Akarsular

Akarsuların yanal ve derine aşındırması farklı yerlerde görülür: 1. Derine Aşındırma: Akarsuların eğimin fazla olduğu kaynak kısımlarına yakın yerlerde gerçekleşir ve "V" şeklinde vadiler oluşturur. 2. Yana Aşındırma: Akarsuların yatak eğiminin azaldığı yerlerde meydana gelir ve alüvyal tabanlı vadiler oluşturur.

Akarsu denge profili, akarsuyun yatağını taban seviyesine kadar aşındırmasıyla oluşur. Bu süreç şu adımlarla gerçekleşir: 1. Derine Aşındırma: Akarsu, eğimin fazla olduğu yerlerde yatağını derine doğru kazarak aşındırır. 2. Yana Aşındırma: Eğimin azaldığı yerlerde akarsu, yanlara çarparak aşındırma yapar. 3. Geriye Aşındırma: Akarsuyun ağız kesiminden kaynağına doğru aşındırması, akarsu havzasındaki engebeleri ortadan kaldırır. Bu süreçler sonucunda akarsuyun yatak eğimi azalır, akış hızı yavaşlar ve aşındırma gücü ile taşıma kapasitesi düşer.

Kayseri'nin coğrafi zenginlikleri şunlardır: 1. Dağlar: Erciyes Dağı batıda, Aladağlar Dağları ise doğuda yer alır. 2. Akarsular ve Göller: Şehrin güneyinden Zamantı Nehri geçer ve Sultan Marshes ile Tekir Gölü gibi sulak alanlar da mevcuttur. 3. Tarım Arazileri: Kayseri, verimli arazileriyle tarımsal faaliyetler için elverişlidir. 4. Doğal Güzellikler: Kapuzbaşı Şelaleleri, Soğanlı Harabeleri ve Erciyes Kayak Merkezi gibi doğal güzellikler de Kayseri'nin önemli coğrafi varlıkları arasındadır.

Akarsu şatlı ifadesi, akarsu sedimenti olarak da bilinen fluvial sediment anlamına gelebilir. Akarsu sedimenti, akarsuların taşıdığı maddelerden oluşan tortul ve çökeldir.

Türkiye'deki kanyonlar, akarsuların yataklarını aşındırması sonucu oluşur. Bu süreç genellikle şu şekilde gerçekleşir: 1. Aşındırma: Akarsu yatağındaki taşlar ve kumlar, kanyonun duvarlarını aşındırır. 2. Taşınma: Aşındırılan malzeme, akarsu tarafından taşınarak kanyonun derinliğini artırır. 3. Birikme: Taşınan malzeme, kanyonun alt kısımlarında birikerek vadileri oluşturur. Ayrıca, tektonik faaliyetler ve erozyon da kanyon oluşumunda etkili olabilir.

Doğru. Akarsuların en büyüklerine nehir veya ırmak, en küçüklerine ise çay veya dere denir.

Türkiye akarsuları, üç ana gruba ayrılır: 1. Kaynağını Başka Ülkeden Alıp Ülkemizden Denize Dökülenler: Fırat, Dicle, Aras, Kura. 2. Kaynağını Türkiye’den Alıp Başka Ülkelerden Denize Dökülenler: Meriç. 3. Tamamı Türkiye Sınırları İçinde Olan Akarsular: Kızılırmak, Sakarya, Gediz, Büyük Menderes, Bartın Çayı (ulaşım yapılan tek akarsu).

Balıkesir'deki başlıca akarsular şunlardır: 1. Susurluk (Simav) Çayı: Kütahya'nın Şaphane Dağı'ndan çıkarak Bursa'da Nilüfer Çayı ile birleşip Marmara Denizi'ne dökülür. 2. Gönen Çayı: Kaz Dağı'ndan çıkarak Kazak, Bakırçay ve Akkayası çaylarını alır ve Erdek Körfezi'ne dökülür. 3. Atnos Deresi: Bilinen diğer çaylar arasında yer alır. 4. Kızıklı Dere: Balıkesir'deki diğer önemli akarsulardan biridir. 5. Kara Dere: İl sınırları içindeki akarsulardandır.

Menderesi oluşturan bir akarsuyun yatak eğimi ve akış hızı şu şekilde değişir: 1. Yatak Eğimi: Akarsuyun yatak eğimi azalır. 2. Akış Hızı: Akarsuyun akış hızı düşer.

