YazıSistemleri

Urartu çivi yazısı, Urartu Krallığı'nda kullanılan bir yazı sistemidir ve hecelerden oluşur. Urartular, başlangıçta Asurluların çivi yazısını kullanmışlardır. Urartu çivi yazısı ile yazılan bazı yazıt türleri şunlardır: Kral yıllıkları. Kaya yazıtları. Yapı yazıtları. Tabletler. Mühür ve bullalar. Adak eşyaları. Urartu çivi yazısı, genellikle kralın kimliğini, adanma amacını ve objenin tanrıya sunulduğunu belirten kısa ve anlamlı metinlerden oluşur.

İdeogram, bir düşünceyi betimlemek için kullanılan grafik veya resim gibi basit bir göstergedir. Bu terim, özellikle Çince, Japonca gibi bazı yaşayan diller ile Antik Mısır dili gibi bazı ölü dil ve yazı sistemlerinde kullanılır.

Hiyeroglif yazısı, Eski Mısır'da kullanılan resim yazısı sistemidir. Özellikleri: - Yazı, soldan sağa veya sağdan sola doğru okunabilir. - Kullanılan çizimler, hep okuma yönüne doğru çizilmiştir. - Yazıtlar, genellikle tapınak, mezar duvarları ve papirüs gibi yüzeylerde bulunurdu. Çözülmesi: Hiyeroglif yazısı, 1799'da Fransız general Napolyon Bonapart'ın Mısır seferinden sonra, Fransız dil bilimci Champollion tarafından Rosetta Taşı üzerindeki yazıların farklı dillerde yazılmış metinlerle karşılaştırılması sonucu çözülmüştür.

Mısır'da dört çeşit yazı sistemi vardı: hiyeroglif, hiyeratik, demotik ve kıpti.

Alfabenin hikayesi, yazının doğuşuyla eş zamanlıdır ve Sümerlere, yani günümüzden 5000 yıl önceye dayanır. İlk alfabenin ortaya çıkışı şu şekilde gelişmiştir: Çivi yazısı. Mısır hiyeroglifleri. Fenike alfabesi. Fenike alfabesi, zamanla Latin, Yunan, Kiril ve Arap alfabeleri gibi günümüzde yaygın olarak kullanılan alfabelerin temelini oluşturmuştur.

Hitit çivi yazısı, insanlık tarihinin en eski yazı sistemlerinden biri olması nedeniyle önemlidir ve aşağıdaki nedenlerle kültürel ve tarihsel açıdan büyük değer taşır: 1. Kayıt Tutma ve İletişim: Çivi yazısı, Sümerlerin ticaret, hukuk ve dini metinlerini kaydetme ihtiyacından doğmuştur. 2. Çok Dilli Kullanım: Sümerlerden sonra Akadlar, Babilliler, Asurlular ve Hititler gibi birçok medeniyet tarafından uyarlanmış ve kullanılmıştır. Bu, farklı diller ve kültürler arasında iletişimi ve etkileşimi kolaylaştırmıştır. 3. Tarihsel Belgeler: Çivi yazısı ile yazılmış metinler, yıllıklar, tarihi olaylara ilişkin belgeler, antlaşmalar ve mektuplar gibi önemli tarihsel kaynakları içerir. 4. Yazı Geleneklerinin Gelişimi: Çivi yazısının gelişimi, modern alfabelerin temellerinin atılmasında dolaylı bir etki yapmıştır.

Tipografinin ilk örnekleri, baskı yoluyla çoğaltmanın tahta kalıplar kullanılarak yapıldığı 8. ve 9. yüzyıllarda Çinliler tarafından oluşturulmuştur. Diğer erken tipografi örnekleri: - Mısır hiyeroglifleri ve Sümer çivi yazısı: İlk yazı sistemleri, nesneleri ve kavramları temsil eden sembollerden oluşuyordu. - Fenike alfabesi: Her harfin bir sesi temsil ettiği, yazının daha basit ve kolay öğrenilebilir hale gelmesini sağlayan bir sistemdi. - Johannes Gutenberg'in matbaası: 15. yüzyılda icat edilen matbaa, yazıların hızlı ve seri bir şekilde basılmasını sağlayarak tipografinin gelişiminde büyük bir dönüm noktası olmuştur.

Abugida ve heceli alfabe arasındaki temel fark, abugida sisteminde her karakterin bir sessiz harfi temsil etmesi ve sesli harflerin bu sessiz harf üzerine eklenen işaretlerle belirtilmesidir. Özetle: - Abugida: Sessiz harf + içsel sesli harf + diyakritik işaretler veya harf şeklinde değişikliklerle belirtilen diğer sesli harfler. - Heceli Alfabe: Her hece için bağımsız semboller. Örnekler: - Abugida: Amharca (Etiyopya) ve Tibetçe. - Heceli Alfabe: Japonca hiragana.

İndus Vadisi Uygarlığı, yaklaşık 400 sembolden oluşan İndus yazısını kullanmıştır.

Yazının icat edilmesinden sonra çeşitli uygarlıklarda farklı yazı türleri kullanılmıştır: 1. Sümerler: M.Ö. 3500 civarında çivi yazısını icat etmişlerdir. 2. Mısırlılar: M.Ö. 3200 civarında hiyeroglif yazısını kullanmışlardır. 3. Fenikeliler: M.Ö. 11. yüzyılda Fenike alfabesini oluşturmuşlardır. 4. Bergama: İlk kez parşömeni burada üretmişlerdir. 5. Çin: Kağıdı M.S. 105 yılında icat etmişlerdir.

Japon harfleri üç farklı yazı sistemine sahiptir: hiragana, katakana ve kanji. Hiragana ve katakana harflerinin okunuşu şu şekildedir: - Hiragana: Temel Japonca sesleri temsil eder ve her bir karakter bir heceyi temsil eder. - Katakana: Yabancı kökenli kelimeler ve bazı özel terimler için kullanılır, hiraganaya benzer ancak daha köşeli ve sert bir yapıya sahiptir. Kanji harflerinin okunuşu ise her karakterin bir anlam taşıması ve Çince kökenli olması nedeniyle daha karmaşıktır.