Hükümdarlık

Kral tacı, geleneksel olarak hükümdarlık, asalet, güç ve otoriteyi temsil eder. Ayrıca, sanatta mutlak hükümdarların sembolü olarak da kullanılır.

Osmanlı padişahları, kılıç kuşanma töreni yaparak iktidarı ve hükümdarlıklarını resmi olarak ilan ederlerdi. Kılıç kuşanma töreninin bir diğer önemi ise adaleti ve barışı tesis etme aracı olarak kılıcın simgesel anlamını yansıtmasıydı.

Veliaht kelimesi iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Hükümdarlık Bağlamında: Bir hükümdarın ölümünden veya tahttan çekilmesinden sonra tahta geçmeye aday olan kimse. 2. Mecazi Anlamda: Herhangi bir göreve veya makama geleceği beklenilen kimse.

"Han" unvanı çeşitli bağlamlarda farklı kişilere verilmiştir: 1. Eski Türkler: Eski Türklerde hükümdarlık unvanı olarak kullanılmıştır. 2. Osmanlı İmparatorluğu: Osmanlı padişahları, devletin yıkılışına kadar diğer hükümdarlık unvanlarının yanında "han" tabirini de kullanmışlardır. 3. Moğollar: Cengiz Han ve halefleri tarafından Moğol hükümdarlarına verilen unvandır. 4. Orta Asya ve Hindistan: Hive Hanlığı, Buhara Hanlığı gibi küçük Türk devletlerinin hükümdarları ile Delhi Türk İmparatorluğu'nda hükümdar, vezir ve ileri gelen devlet adamları bu unvanı kullanmışlardır.

Türk devlet geleneğinde kut ve töre anlayışı şu şekilde özetlenebilir: 1. Kut Anlayışı: Bu anlayışa göre, hükümdarlık yetkisi Gök Tanrı tarafından verilirdi ve hükümdar bu yetkiyi ailesi ile paylaşırdı. 2. Töre Anlayışı: Ülke, gelenek kuralları olan töre hükümlerine göre yönetilirdi.

Kelile ve Dimne adlı eser, ahlak ve siyaset konularını ele alır ve hükümdar ile aristokrat bir aydın arasındaki görüşmeleri anlatır. Kitapta işlenen temel mesajlar şunlardır: - Adalet: Devletin devamlılığının adaletle sağlanacağı vurgulanır. - Dürüstlük ve hile: Eserin adını alan Kelile ve Dimne, dürüstlük ve hilebazlığı simgeler. - İnsan ilişkileri: İyi ve kötü insan karakterleri etrafında anlatılan hikayeler, gerçek hayatta mümkün olan hadiselerin örneklerle anlatılması şeklinde geçer. Ayrıca, eser La Fontaine'in fabllarına da ilham kaynağı olmuştur.

İlk Türk devletlerinde hükümdarlık sembolleri şunlardır: 1. Otağ (hakan çadırı). 2. Örgin (taht). 3. Tuğ (sancak). 4. Davul (nevbet). 5. Kotuz (sorguç). 6. Kur (kemer). 7. Kılıç. 8. Yay. 9. Kama. 10. Berge (kamçı). Ayrıca, hükümdarın oturduğu devletin merkezi olan ordu ve çeşitli vesilelerle düzenlenen toy (şölen) de hükümdarlık sembollerindendir.

Çin tarihinde ilk Türk olarak kabul edilen kişi, M.Ö. 1050 yılında Çu hükümdar sülalesini kuran Türklerdir.

Asa, birçok hükümdar için bir sembol olarak kabul edilmiştir. İşte bazı örnekler: Antik Mezopotamya: Asa ve halka sembolü, Babil Kralı Hammurabi gibi hükümdarların tanrısal otoriteyle donatıldığını ve adaletin sağlanmasını temsil eder. Antik Mısır: Firavunlar, kraliyeti, gücü ve halk üzerindeki denetimi simgeleyen "asa ve kırbaç" (Heka ve Nehaja) ile tasvir edilir. Yahudilik: Ahd-i Atîk'te, İsrail kralları için bir hükümranlık sembolü olarak bahsedilir. Orta Çağ Avrupa: Krallar, asayı meşru otoritenin simgesi olarak kabul ederler. Ayrıca, Hz. Musa'nın asası da bir hükümranlık ve mucize sembolü olarak kabul edilir.

