Anayasa

AYM 220/6, Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 220. maddesinin 6. fıkrasını ifade eder. Anayasa Mahkemesi (AYM), 8 Aralık 2023 tarihinde bu fıkranın Anayasa'ya aykırı olduğu gerekçesiyle oybirliğiyle iptaline karar verdi.

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) bazı özellikleri şunlardır: 1. Milli Olması: Azınlık milletvekillerinin olmadığı, tamamen ulusal bir meclistir. 2. Olağanüstü Yetkiler Taşıması: Olağanüstü bir dönemde açılmış olup, hızlı karar alabilmek için olağanüstü yetkilerle donatılmıştır. 3. Partilerin Olmaması: İç politikadaki birçok konu ertelenmiş, bu yüzden siyasi partiler yerine gruplar oluşmuştur. 4. Kurucu Olması: Yeni bir devlet kurmuş ve 1921 Anayasası'nı hazırlamıştır. 5. İhtilalci Olması: Osmanlı yönetimini yok sayıp, Anadolu'da ulus egemenliğine dayalı bir devlet kurmuştur. 6. Güçler Birliği İlkesinin Benimsenmesi: Yasama, yürütme ve yargı yetkilerini kendinde toplamıştır. 7. Demokratik Olması: Üyelerini seçimle belirlemiş ve kararlarını oy çokluğuna göre almıştır. 8. Geniş Tabanlı Olması: Asker, çiftçi, din adamı, serbest meslek sahibi gibi çeşitli meslek gruplarından milletvekilleri katılmıştır.

Anayasanın süresi bitince, süresi biten üyeler yeniden seçilebilir.

Düşünce ve kanaat hürriyeti, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 25. maddesinde düzenlenmiştir.

Osmanlı'da ilk seçim, 1876 Anayasası'nın ilanı sonrası 1877 yılında gerçekleştirilmiştir. Seçimlerin yapılması için geçici bir kanun hükmünde kararname olan "Talimat-ı Muvakkate" çıkarılmıştır. Seçimlerin bazı özellikleri: - Seçme ve seçilme hakkı sadece erkeklere verilmiştir. - Oylama iki dereceli olarak yapılmıştır. - En çok oy alan adaylar kazanmıştır. - Seçimlere siyasi partiler katılmamıştır.

Anayasa madde 14'e göre temel hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılamaması ifadesi, bu hak ve özgürlüklerin, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmayı ve insan haklarına dayanan demokratik ve laik Cumhuriyeti ortadan kaldırmayı amaçlayan faaliyetler biçiminde kullanılamayacağı anlamına gelir. Ayrıca, Anayasa hükümlerinin, Devlete veya kişilere, Anayasayla tanınan temel hak ve hürriyetlerin yok edilmesini veya daha geniş şekilde sınırlandırılmasını amaçlayan bir faaliyette bulunmayı mümkün kılacak şekilde yorumlanamayacağı da bu madde kapsamında yer alır.

Cumhuriyetimizin yüzüncü yılında başlıca hukuk dallarındaki mevzuat gelişmeleri şunlardır: 1. Anayasa Hukuku: 20 Nisan 1924'te yeni bir Anayasa yürürlüğe girmiş, bu Anayasa ile "Devletin dini İslam'dır" ifadesi kaldırılmış ve kanunların mülkiliği ilkesi kabul edilmiştir. 2. Medeni Hukuk: 17 Şubat 1926'da İsviçre Medeni Kanunu kabul edilmiş, bu kanun ile kişisel özgürlükler genişlemiş, aile hukukunda kadın ve erkek eşit hale gelmiş ve kadınlar boşanma hakkı kazanmıştır. 3. Ceza Hukuku: 1 Temmuz 1926'da İtalya'dan alınan Ceza Kanunu yürürlüğe girmiş, bu kanun ile İslam hukuku kaynaklı suç ve cezalar kaldırılarak hapis cezası temel bir ceza haline gelmiştir. 4. İdare Hukuku: 23 Kasım 1925'te Şura-yı Devlet Kanunu kabul edilerek, Türkiye Cumhuriyeti Danıştayının kurulması için hukuki dayanak sağlanmıştır. 5. Borçlar Hukuku: 4 Ekim 1926'da İsviçre'den alınan Borçlar Kanunu yürürlüğe girmiş, bu kanun ile borç ilişkilerindeki din temelli ve farklı düzenlemeler kalkmış, birlik sağlanmıştır. 6. Ticaret Hukuku: 4 Ekim 1926'da Fransa, İtalya, Almanya gibi ülkelerin ticaret mevzuatlarından yararlanılarak Ticaret Kanunu yürürlüğe girmiş, ticari düzenlemelerde birlik sağlanmış ve kapitülasyonlar kaldırılmıştır.

Dünyada ilk kez yapılanlar farklı alanlarda farklı ülkelerde gerçekleşmiştir: 1. Sanayi Devrimi: İlk olarak İngiltere'de ortaya çıkmıştır. 2. İlk Dünya Kupası: İlk FIFA Dünya Kupası, Uruguay'da düzenlenmiştir. 3. Yazılı Anayasa: İlk yazılı anayasa, Amerika Birleşik Devletleri'nde yürürlüğe girmiştir.

