Akarsular

U şekilli vadiler, buzulların aşındırmasıyla oluşan vadilerdir. Türkiye'de U şekilli vadilere, Doğu Karadeniz'in yüksek kesimlerinde, Kaçkar Dağları'nda örnek verilebilir.

Memba ve mansap, akarsu kesitinde kullanılan terimlerdir. Memba bölgesi. Mansap bölgesi.

Türkiye'deki bazı akarsu isimleri şunlardır: Marmara Bölgesi: Meriç (Ergene), Sakarya, Susurluk, Orhaneli Çayı, Nilüfer Çayı, Gönen Çayı. Ege Bölgesi: Bakırçay, Gediz, Büyük Menderes, Küçük Menderes. Akdeniz Bölgesi: Dalaman Çayı, Eşen Çayı, Manavgat, Aksu, Köprü, Seyhan, Ceyhan, Asi. Karadeniz Bölgesi: Kızılırmak, Yeşilırmak, Bartın Çayı, Kelkit Çayı, Filyos, Doğankent Çayı, Çoruh. İç Anadolu Bölgesi: Çarşamba Suyu, Porsuk, Sakarya, Kızılırmak, Samancı Çayı. Doğu Anadolu Bölgesi: Fırat, Aras, Kura, Karasu, Murat, Dicle, Arpaçay, Zap Suyu. Ayrıca, kaynağı Türkiye dışında olan Asi ve Meriç nehirleri de Türkiye'ye dökülmektedir.

Türkiye'deki 25 akarsu havzası şunlardır: 1. Dicle-Fırat Havzası. 2. Aras Havzası. 3. Çoruh Havzası. 4. Meriç-Ergene Havzası. 5. Asi Havzası. 6. Kızılırmak Havzası. 7. Sakarya Havzası. 8. Konya Kapalı Havzası. 9. Yeşilırmak Havzası. 10. Büyük Menderes Havzası. 11. Batı Karadeniz Havzası. 12. Marmara Havzası. 13. Doğu Karadeniz Havzası. 14. Susurluk Havzası. 15. Doğu Akdeniz Havzası. 16. Ceyhan Havzası. 17. Batı Akdeniz Havzası. 18. Antalya Havzası. 19. Van Gölü Havzası. 20. Gediz Havzası. 21. Kuzey Ege Havzası. 22. Akarçay Havzası. 23. Küçük Menderes Havzası. 24. Burdur Göller Havzası. Bu havzalardan 5 tanesi sınır aşan su havzası özelliği göstermektedir: Dicle-Fırat, Asi, Çoruh, Aras ve Meriç-Ergene.

Türkiye'deki en büyük üç akarsu, Kızılırmak, Sakarya ve Büyük Menderes'tir. 1. Kızılırmak: 1151 km uzunluğundadır. 2. Sakarya: 824 km uzunluğundadır. 3. Büyük Menderes: 584 km uzunluğundadır. Diğer önemli akarsular arasında Yeşilırmak, Ceyhan, Gediz ve Küçük Menderes de bulunmaktadır.

Kızılırmak ile birleşen bazı akarsular şunlardır: Delice Irmağı; Devrez Çayı; Gökırmak; Koç Deresi; Tavra Deresi; Cebirin Deresi; Kavak Deresi; Acısu. Ayrıca, Kızılırmak, Zara ilçe merkezinin bulunduğu bölgede, Beydağların eteklerinden doğan Acısu ile de birleşir.

"Kıyıda biriktirdikleriyle" ifadesi, kıyılarda biriken malzemeler anlamına gelebilir. Bu malzemeler genellikle dalga ve akıntıların etkisiyle kıyıya taşınan kum, çakıl ve diğer sedimanlardan oluşur. Bazı kıyı biriktirme şekilleri: Kıyı oku (kıyı kordonu): Dalga ve akıntıların malzemeleri koy kenarlarında biriktirmesiyle oluşur. Lagün (kıyı set gölü): Bir körfezin denize açılan kısmının bir kıyı oku ile kapanmasıyla oluşur. Plaj: Dalgaların getirdiği malzemeleri alçak kıyılarda biriktirmesiyle oluşur.

Tabanlı vadi (alüvyal vadi), akarsu yatağının taban seviyesine ulaşması ve taşıma kapasitesinin azalması ile akarsuyun yanlara doğru kıvrımlı aşındırma yapması, ardından yanlara doğru aşındırmanın sürekli devamı ile oluşan vadilerdir. Özellikleri: Akarsu yataklarında biriken alüvyonlar verimli tarım arazilerinin meydana gelmesine olanak sağlar. Akarsular, menderes adı verilen kıvrımlı bir şekilde akar. Türkiye'deki bazı örnekler: Kızılırmak; Fırat; Seyhan; Murat.

Türkiye'de en çok menderes yapan akarsu Büyük Menderes Nehri'dir. Büyük Menderes, Banaz Çayı ve Küfi Suyu'nun kollarının birleşmesi ile oluşur.