Kadı Burhaneddin, Sivas'ı Eretnaoğulları Beyliği'ne son vererek ve kendi hükümdarlığını ilan ederek aldı. Bu süreçte, ileri gelen kimselerin oluşturduğu bir meclis tarafından nâib olarak Sivas'ta idareyi ele geçirdi ve şehrin kontrolünü tamamen kendi altına aldı.

Fatih Sultan Mehmed'in 30 yıl tahtta kalmasının başlıca nedenleri şunlardır: 1. Devlet Otoritesini Koruma: Fatih Sultan Mehmed, devlet otoritesine gölge düşmemesi için en kapsamlı mücadeleyi verdi. 2. Askeri Başarılar: Askeri deha olarak gösterilen Fatih, orduda düzen ve teknoloji alanında yenilikler yaparak başarılı seferler düzenledi. 3. Toprak Genişlemesi: Hükümdarlığı döneminde Osmanlı topraklarını iki katına çıkararak 2 milyon 214 bin kilometrekareye ulaştırdı. 4. Eğitim ve İlim: İlme ve sanata verdiği önemle birçok medrese yaptırdı ve bilim insanlarını İstanbul'a davet etti.

Kut anlayışı, İslamiyet öncesi Türk devletlerinde hükümdarlık yetkisinin Gök Tanrı tarafından verildiğine inanılan bir anlayıştır. Sargon ismi, Türk devletlerinde kut anlayışına sahip hükümdarlardan biri olarak geçmemektedir.

Cihangir Şah, tarih yazmış olabilir çünkü kendi dönemini ve hayatını belgelemek amacıyla Tüzük-i Cihangiri adlı bir anı kitabı kaleme almıştır.

Çetr, Türk-İslam devletlerinde saltanat şemsiyesi olarak kullanılan bir hükümdarlık sembolüdür.

Şehzadenin hükümdar olarak tahta çıkması, cülus olarak adlandırılır.

Oğuz Kağan'ın hükümdarlık sembolleri arasında yay ve kuşak öne çıkmaktadır. - Yay: Türkler için bir hakimiyet sembolü olup, Oğuz Kağan'ın altın yayı, devletin ve gökyüzünün bir sembolü olarak kabul edilmiştir. - Kuşak: Hükümdarın belindeki kemerin altın olması, onun hükümdarlığını gösteren bir sembol ve belirti idi.

Oğuz Kağan Destanı'nda hükümdar tasviri kompozisyonu şu şekilde özetlenebilir: 1. Kut Anlayışı: Hükümdarın, Tanrı tarafından verilen "kut" yani yöneticilik yetkisine sahip olması. 2. Soy ve Fiziksel Özellikler: Hükümdarın asil bir soydan geldiği ve olağanüstü fiziksel özelliklere sahip olduğu vurgulanır. 3. Savaşçı ve Bilge Lider: Oğuz Kağan, hem cesur bir savaşçı hem de bilge bir lider olarak tasvir edilir. 4. Mitolojik Unsurlar: Doğa ve hayvan sembolleri, hükümdarın mitolojik karakterinin bir parçasıdır. 5. Devlet Yönetimi: Hükümdarın, orduyu ödüllendirmesi, büyük toylar düzenleyerek halkını doyurması ve devlet işlerini liyakatle yürütmesi gibi sorumlulukları olduğu belirtilir.

"Tanrı'dan kut almak" ifadesi, Türk devletlerinde hükümdar olan kişinin bu yetkiyi Tanrı tarafından verildiğinin kabul edilmesi anlamına gelir. Bu anlayışa göre, bir kişinin hükümdar olabilmesi için Tanrı'nın o kişiye kut vermesi gerekirdi ve kut aileye ait sayılırdı.

Selçuklu Devleti'nde sultan yerine "hükümdar" unvanı kullanılırdı.

"Zhao Ge" dizisi, Shang Hanedanlığı'nın sonraki yıllarında geçer ve Ji Fa'nın bir rehine olarak Zhaoge'de başlayıp efsanevi bir hükümdar olma yolculuğunu anlatır.