YeryüzüŞekilleri

Dünyanın 7 büyük yeryüzü şekli şunlardır: 1. Dağ: Çevresine göre yüksekte kalan, tabandan zirveye doğru yamaçları eğimli yeryüzü şekli. 2. Plato: Akarsular tarafından derince yarılmış, çevresine göre yüksekte kalmış düzlük. 3. Körfez: Denizlerin karaların içine doğru sokulmuş şekli. 4. Yarımada: Bir tarafı toprağa bağlı, üç tarafı sularla çevrili kara parçası. 5. Deniz: Yerkabuğunun çukur bölümlerini dolduran, birbiriyle bağlantılı tuzlu su kütlesi. 6. Ada: Dört tarafı sularla çevrili kara parçası. 7. Vadi: Akarsular tarafından aşındırılmış, v veya u şeklindeki şekil.

Ankara, çeşitli yeryüzü şekillerine sahiptir: 1. Ovalar ve Platolar: Ankara genel olarak geniş ve yüksek platolarla çevrilidir. 2. Dağlar: Yıldırım Dağı, Elma Dağ, Dinek Dağı, Aydos Dağı, İdris Dağı gibi dağlar bulunmaktadır. 3. Su Kaynakları: Kızılırmak ve Sakarya Nehri'ne yakındır. 4. Tarihi ve Doğal Güzellikler: Anıtkabir, Atatürk Orman Çiftliği, Ankara Kalesi, Roma Hamamı, Mogan Gölü ve Eymir Gölü gibi önemli mekanlar bulunmaktadır.

Topografya haritası, coğrafyanın temel araçlarından biri olup, yeryüzünün veya bir parçasının ayrıntılı yüzey şekillerini ve doğal unsurlarını gösteren ölçekli bir haritadır. Bu haritalar, izohips (eş yükselti eğrileri) gibi yöntemlerle arazi yüksekliği, eğim, vadi ve tepe gibi unsurları belirtir. Kullanım alanları arasında mühendislik, inşaat, çevre planlaması, tarım ve askeri strateji bulunur.

Ege Bölgesi'nin yeryüzü şekilleri şunlardır: 1. Dağlar: Bölgede kıyıya dik uzanan kırıklı dağlar bulunur. 2. Ovalar: Faylanma sonucu meydana gelen çöküntü ovalarıdır. 3. Akarsular: Bölgede akarsular menderesler çizerek akar ve denize döküldükleri yerlerde büyük delta ovaları oluşur. 4. Körfezler ve Yarımadalar: Ege Denizi'ne kıyısı olan bölgede birçok koy, körfez, yarımada ve ada bulunur.

Balıkesir ilinin en önemli yeryüzü şekli, platolar olarak kabul edilir.

Coğrafya ve jeomorfoloji arasındaki temel fark, inceledikleri alanların ve konuların farklı olmasıdır: - Coğrafya, yeryüzünü ve onun farklı karakterdeki bölgelerini inceleyen bir bilim dalıdır. - Jeomorfoloji ise, yer şekillerinin yapısını, oluşum süreçlerini ve özelliklerini inceleyen bir coğrafya dalıdır.

Sık kullanılan şekiller çeşitli alanlarda farklı anlamlar taşıyabilir. İşte bazı örnekler: 1. Mutfakta Pişirme Teknikleri: Mutfakta en sık kullanılan pişirme şekilleri arasında baking (fırında pişirme), poaching (su içerisinde pişirme), blanching (ön pişirme), boiling (haşlama), simmering (suda düşük sıcaklıkta pişirme), frying (yağda kızartma), roasting (kuru ısıda pişirme) ve grilling (ızgarada pişirme) bulunur. 2. Coğrafya: Yeryüzü şekillerinden bazıları şunlardır: vadi, kanyon, menderes, kırgıbayır, çağlayan ve çavlanlar, peribacaları ve peneplen (yontukdüz). 3. Geometri: En bilinen geometrik şekiller arasında kare, üçgen, dikdörtgen, küre ve koni bulunur.