Akarsuların yanal ve derine aşındırmasının görüldüğü yerler: Yanal aşındırma, menderesli akışlarda akarsuyun yanlara çarparak salınım yaptığı yerlerde görülür. Derine aşındırma, akarsuyun yatağını düşey doğrultuda aşındırarak deniz seviyesine indirmeye çalıştığı durumlarda görülür. Türkiye'de yanal aşındırma, genellikle büyük akarsularda ve alüvyal kanallarda görülür. Derine aşındırma, Doğu Anadolu'daki akarsularda yaygındır. Ayrıca, akarsuyun ağız kısmından itibaren zamanla yatağını kaynağına doğru kazarak yaptığı geriye doğru aşındırma da görülür.

Kayseri'nin coğrafi zenginlikleri şunlardır: Dağlar: Erciyes Dağı (3.916 metre), Koramaz Dağı, Lifos Dağı ve Tahtalı Dağları. Göller: Camız Gölü, Çöl Gölü, Sarıgöl, Yay Gölü ve Tuzla Gölü. Akarsular: Kızılırmak, Zamantı Irmağı ve Sarız Çayı. Barajlar ve Göletler: Ağcaşar Barajı, Akköy Barajı, Bahçelik Barajı gibi çeşitli büyüklüklerde barajlar ve göletler. Bitki Örtüsü: Bozkır bitki örtüsü hâkimdir; yüksek kesimlerde ormanlar bulunur. Doğal Alanlar: Kıranardı Kent Ormanı, Beştepeler Parkı gibi piknik ve mesire alanları. Yer Altı Kaynakları: Asbest, altın, bakır, kurşun, çinko, demir gibi çeşitli madenler.

Akarsu denge profili, akarsuyun vadisini aşındırması sonucunda eğimli arazilerin ortadan kalkmasıyla oluşur. Oluşum süreci: Akarsu, yatağını ağızdan kaynağa doğru geri aşındırarak düzleştirir. Bu süreçte, başlangıçta bulunan dev kazanları ve pürüzlü şekiller ortadan kalkar. Akarsu yatağının ağzından kaynağa doğru uzanan profil, içbükey düzenli bir eğri haline gelir. Özellikler: Denge profiline ulaşmış akarsularda derine aşındırma sona erer, aşınma yana doğru olur. Eğim kırıkları, şelale gibi durumlar gözlenmez. Akarsu taşımacılığı için uygundurlar, ancak hidroelektrik özellikleri azdır.

"Akarsu şatlı" ifadesi, Türkçe'de yaygın olarak kullanılan bir terim değildir. Ancak, "akarsu" kelimesi, yeryüzünde veya yeraltında belirli bir yatak içinde, eğim boyunca sürekli veya zaman zaman akan su anlamına gelir. Akarsuların bazı özellikleri: Kaynak: Akarsuyun doğduğu yer. Ağız: Akarsuyun bir başka akarsuya, göle, denize veya okyanusa döküldüğü yer. Havza: Akarsuyun sularını topladığı alan. Rejim: Akarsu akımının yıl içinde gösterdiği seviye değişiklikleri. Eğer "akarsu şatlı" ifadesi belirli bir bağlamda kullanılıyorsa, daha fazla bilgi veya bağlam sağlanması gerekebilir.

Türkiye'de kanyonlar, akarsuların kalkerli alanlarda derine doğru aşındırma yapması sonucu oluşur. Kanyon oluşumunda etkili olan diğer faktörler şunlardır: Hava akımları: Kuru alanlarda sulak bölgelere nazaran daha etkili olan hava akımları, kanyon oluşumunu hızlandırır. Erozyon: Erozyon ve aşınmaya dayanıklı sert kayalar (genellikle granit veya kumtaşı) kanyon duvarlarını oluşturur. Türkiye'de kanyonların en çok görüldüğü bölgeler Akdeniz, Kastamonu, Artvin, Muğla, Mersin ve Çorum'dur.

Doğru. Akarsuların en büyüklerine nehir veya ırmak, en küçüklerine ise çay veya dere denir. Dere: En küçük akarsu türüdür ve genellikle vadi içinde olur. Çay: Dereden daha büyük, nehirden daha küçüktür. Nehir (Irmak): Büyük akarsular nehir veya ırmak olarak adlandırılır.

Türkiye akarsuları, döküldükleri yerlere göre beş ana gruba ayrılır: 1. Karadeniz'e dökülenler. 2. Marmara Denizi'ne dökülenler. 3. Ege Denizi'ne dökülenler. 4. Akdeniz'e dökülenler. 5. Basra Körfezi'ne dökülenler. Ayrıca, Türkiye'deki akarsular, kaynaklarının bulunduğu bölgelere göre de sınıflandırılabilir.

Menderesi oluşturan bir akarsuyun yatak eğimi ve akış hızı şu şekilde değişir: Yatak eğimi. Akış hızı.

Balıkesir'deki bazı akarsular: Susurluk Çayı. Gönen Çayı. Koca Çay. Havran Çayı. Ayrıca, Balıkesir'de Karakoç Deresi, Kocaçay ve Madra Çayı gibi akarsular da bulunmaktadır.

Akarsularda düzenli ve düzensiz rejim şu şekilde açıklanabilir: Düzenli rejim. Düzensiz rejim. Akarsular, düzenli ve düzensiz rejimin yanı sıra sel rejimli, basit rejimli ve karma rejimli olarak da sınıflandırılabilir.

Kapalı havzalar, genellikle iç kesimlerde ve kurak iklim bölgelerinde bulunur. Açık havzalar ise kıyı kesimlerde ve nemli bölgelerde görülür.