YazıSistemleri

Çince alfabesi, Türkçe'ye benzer değildir çünkü farklı yazım sistemleri ve dil yapıları kullanırlar. Çince, logografik bir yazı sistemine sahiptir ve her karakter bir kelime veya kavramı temsil eder.

Eski Türklerde yazı, farklı alfabeler kullanılarak yazılırdı. Başlıca yazı sistemleri şunlardır: 1. Göktürk Alfabesi: Türklerin bilinen en eski alfabesidir. 2. Uygur Alfabesi: Soğd alfabesinden alınarak geliştirilmiş bir yazı sistemidir. 3. Arap Alfabesi: Türkler, İslamiyet'i kabul ettikten sonra bu alfabeyi kullanmışlardır. 4. Latin Alfabesi: 1928 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk tarafından kabul edilen bu alfabe, Türk dilinin modern yazımında kullanılmaktadır.

Ateji ve man'yōgana Japon yazı sisteminde iki farklı kavramdır: 1. Ateji: Kanjilerin fonetik olarak kullanılması anlamına gelir. 2. Man'yōgana: Kanjilerin Japon seslerini temsil etmek için kullanıldığı eski bir yazı sistemidir.

Çin'de tek bir alfabe yoktur. Çin dili için kullanılan bazı yazı sistemleri şunlardır: - Pinyin. - Zhuyin fuhao (bopomofo veya Zhuyin olarak da bilinir). - Xiao'erjing. Bunun yanı sıra, Çin alfabesi olarak adlandırılan ve sembollerden oluşan bir yazı sistemi de vardır.

Oğuz yazısı, 11. yüzyılda Harezm bölgesinde toplu olarak yaşayan ve daha sonra batıya doğru göç ederek bugünkü Türkmen, Azeri, Gagavuz ve Türkiye Türklerinin aslını oluşturan büyük bir Türk boyunun yazısıdır.

Piktografik yazı sistemi, somut nesnelerin resmedilmesi ile oluşan en eski yazı düzeneğidir. Bu sistemde kullanılan sembollere piktogram denir ve günümüzde trafik işaretleri, coğrafya haritaları, meteorolojik semboller gibi alanlarda kullanılmaktadır. Piktografiler, aynı zamanda ideografi ve logografi gibi diğer yazı sistemleriyle de ilişkilidir.

Urartular, çivi yazısını icat etmişlerdir.

Arap yazısının kökeni, Güney Arabistan Müsned yazısına dayanmaktadır. Bu yazı, Hz. Peygamber döneminde kullanılan Arap yazısının aslı olan Hirî Cezm'in de kaynağıdır.

Urartular, çivi yazısını kullanmak ve tarihi kayıtlarını tutmak amacıyla tabletler yapmışlardır.

Soldan sağa ve sağdan sola ifadeleri, farklı bağlamlarda kullanılan terimlerdir: 1. Yazı Yönü: Hiyeroglif gibi bazı yazı sistemlerinde, metinlerin nasıl yazıldığını ve okunduğunu belirtmek için kullanılır. 2. Trafik Akışı: Dünyada trafiğin nasıl aktığını ifade eder.

Basitleştirilmiş Han yazısı, Çin dilinde 20. yüzyılın ortalarında okuryazarlığı artırmak ve yazmayı kolaylaştırmak amacıyla geliştirilen bir yazı sistemidir. Bu yazı sisteminde karakterler, vuruş sayısının azaltılması ve bazı hiyerogliflerin yapısının basitleştirilmesi gibi değişikliklerle oluşturulmuştur. Basitleştirilmiş Han yazısı, günümüzde Çin anakarası, Malezya, Singapur ve Endonezya'da Çincenin yazımı için kullanılan resmi formdur.

Fonografi ve hece yazısı farklı dönemlerde bulunmuştur: - Hece yazısı (fonografi), resimyazının yetersiz kalması sonucu M.Ö. 3500 yıllarında Mezopotamya ve Mısır'da ortaya çıkmıştır. - Fonograf ise, ses kaydının mümkün olmasını sağlayan cihaz olarak 1877 yılında Thomas Edison tarafından icat edilmiştir.

Urartu çivi yazısı, M.Ö. 8. yüzyıldan itibaren Urartu Krallığı tarafından kullanılan bir yazı sistemidir. Bu yazı sistemi, çivi yazısını Asurlardan kendi dillerine uyarlamaları sonucu ortaya çıkmıştır. Urartu çivi yazısı, resmi ve idari yazışmalarda tercih edilmiş, sosyal, dinsel veya ekonomik içerikli metinlerde kullanılmamıştır.

