SeçimSistemi

600 milletvekilinin dağılımı, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan nüfus bilgilerine göre Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından belirlenir. Dağılım şu şekilde yapılır: Toplam milletvekili sayısından (600) önce her ile bir milletvekili tahsis edilir. Son genel nüfus sayımı ile belirlenen Türkiye nüfusu, kalan milletvekili sayısına (519) bölünür. İl nüfusunun bu sayıya bölünmesiyle her ilin ayrıca çıkaracağı milletvekili sayısı tespit edilir. Bu suretle hesaplanan milletvekillerinin sayısı 600'ü bulmazsa, nüfusu milletvekili çıkarmaya yetmeyen illerin nüfusları ile artık nüfus bırakan illerin, artık nüfusları büyüklüklerine göre sıraya konulur ve ilk hesapta iller arasında bölüştürülmemiş bulunan milletvekilleri bu sıra esas alınarak dağıtıma tabi tutulur. Ayrıca, çıkaracağı milletvekili sayısı 18'e kadar olan iller bir seçim çevresi, 19'dan 35'e kadar olan iller iki, 36 ve daha fazla olan iller ise üç seçim çevresine bölünür.

Milletvekili sayıları şu şekilde belirlenir: 1. İlk Dağıtım: Toplam milletvekili sayısından (600) her ile birer milletvekili tahsis edilir. 2. Nüfus Bazlı Dağıtım: Son genel nüfus sayımı ile belirlenen Türkiye nüfusu, kalan milletvekili sayısına bölünerek bir sayı elde edilir. 3. İllerin Milletvekili Sayısı: İl nüfusunun elde edilen sayıya bölünmesiyle her ilin çıkaracağı milletvekili sayısı tespit edilir. D'Hondt Sistemi: Milletvekili dağılımının hesaplanmasında D'Hondt sistemi kullanılır.

Almanya'nın seçim sistemi, karma üyeli nispi temsil sistemine dayanır. Seçmenler iki oy kullanır: 1. İlk oy (Erststimme), seçmenin kendi seçim bölgesinde yarışan aday içindir. 2. İkinci oy (Zweitstimme), bir siyasi partiye verilir ve bu oy, Federal Meclis'teki sandalye dağılımını belirler. Bir partinin mecliste temsil edilebilmesi için ya ülke çapındaki ikinci oyların yüzde 5'ini alması ya da üç seçim bölgesinde oyların çoğunluğunu elde etmesi gerekir. 2023 yılında yapılan reformla Federal Meclis'teki milletvekili sayısı 630 ile sınırlandırılmıştır. Seçim süreci: Seçimler her dört yılda bir yapılır. Oy kullanma hakkı, seçim günü itibarıyla 18 yaş ve üzerindeki tüm Alman vatandaşlarına aittir. Oy kullanmak zorunlu değildir.

Senatör ve milletvekili arasındaki bazı farklar şunlardır: Seçim Yöntemi: Milletvekilleri doğrudan genel oy ile seçilirken, senatörler dolaylı genel oy ile, çoğunlukla yerel yönetimleri temsil eden kişiler tarafından seçilir. Eğitim Düzeyi: Senatör olabilmek için üniversite mezunu olmak gerekirken, milletvekili olmak için ilköğretimi tamamlamış olmak yeterlidir. Görev Süresi: Milletvekilleri beş yıllık görev sürelerine sahipken, senatörler altı yıl görev yapar ve bu süre zarfında stratejik kararlara odaklanır. Sorumluluklar: Milletvekilleri genellikle vatandaşların endişeleriyle daha doğrudan bir bağlantıya sahip olup yasama tartışmalarında aktif rol alırken, senatörler devletin yapılarını ve cumhuriyet değerlerini koruma, yerel yönetimlerin temsil edilmesi ve yasa taslaklarının revizyonu gibi kritik sorumlulukları üstlenir.

Japonya'da seçim sistemi şu şekilde özetlenebilir: Ulusal Diyet'in Alt Meclisi: Temsilciler Meclisi (Şuugiin), 465 üyeden oluşur. Ulusal Diyet'in Üst Meclisi: Danışma Meclisi (Shangi-in), 6 yıl görev yapar ve üyelerinin yarısı her üç yılda bir yeniden seçilir. Genel Seçimler: Karma oy verme sistemine dayanır. Yerel Seçimler: Halk, belediye başkanlarını, köy, kasaba ve kent meclisi üyelerini, valileri ve vilayet meclislerini doğrudan seçer. Japonya'da siyasi sistem, Liberal Demokrat Parti'nin (LDP) etkisi altındadır.

