Akımlar

Eğitim felsefesinin üç temel akımı şunlardır: 1. Daimicilik (Perennializm). 2. Esasicilik (Essentializm). 3. İlerlemecilik (Progressivizm).

Nef'î, sebk-i Hindî (Hint tarzı) akımına mensup değildir. Nef'î, klâsik Türk edebiyatında kaside üstadı olarak şöhret bulmuştur.

Realizm (Gerçekçilik), 19. yüzyılın ikinci yarısında Fransa'da romantizme tepki olarak doğmuş bir sanat ve edebiyat akımıdır. Realizmde: Konu, gerçek veya yaşanmış hayattan alınır. Olay ve kişiler, yaşanan ve yaşayan kişilerin benzerleridir. Gözleme önem verilir, betimlemeler kahramanın gözüyle yapılır. Sanat, sanat için yapılır görüşü savunulur. Romantizm, 1830 yıllarında Fransa'da klasisizme tepki olarak doğmuş bir akımdır. Romantizmde: Coşkulu duygular ve büyük hisler merkeze konur. Doğa, geçmişe özlem ve tarih duygusu ön plandadır. Akıl yerine duygular ve hayaller önemlidir. Sanatçının kişiliği gizilmez, sanat toplum içindir görüşü benimsenir.

Dram, trajedi ve komedinin katı kurallarına tepki olarak ortaya çıkmıştır. Burjuva dramı, Fransız filozof Diderot'un trajediye karşı çıkmasıyla gelişmiştir. Romantik dram, 19. yüzyılda romantizm akımıyla birlikte trajedinin kurallarını yıkmak amacıyla ortaya çıkmıştır.

Kinizm, zenginlik, güç, şöhret gibi bütün insani duyguları terk edip her şeyden uzak yaşamayı benimseyen bir düşünce biçimidir. Kinizmin temel ilkeleri: Doğa: Kinizmin tutarlı uygulayıcısı olarak fıçıda yaşayan Diyojen, doğa düzeninin tüm öteki düzenlerden üstün olduğunu savunmuştur. Akıl: Erdem, insanın özgürlüğü ve kendi iç bağımsızlığı ile yaşamını sürdürmesidir. Kendi kendine yeterlilik: İnsan, her tür gereksinmeye olan bağımlılığından kurtulmalıdır. Özgürlük: Bilgi ile temellendirilen erdem anlayışı, insanı kuşatmış olan gereksemelerden sıyrılmayı sağlar. Kinizm kelimesi, aynı zamanda günümüzde karamsar, her şeyin kötü tarafını gören, insanlara karşı güvensiz ve alaycı kişiler için de kullanılmaktadır.

Otto Müller, Dışavurumculuk (Ekspresyonizm) akımına mensuptur. Ayrıca, 1910 yılında katıldığı ve 1913 yılına kadar üyesi olarak kaldığı "Die Brücke" (Köprü) adlı Dresden merkezli dışavurumcu sanatçı grubuna da dahildir.

Ekspresyonizmin (dışavurumculuk) gerçek anlamda kurucusu olarak kabul edilen bir grup veya kişi yoktur. Ancak, bu akımın ilk organize temsilcilerinden biri, 1905 yılında Almanya’da kurulan Die Brücke (Köprü) grubu olarak kabul edilir. 1911’de kurulan Der Blaue Reiter (Mavi Süvari) grubu ise ekspresyonizme daha felsefi ve ruhsal bir boyut kazandırmıştır. Ekspresyonizmin öncüleri arasında ise Edvard Munch, Wassily Kandinsky, Franz Marc ve Ernst Ludwig Kirchner gibi isimler yer alır.

Filibeli Ahmed Hilmi, modernist İslamcılar akımına mensuptur. Ayrıca, Ahmed Hilmi'nin mensup olduğu bazı diğer akımlar ve gruplar şunlardır: Masonluk ve siyonizm karşıtı. İttihat ve Terakki karşıtı. Tasavvufçu.

Space Age, retro-fütüristik bir tasarım akımıdır. Akımın bazı özellikleri: Şekiller: Roket, uydu, gezegen ve yıldız gibi uzay temalı formlar. Malzemeler: Metalik ve yansıtıcı malzemeler, yeni teknolojilerin kullanımı. Renkler: Beyaz, gümüş, krom ve parlak birincil renkler (kırmızı, mavi, sarı). Aesthetic: Atompunk, cassette futurism, mod, mid-century modern, pop art gibi akımlarla örtüşür. Space Age, popüler kültüre de etki etmiş, "The Jetsons" ve "Star Trek" gibi yapımlara ilham kaynağı olmuştur.

