, sosyal güvenlik, yeterli yaşam standardı ve sağlık hakkı gibi ekonomik ve sosyal haklarını tanır ve korur. 3. Anayasa: Türkiye Anayasası'nın ikinci kısmında, kişinin sosyal ve ekonomik haklarını düzenleyen maddeler yer alır.

Türk Anayasa Hukuku iki ana kısma ayrılır: 1. Anayasa Hukukunun Genel Esasları. 2. Türk Anayasa Hukuku.

Anayasa Mahkemesi (AYM), uzun yargılama süresi nedeniyle yapılan başvurularda makul sürede yargılanma hakkının ihlal edilip edilmediğini değerlendirir. AYM'nin bu tür başvurularda göz önünde bulundurduğu kriterler şunlardır: Davanın karmaşıklığı. Yargılamanın kaç dereceli olduğu. Tarafların ve ilgili makamların tutumu. Uzun yargılama nedeniyle tazminat talep etmek için AYM'ye bireysel başvuru yapılabilir. AYM tarafından verilen karar tebliğ olduktan sonra Hazine ve Maliye Bakanlığı'na başvuru yapılmalıdır.

Kirletme hakkı temel bir hak değildir. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 56. maddesine göre, herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir ve çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşların ödevidir. Bu bağlamda, çevreyi kirletmeme prensibi, çevre hukuku kapsamında düzenlenen bir yükümlülüktür.

Vatandaşlık hiyerarşik sıralaması şu şekildedir: 1. Anayasa. 2. Kanun. 3. Tüzük. 4. Yönetmelik. 5. Genelge ve Yönerge.

Türkiye'nin 2 anayasası, 1924 Anayasası ve 1982 Anayasası'dır.

Suriye'nin yeni anayasası, 13 Mart 2025 tarihinde kabul edilmiştir.

2018'de yapılan bazı anayasa değişiklikleri şunlardır: Cumhurbaşkanlığı kararnameleri: Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Cumhurbaşkanı ve milletvekili adaylığı: Bir kimse aynı zamanda hem cumhurbaşkanı adayı hem de milletvekili adayı olamaz ve aday gösterilemez. Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun: Yurt dışındaki seçmenlerin randevu ile oy kullanması usulü kaldırılıp, herhangi bir temsilcilikte oy kullanabilmelerine imkan tanındı. Milletvekili seçilebilme yaşı: Milletvekili seçilebilme yaşı 25'ten 18'e indirildi. Seçimlerin yapılması: Cumhurbaşkanı ve TBMM seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır ve bir kimse en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilir. Ayrıca, 2018'de Anayasa'nın 91. maddesi yürürlükten kaldırılarak, Bakanlar Kurulu'na verilen kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi kaldırıldı.

Türkiye'nin en son anayasası, 9 Kasım 1982 tarihinden beri yürürlükte olan 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası veya resmî olmayan adıyla 1982 Anayasası'dır.

Evet, Anayasa Mahkemesi rütbelerin geri alınması kararını iptal etmiştir. Anayasa Mahkemesi, 30.06.2022 tarih ve E:2018/137, K:2022/86 sayılı kararıyla, 375 sayılı KHK'nın Geçici 35/D maddesini, rütbelerin savunma hakkı tanınmadan geri alınmasını öngördüğü için Anayasa'nın 13., 20., 36., 38. ve 118. maddelerine aykırı bularak iptal etmiştir. Bu karar sonrasında, rütbeleri geri alınan ve davaları devam eden kişiler için olumlu kararlar verilmesi beklenmektedir.