Aydın ilinin yeryüzü şekilleri şunlardır: 1. Ovalar: Menderes Ovası, Aydın Ovası, Koçarlı Ovası, Söke Ovası ve Balat Ovası. 2. Dağlar: Bozdağlar, Aydın Dağları, Cevizli Dağı, Madran Dağı ve Beydağı. 3. Kıyılar: Ege Denizi kıyıları, kumlu plajları ve turkuaz renkli deniziyle ünlüdür. 4. Göller: Bafa Gölü, tek tabii göldür.

Yeryüzü şekillerinin iklim üzerindeki etkileri şunlardır: 1. Yükseklik: Dağlık bölgelerdeki yükseklik, sıcaklık ve yağış miktarını etkileyerek mikroiklimlerin oluşumuna neden olur. 2. Okyanus Akıntıları: Yer şekilleri, okyanus akıntılarının yönünü etkileyerek, kıyı iklimlerini belirler. 3. Topografya: Yer şekillerinin genel yapısı, rüzgar akımlarını yönlendirerek, belirli bölgelerde iklimin daha ılıman veya sert olmasına neden olabilir. 4. Volkanik Aktivite: Volkanik patlamalar, dağların ve diğer yer şekillerinin oluşumuna yol açar ve bu süreç, yer şekillerinin şekillenmesinde önemli bir rol oynar. 5. Erozyon: İklim koşulları, özellikle yağış miktarı ve rüzgar hızı, erozyon süreçlerinde önemli bir rol oynar ve yer şekillerinin aşınmasına neden olur.

Fethiye'nin yeryüzü şekilleri, Türkiye'nin fiziki haritasına göre şu şekilde belirlenmiştir: 1. Dağlar: Fethiye çevresinde dağlık alanlar bulunmaktadır. 2. Ovalar ve Platolar: Bölgede ovalar ve platolar geniş yer kaplar. 3. Akarsular: Fethiye'den geçen akarsular, haritada mavi renkle gösterilir ve derinliklerine göre farklı tonlarda belirtilir. 4. Kıyı Yapısı: Türkiye'nin üç tarafı denizlerle çevrili olduğu için, Fethiye'nin de kıyı yapısı haritada yer alır.

İstanbul'un yeryüzü şekilleri şunlardır: 1. Boğazlar ve Körfezler: İstanbul, Karadeniz ile Marmara Denizi'ni birleştiren Boğaziçi ve Haliç gibi önemli doğal su yollarına sahiptir. 2. Tepeler: Şehirde Çamlıca Tepesi, Pierre Loti Tepesi ve Galata Kulesi gibi yüksek noktalar bulunmaktadır. 3. Platolar ve Dağlar: İstanbul'un arazisinin %74'ü plato ve yaylalardan, %16'sı dağlardan oluşmaktadır. 4. Akarsular: Riva, Alibey ve Kağıthane Dereleri gibi birçok dere ve çay bulunmaktadır. 5. Adalar: İstanbul'un güneyinde yer alan Prens Adaları, şehrin doğal zenginliklerinden biridir. 6. Kıyılar: Şehir, çeşitli koylar, plajlar ve iskeleler ile çevrilidir.

Kabartma haritalarda aşağıdaki yeryüzü şekilleri gösterilir: 1. Dağlar: Yüksek ve çevresine göre belirgin yeryüzü şekilleri. 2. Ovalar: Çevresine göre alçakta kalmış düzlükler. 3. Platolar: Akarsular tarafından derin biçimde yarılmış yüksek düzlükler. 4. Vadiler: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturduğu oluklar. 5. Denizler ve Göller: Su kütleleri.