Moğolca, üç farklı yazı sistemiyle yazılmıştır: 1. Kiril alfabesi: Günümüzde Moğolca metinler genellikle Kiril alfabesiyle yazılmaktadır. 2. Latin alfabesi: Moğolca konuşan bazı bölgelerde Latin alfabesi de kullanılmaktadır. 3. Moğol alfabesi (soyombo): Geleneksel olarak kullanılan ancak günümüzde daha az tercih edilen bir yazı sistemidir.

Hiyeroglif yazısı, Eski Mısır'da kullanılan resim yazısı sistemidir. Özellikleri: - Yazı, soldan sağa veya sağdan sola doğru okunabilir. - Kullanılan çizimler, hep okuma yönüne doğru çizilmiştir. - Yazıtlar, genellikle tapınak, mezar duvarları ve papirüs gibi yüzeylerde bulunurdu. Çözülmesi: Hiyeroglif yazısı, 1799'da Fransız general Napolyon Bonapart'ın Mısır seferinden sonra, Fransız dil bilimci Champollion tarafından Rosetta Taşı üzerindeki yazıların farklı dillerde yazılmış metinlerle karşılaştırılması sonucu çözülmüştür.

İdeogram, bir düşünceyi betimlemek için kullanılan grafik veya resim gibi basit bir göstergedir. Bu terim, özellikle Çince, Japonca gibi bazı yaşayan diller ile Antik Mısır dili gibi bazı ölü dil ve yazı sistemlerinde kullanılır.

Mısır'da dört çeşit yazı sistemi vardı: hiyeroglif, hiyeratik, demotik ve kıpti.

Alfabenin hikayesi, belirli bir kişi veya grup tarafından icat edilmemiş, zamanla gelişen bir süreçtir. Bilinen en eski alfabe, yaklaşık M.Ö. 1800 civarında Fenikeliler tarafından geliştirilmiştir. Fenike alfabesi, Yunanlılar tarafından sesli harfler eklenerek geliştirilmiş ve bu yeni alfabe Roma İmparatorluğu tarafından Latin alfabesine dönüştürülmüştür. Alfabenin icadı, okuryazarlığın artmasına, kültürel ve teknolojik gelişmelere ve iletişimin kolaylaşmasına büyük katkı sağlamıştır.

Hitit çivi yazısı, insanlık tarihinin en eski yazı sistemlerinden biri olması nedeniyle önemlidir ve aşağıdaki nedenlerle kültürel ve tarihsel açıdan büyük değer taşır: 1. Kayıt Tutma ve İletişim: Çivi yazısı, Sümerlerin ticaret, hukuk ve dini metinlerini kaydetme ihtiyacından doğmuştur. 2. Çok Dilli Kullanım: Sümerlerden sonra Akadlar, Babilliler, Asurlular ve Hititler gibi birçok medeniyet tarafından uyarlanmış ve kullanılmıştır. Bu, farklı diller ve kültürler arasında iletişimi ve etkileşimi kolaylaştırmıştır. 3. Tarihsel Belgeler: Çivi yazısı ile yazılmış metinler, yıllıklar, tarihi olaylara ilişkin belgeler, antlaşmalar ve mektuplar gibi önemli tarihsel kaynakları içerir. 4. Yazı Geleneklerinin Gelişimi: Çivi yazısının gelişimi, modern alfabelerin temellerinin atılmasında dolaylı bir etki yapmıştır.

Tipografinin ilk örnekleri, baskı yoluyla çoğaltmanın tahta kalıplar kullanılarak yapıldığı 8. ve 9. yüzyıllarda Çinliler tarafından oluşturulmuştur. Diğer erken tipografi örnekleri: - Mısır hiyeroglifleri ve Sümer çivi yazısı: İlk yazı sistemleri, nesneleri ve kavramları temsil eden sembollerden oluşuyordu. - Fenike alfabesi: Her harfin bir sesi temsil ettiği, yazının daha basit ve kolay öğrenilebilir hale gelmesini sağlayan bir sistemdi. - Johannes Gutenberg'in matbaası: 15. yüzyılda icat edilen matbaa, yazıların hızlı ve seri bir şekilde basılmasını sağlayarak tipografinin gelişiminde büyük bir dönüm noktası olmuştur.