Hayır, salt çoğunluk ve mutlak çoğunluk aynı değildir. Salt çoğunluk, bir gruptaki oyların yarıdan bir fazlasını ifade eder. Mutlak çoğunluk, toplam üye sayısının yarısından bir fazlasını ifade eder. Dolayısıyla, salt çoğunluk daha rutin karar alma süreçlerinde tercih edilirken, mutlak çoğunluk daha kritik ve önemli kararlar için kullanılır.

Yerli SEC sistemi, Türkiye'de seçimlerin elektronik ortamda yönetilmesi ve bilgi paylaşımı için kullanılan SEÇSİS olarak bilinir. Çalışma prensibi şu şekildedir: 1. Seçim Öncesi: SEÇSİS, seçime katılacak siyasi partilerin tespiti, seçmenlerin adres ve kimlik bilgilerinin belirlenmesi, sandık bölgelerinin ve aday listelerinin hazırlanması gibi işlemleri gerçekleştirir. 2. Seçim Günü: İlçe seçim kurumlarındaki bilgisayarlara girilen sandık sayım tutanakları ve sayım döküm cetvelleri taratılarak SEÇSİS sistemine aktarılır. 3. Seçim Sonrası: Geçici ve kesin seçim sonuçları belirlenir, ıslak imzalı ilçe birleştirme tutanakları taranarak SEÇSİS'e aktarılır ve siyasi partilerle paylaşılır. SEÇSİS, elektronik seçim değil, seçim yönetimi ve bilgi portalı olarak çalışmaktadır.

Avusturya'da seçim sistemi şu şekilde özetlenebilir: Seçim Yöntemi: Ulusal Konsey'deki 183 temsilci, açık liste nispi temsil yöntemi ile seçilir. Seçim Bölgeleri: Avusturya, dokuz büyük seçim bölgesine ayrılmıştır ve her eyalet içinde daha küçük seçim bölgeleri bulunur. Oy Kullanma Hakkı: En geç seçim günü 16 yaşını dolduran her Avusturya vatandaşı oy kullanabilir. Tercihli Oy: Seçmenler, bir partiye oy vermenin yanı sıra parti listesindeki belirli adaylara "tercih oyu" vererek onları destekleyebilir. Seçim Barajı: Partilerin Ulusal Konsey'de temsil edilebilmeleri için ya bir seçim bölgesinde doğrudan en az bir sandalye kazanmaları ya da %4'lük ulusal seçim barajını aşmaları gerekir. Zorunlu Oy: Avusturya'da 1992'den beri Ulusal Konsey seçimlerinde zorunlu oylama yapılmamaktadır.

Amerika'daki seçim sistemi, başkanlık, kongre ve eyalet yönetimi gibi çeşitli düzeylerde seçimler içerir ve federalizm ile çoğunluk esasına dayanır. Başkanlık seçimleri: Seçiciler Kurulu (Electoral College) ile çalışır. Ön seçimler ve parti kurultayları ile adaylar belirlenir. Kongre seçimleri: Senato'da her eyalet eşit olarak (2 senatör) temsil edilir, Temsilciler Meclisi'nde ise temsil nüfus oranına göre yapılır. İki yılda bir Temsilciler Meclisi üyeleri, altı yılda bir ise Senato üyelerinin üçte biri seçilir. Eyalet yönetimi seçimleri: Her eyalet kendi seçim kurallarını belirleyebilir, bu da federal seçimlerin eyaletler arasında farklılık göstermesine yol açar.

Finlandiya hükümeti, aşağıdaki süreçlerle seçilir: Cumhurbaşkanı Seçimi: Finlandiya Cumhurbaşkanı, halk tarafından 6 yıllık bir süre için doğrudan seçilir. Başbakan Seçimi: Başbakan, parlamento tarafından seçilir ve ardından devlet başkanı tarafından atanır. Parlamento Seçimleri: Parlamento üyeleri, dört yılda bir yapılan genel seçimlerle belirlenir.

CHP ve AK Parti'nin neden ortak aday çıkarmadığına dair güncel bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, 2024 yılında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, CHP ve DEM Parti'nin ittifak yapmadıklarına dair açıklamalarına rağmen birçok yerde ortak belediye başkanı adayı ve meclis üyesi listesi çıkardıklarını ve belediye bürokrasisi pazarlığı yaptıklarını belirttiği bilinmektedir. Ayrıca, 2025 yılında Ferhat Murat'ın yazısında, CHP'nin kendi yapmadığını AK Parti'den istediği ve örneğin Gaziosmanpaşa'da AK Parti'nin başkan vekili seçiminde CHP'nin adayına destek vermediği ifade edilmektedir. Daha fazla bilgi için ilgili kaynakların incelenmesi önerilir.