Peride Celal, toplumsal gerçekçi edebiyat akımına mensuptur.

Epikurosçuluk ve hedonizm aynı değildir, ancak hedonizm bir felsefi epikurosçuluk biçimidir. Hedonizm, zevkin hayattaki en önemli veya tek iyi olduğunu kabul eden bir düşünce okuludur. Epikuros'a göre mutluluk, bedensel ve özellikle de zihinsel acıların tamamen yokluğudur. Aristippos'un hedonizminde ise haz, geçmiş ya da gelecekte değil, yaşanılan anın içinde aranmalıdır.

Mahallileşme (Türkî-i Basit) Akımı'na aittir. Mahallileşme Akımı, 16. yüzyılın ilk çeyreğinde ortaya çıkmış ve divan edebiyatını Farsça ve Arapça mazmunlardan arındırarak daha yerel hale getirmeyi amaçlamıştır. Temsilcileri: Tatavlalı Mahremi; Aydınlı Visâlî; Edirneli Nazmî; Necati Bey; Nedim; Enderunlu Vasıf.

Hisarcılar, Garip (Birinci Yeni) akımına tepki olarak doğmuştur. Ayrıca, ilerleyen yıllarda diğer edebi akımlara da eleştirel yaklaşmışlardır.

Gazeteci ve yazar Necdet Sevinç, Türkçülük ve Türk milliyetçiliği akımlarına mensuptur.

Erdal Öz, toplumsal gerçekçi edebiyat akımı içerisinde yer almaktadır. 1970 sonrasında bu akıma yönelen Öz, 12 Mart döneminde hukuk dışı uygulamalarla karşılaşan tutukluların yaşamlarından kesitler sunmuştur.

Saf (öz) şiir anlayışı ile ilgili bazı sorular: Öz (saf) şiir anlayışı hangi akımdan etkilenmiştir?. Öz şiir anlayışının Batı'daki temsilcisi kimdir?. Öz şiir anlayışının Türk edebiyatındaki öncüleri kimlerdir?. Öz şiirin Cumhuriyet Dönemi'ndeki önemli temsilcileri kimlerdir?. Öz şiirde biçim mi, içerik mi ön plandadır?. Öz şiirin ana özellikleri nelerdir?. Öz şiir anlayışına göre şiir neye hizmet eder?. En çok kullanılan temalar nelerdir?.

Sol LeWitt, kavramsal sanat ve minimalizm gibi akımlarla özdeşleştirilmiş ve bu alanlarda öncü olmuş Amerikalı bir sanatçıdır.

17. ve 18. yüzyıl felsefesi ile 19. ve 20. yüzyıl felsefesi arasındaki bazı farklar: Akıl ve Bilgi Yaklaşımı: 17. ve 18. yüzyılda akıl ve bilgiye güven duyulmuş, 19. ve 20. yüzyılda ise felsefenin problemlerine yeni açıklamalar getirilmiştir. Otorite Eleştirisi: 19. ve 20. yüzyılda siyasi ve dinî otoritelere karşı çıkılmıştır. Ana Akımlar: 17. ve 18. yüzyılda Aydınlanma felsefesi hakimken, 19. ve 20. yüzyılda mantıkçı pozitivizm, diyalektik materyalizm ve varoluşçuluk gibi yeni akımlar ortaya çıkmıştır. Toplumsal ve Bilimsel Değişimler: 19. ve 20. yüzyıl, Fransız İhtilali ve Sanayi Devrimi gibi büyük toplumsal dönüşümlere sahne olmuştur. Felsefi Yöntemler: 19. ve 20. yüzyılda dil ve mantık üzerine yoğunlaşılmış, dilsel analizler ve bilim felsefesi ön plana çıkmıştır. Uzmanlaşma: 18-19. yüzyıldaki sistem kurma eğiliminden ziyade, 20. yüzyılda felsefenin belirli alanlarında uzmanlaşma görülmüştür.

Nazlı Eray, büyülü gerçekçilik akımının temsilcilerinden biridir. Eserlerinde gerçek ile gerçek dışı arasındaki sınırları bulanıklaştırarak olağanüstü olayları sıradanmış gibi sunar. Eleştirmenler, onun tarzını “fantastik”, “fantastik gerçekçi” veya “rüya formu” olarak tanımlamıştır.

Fecr-i Ati topluluğu, Edebiyat-ı Cedide (Servet-i Fünûn) akımına tepki olarak doğmuştur. Fecr-i Ati, batıdaki benzerlerinde olduğu gibi belli ilkeler çevresinde birleşen bir yazın topluluğu biçiminde ortaya çıkmıştır.