Yaşadığınız ilin göreceli konumu hakkında bilgi vermek için aşağıdaki üç özellik kullanılabilir: 1. Yeryüzü Şekilleri: İlin bulunduğu bölgenin coğrafi yapısı ve yer şekilleri (dağlar, ovalar, platolar). 2. Su Kaynakları: İlin çevresindeki nehirler, göller ve denizler gibi su kaynakları. 3. Tarihi Mekanlar: İlde bulunan antik kalıntılar, tarihi yapılar ve kültürel miras. Örneğin, Ankara ilinin göreceli konumu şu şekilde tanımlanabilir: - Yeryüzü Şekilleri: Ankara, genel olarak doğu-batı yönünde uzanan dağlarla çevrilidir. - Su Kaynakları: İl, Kızılırmak ve Sakarya Nehri gibi önemli su kaynaklarının yakınındadır. - Tarihi Mekanlar: Ankara, tarihi boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış ve bu nedenle zengin bir tarihi mirasa sahiptir.

Fiziki haritalarda renklendirme, yeryüzü şekillerinin yükselti özelliklerini göstermek için yapılır. Bunun için kullanılan bazı yöntemler şunlardır: 1. Birim Değer Renklendirme: Belirli bir aralıktaki değerler farklı renklerle temsil edilir. 2. Yoğunluk Renklendirme: Bir bölgedeki yoğunluğu göstermek için farklı renk tonları kullanılır. 3. İzohips Yöntemi: Deniz seviyesine göre aynı yükseltide bulunan noktaların birleştirilmesiyle elde edilen eğriler kullanılır. 4. Mavi Tonları: Denizler ve göller, su birikintileri mavi renk ile belirtilir.

Yüksekte olan yeryüzü şekilleri şunlardır: 1. Dağ: Çevresine göre yüksekte kalan, tabandan zirveye doğru yamaçları eğimli yer şeklidir. 2. Plato: Akarsular tarafından derin yarılmış, çevresine göre yüksekte kalan geniş düzlüklerdir. 3. Tepe: Yüksekliği 500 metreyi geçmeyen küçük yükseltilerdir.

Tor ve peri bacaları farklı oluşumlardır. Peri bacaları, yağmur, rüzgar ve sel sularının tüflerden oluşan yapıyı aşındırmasıyla ortaya çıkan koni biçimindeki oluşumlardır. Tor topografyası ise, İç Anadolu Bölgesi'nde, Kapadokya'da görülen, granitlerin fiziksel ve kimyasal ayrışmaya uğrayarak bloklara dönüşmesi sonucu oluşan ilginç yeryüzü şekilleridir.

Konya'nın düz bir şehir olmasının nedeni, yeryüzü şeklinin düz arazilerden oluşmasıdır.

Tokat'ın yeryüzü şekilleri şunlardır: 1. Orman ve fundalıklar: Tokat il topraklarının %39'unu kaplar. 2. Ekili-dikili alanlar: İl topraklarının %38'i bu alanlara ayrılmıştır. 3. Çayır ve meralar: %12'lik bir alanı kaplar. 4. Dağlar: Tokat, kıvrımlı, kırıklı ve volkanik dağlara sahiptir. 5. Platolar: Obruk, Cihanbeyli, Haymana gibi yatay duruşlu platolar bulunur.

Uşak'ın karasal iklim olmasının nedeni, yeryüzü şekilleri ve yükseltinin etkisine bağlı olarak denizelliğin iç kesimlere yeterince sokulamamasıdır. Bu durum, günlük ve yıllık sıcaklık farklarının fazla, kışların uzun ve soğuk, yazların ise sıcak ve kurak geçmesine yol açar.

Fiziki haritalarda görünmeyen yer şekilleri, bu haritaların genellikle yükselti ve derinlik gibi coğrafi özellikleri göstermek amacıyla hazırlanması nedeniyle yoktur. Fiziki haritalarda daha çok dağlar, tepeler, vadiler, ovalar, akarsular ve göller gibi yeryüzü şekilleri gösterilir.