Avustralya'da seçim sistemi, federal ve eyalet düzeylerinde farklı kurallara sahiptir. Federal seçimler, üç yılda bir yapılır ve Temsilciler Meclisi ile Senato için farklı yöntemlerle gerçekleştirilir. Temsilciler Meclisi: 151 üyeli bu mecliste seçimler, "Alternatif Oy Sistemi" ile yapılır. Senato: 76 üyeli Senato'da seçimler, "Resmi Kota Sistemi" ile yapılır. Seçimlere katılım, Avustralya'da yasal bir zorunluluktur.

Küçük seçim bölgesi, her seçim bölgesinden tek adayın çıkarılacağı dar bölge olarak da bilinen tek sandalyeli seçim bölgesi anlamına gelir. Bu sistemde, bir ülkede parlamentodaki sandalye sayısı kadar bölge oluşturulur ve her bölgeden bir aday seçilir. Küçük seçim bölgeleri, seçmenlerin adayları daha iyi tanımasına ve daha bilinçli oy kullanmasına olanak tanır.

50/1, geçerli oyların yüzde 50'sinden 1 oy fazlası anlamına gelen bir ifadedir. 50/1 seçim modeli, 21 Ekim 2007 tarihindeki referandumla kabul edilen cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi yöntemi ile birlikte uygulanmaya başlanmıştır. Bu seçim modeline göre, genel oyla yapılacak seçimde geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilmektedir.

Hayır, salt çoğunluk ve oy çokluğu aynı şey değildir. Salt çoğunluk, bir gruptaki oyların yarıdan bir fazlasını ifade eder. Oy çokluğu, en fazla oy alan seçeneğin kabul edilmesi anlamına gelir. Dolayısıyla, salt çoğunluk, oy çokluğunun bir türüdür ancak her oy çokluğu, salt çoğunluk anlamına gelmez.

Üniversite seçimlerinde parti sistemi doğrudan uygulanmaz. Ancak, genel seçimlerde olduğu gibi, siyasi partilerin üniversite seçimlerinde dolaylı etkileri olabilir.

Türkiye'de iki dereceli seçim, 1877-1943 yılları arasında uygulanmıştır. Bu sistem, 1946 yılında yapılan seçimlerde yerini tek dereceli seçim sistemine bırakmıştır.

Türkiye'de çoğunluk sistemi, çok partili ilk seçimlerden 27 Mayıs 1960 darbesine kadar uygulanmıştır. Bu sistem, 1950, 1954 ve 1957 yıllarındaki genel seçimlerde geniş bölgeli (liste usulü) tipi olarak kullanılmıştır. 1961 yılından sonra ise nispi temsil sisteminin değişik uygulamaları söz konusu olmuştur.

2018'de yapılan bazı anayasa değişiklikleri şunlardır: Cumhurbaşkanlığı kararnameleri: Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Cumhurbaşkanı ve milletvekili adaylığı: Bir kimse aynı zamanda hem cumhurbaşkanı adayı hem de milletvekili adayı olamaz ve aday gösterilemez. Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun: Yurt dışındaki seçmenlerin randevu ile oy kullanması usulü kaldırılıp, herhangi bir temsilcilikte oy kullanabilmelerine imkan tanındı. Milletvekili seçilebilme yaşı: Milletvekili seçilebilme yaşı 25'ten 18'e indirildi. Seçimlerin yapılması: Cumhurbaşkanı ve TBMM seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır ve bir kimse en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilir. Ayrıca, 2018'de Anayasa'nın 91. maddesi yürürlükten kaldırılarak, Bakanlar Kurulu'na verilen kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi kaldırıldı.

ABD seçim reformu, seçim güvenliğini artırmak ve adil bir seçim sistemi sağlamak amacıyla önerilen değişiklikleri ifade eder. Bazı reform önerileri: Kimlik doğrulama ve seçmen kayıtlarının güncellenmesi. Gerrymandering'in (stratejik taksimat) engellenmesi. Seçiciler Kurulu sisteminin değiştirilmesi. Bu reformların hayata geçirilmesi için Anayasa değişikliği gerekebilir, çünkü Seçiciler Kurulu sistemi Anayasa'da yer almaktadır.