El Salvador'daki Anayasa Anıtı (Monumento a La Constitución de El Salvador), 12 Ekim 1990 tarihinde yapılmıştır.

Anayasa krizi, 19 Şubat 2001 tarihinde Millî Güvenlik Kurulu (MGK) toplantısında meydana gelmiştir.

Anayasanın 12. maddesi, temel hak ve hürriyetlerin niteliğini düzenler ve şu hükümleri içerir: 1. Herkes, kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez ve vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahiptir. 2. Temel hak ve hürriyetler, kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve sorumluluklarını da ihtiva eder. Hak ve hürriyetlerin sınırlanması ise Anayasanın 13. maddesinde belirtilmiştir ve şu ilkeleri içerir: 1. Temel hak ve hürriyetler, yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. 2. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.

Anayasanın, yazılı kaynaklar hiyerarşisindeki yeri en üst basamakta yer almasıdır.

Irak Anayasası'nın değişmesinin başlıca nedenleri şunlardır: 1. 2003 ABD İşgali: 2003 yılında ABD'nin Irak'ı işgal etmesi, yeni bir anayasa ihtiyacını doğurdu. 2. Ulusal Birlik ve Kimlik Krizi: 2005 Anayasası, Irak'ın ulusal birliğini inşa etmekte başarısız oldu ve mezhepsel ve etnik ayrımları güçlendirdi. 3. Siyasi İstikrar Sorunları: Anayasa, içerdiği çelişkili ve yoruma açık hükümler nedeniyle siyasi istikrarsızlığa yol açtı. 4. Federal Yapı ve Yetki Dağılımı: Anayasanın federal yapısı ve bölgesel otoritelere tanıdığı geniş yetkiler, merkezi hükümetin yetkilerini sınırladı ve gelecekte olası bütünlük sorunlarına zemin hazırladı.

Anayasa değişikliği için referanduma gidilebilmesi 400 milletvekilinin oyuyla mümkündür. Eğer anayasa değişikliği teklifi 360 ile 399 oy alırsa, referandum yapılması gerekmektedir.

Cumhuriyetle devlet teşkilatı ile ilgili 10 soru: 1. Cumhuriyet nedir ve temel özellikleri nelerdir? 2. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk anayasası hangi tarihte kabul edilmiştir? 3. 1924 Anayasası ile hangi haklar genişletilmiştir? 4. Yasama organı olan Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin görevleri nelerdir? 5. Yürütme organı olan cumhurbaşkanı ve kabinesinin görevleri nelerdir? 6. Yargı organı olan bağımsız mahkemelerin görevleri nelerdir? 7. Atatürk döneminde demokrasinin gelişmesi için yapılan çalışmalardan üç tanesi nelerdir? 8. Milli egemenlik ilkesi ile ilgili bir örnek veriniz? 9. Çoğulculuk ilkesi ile ilgili bir örnek veriniz? 10. Eşitlik ilkesi ile ilgili bir örnek veriniz?

1960-1980 arası anayasaların ortak özellikleri şunlardır: 1. Sert Anayasalar: Her iki anayasa da değiştirilmesi zor ve değiştirilemeyen maddeler içerdiği için sert anayasalar olarak kabul edilir. 2. Kuvvetler Ayrılığı: Kuvvetler ayrılığı prensibi esas alınmıştır. 3. Sosyal Devlet: Sosyal devlet ve sosyal haklar gibi kavramlar ilk kez bu anayasalarda yer almıştır. 4. Çift Meclis Sistemi: Türkiye Büyük Millet Meclisi; Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi olarak ikiye ayrılmıştır. 5. Temel Hak ve Hürriyetler: Temel hak ve hürriyetler detaylı bir şekilde tarif edilerek güvence altına alınmıştır. 6. Yeni Kurumlar: Anayasa Mahkemesi, Milli Güvenlik Kurulu, Devlet Planlama Teşkilatı gibi yeni kurumlar kurulmuştur.

Türkiye, anayasasında belirtilen ilkeler doğrultusunda bir hukuk devleti olarak kabul edilmektedir. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 2. maddesinde, devletin "demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti" olduğu ifade edilmektedir. Ancak, bazı uzmanlar ve kaynaklar, Türkiye'nin hukuk devleti ilkesini tam anlamıyla yerine getirmediğini, çeşitli alanlarda hukukun üstünlüğünün zedelendiğini öne sürmektedir.

Anayasa Mahkemesi'ne verilen dilekçe suretleri, Anayasa Mahkemesi'nin resmi web sitesinden temin edilebilir.

Anayasanın 73. maddesinin 4. fıkrası, vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapma yetkisinin Bakanlar Kuruluna (daha sonra Cumhurbaşkanına) verilebileceğini öngörmektedir.

Anayasanın 51. ve 50. maddeleri işçi haklarıyla ilgilidir: 1. Anayasanın 51. Maddesi: Sendika Kurma Hakkı. 2. Anayasanın 50. Maddesi: Dinlenme Hakkı.