Akarsularda düzenli ve düzensiz rejim, akarsuyun debisinin yıl içinde gösterdiği değişime verilen isimlerdir. - Düzenli rejim: Akarsuyun debisinde yıl içinde belirgin bir değişim yoksa, rejim düzenlidir. - Düzensiz rejim: Akarsuyun debisinde yıl içinde belirgin değişimler varsa, rejim düzensizdir.

Karadeniz'in en büyük iki akarsuyu Kızılırmak ve Yeşilırmak'tır.

Akarsuyun yeterli miktarda alüvyon taşıması, delta şeklinin oluşabilmesi için bir koşuldur.

Epijenik ve süperimpoze terimleri, jeomorfolojide farklı bağlamlarda kullanılır: 1. Epijenik: Akarsuların, altındaki kıvrım ve faylardan genç olması durumunu ifade eder. 2. Süperimpoze: Bir sahadaki profillerin, aynı tabana göre çizilerek birbiri üzerine gelecek şekilde konmasıyla oluşturulan profil türüdür.

Kapalı ve açık havzalar farklı bölgelerde bulunur: 1. Açık Havzalar: Bu havzalar, akarsuların denizlere veya okyanuslara ulaşıp döküldüğü bölgelerde bulunur. 2. Kapalı Havzalar: Bu havzalar ise akarsuların denizlere ulaşamayıp göllere döküldüğü iç kesimlerde görülür.

Akarsular, dış kuvvetler arasında yer şekillerini en çok etkileyenlerden biridir.

Marmara Bölgesi'nin beş önemli akarsuyu şunlardır: 1. Susurluk Çayı (Marmara Denizi'ne dökülür). 2. Gönen Çayı (Marmara Denizi'ne dökülür). 3. Kocabaş Çayı (Marmara Denizi'ne dökülür). 4. Sakarya Irmağı (Karadeniz'e dökülür). 5. Meriç Irmağı (Ege Denizi'ne dökülür).

Düzce'nin su kaynakları şunlardır: 1. Akarsular: Düzce'nin başlıca akarsuları Küçük Melen, Asar Suyu, Uğur Suyu, Aksu Deresi ve Büyük Melen Çayı'dır. 2. Göller: Efteni Gölü, Topuk Yaylası Göleti, Hasanlar Baraj Gölü, Torkul Yaylası Göleti ve Çamlıpınar Göleti Düzce'deki önemli göllerdir. 3. Tabiat Parkları: Kurugöl Tabiat Parkı ve Güzeldere Şelalesi Tabiat Parkı da su kaynaklarının bulunduğu alanlar arasındadır.

Akarsu yatağı ve vadi, akarsuların oluşturduğu yeryüzü şekilleridir. Akarsu yatağı, akarsuyun içinde akışa geçtiği çukurluğa verilen isimdir. Vadi ise, akarsuların yataklarını derine, yana ve geriye doğru aşındırmaları sonucu oluşan, sürekli inişi bulunan çukurluklardır. Vadi türleri şunlardır: Çentik vadi: Akarsuların kaynağa yakın alanlarda oluşturduğu derin vadilerdir. Boğaz vadi: Akarsuların dağları enine keserek oluşturduğu vadilerdir. Kanyon vadi: Farklı dirençteki tabakaların aşınması sonucu oluşan, yamaçları dik ve taraçalı vadilerdir. Asimetrik vadi: Farklı dirençteki yamaçların farklı şekilde aşınması sonucu oluşan vadilerdir.

Kocaeli'nin fiziki haritası, Marmara Bölgesi'nin Çatalca-Kocaeli Bölümü'nde yer alan il sınırlarını ve coğrafi özellikleri gösterir. Başlıca fiziki özellikler: - Dağlar: İlin güney kısmında Samanlı Dağları yer alır ve Kartepe (eski adıyla Keltepe) 1601 metre ile en yüksek noktadır. - Ovalar ve Platolar: Akarsuların yığıntılarıyla oluşmuş küçük alüvyal düzlükler. - Akarsular: Riva (Çayağzı) Deresi, Göksu (Ağva) Deresi, Yulaflı Deresi, Kocadere ve Sansu gibi nehirler. - Göller: Sapanca Gölü ve Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından yaptırılan Yuvacık Baraj Gölü. - İklim: Genel olarak Akdeniz ve Karadeniz iklimlerinin geçiş bölgesinde yer alır; yazlar sıcak ve az yağışlı, kışlar yağışlı ve ılımandır.

Kaide seviyesi (taban seviyesi), akarsuların aşındırabilecekleri en son seviyeyi ifade eder. Bu seviye, genellikle deniz seviyesi olarak kabul edilir.