UluslararasıHukuk

Uluslararası teamül hukukunun temel ilkeleri şunlardır: Pacta sunt servanda ilkesi. Kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi. Köleliğin yasaklanması. İşkence yasağı. Çevreyle ilgili ilkeler. Ayrıca, uluslararası teamül hukukunun bir parçası olarak, yaygın bir uluslararası uygulamaya ve devletlerin inancına dayanan jus cogens (kesin norm) ilkeleri de bulunur. Uluslararası teamül hukukunun temel ilkelerinin neler olduğuna dair kesin bir liste bulunmamaktadır; çünkü bu ilkeler, devletlerin uluslararası nitelikteki eylem ve işlemleri, iç hukuk işlemleri, uluslararası örgütlerin kararları ve uluslararası antlaşmalar gibi çeşitli kaynaklardan çıkarılmaktadır.

Bir devletin fiilen sona ermesi, o devletin topraklarının işgal edilmesi, devletin işlevini kaybetmesi, devletin kayıtsız şartsız teslim olması veya devlet kanunlarının ve anayasasının işgalcilerin etkisi nedeniyle uygulanamaması anlamlarını taşır. Örnekler: 13 Kasım 1918'de İstanbul'un İtilaf Devletleri gemileriyle fiilen işgal edilmesi. Osmanlı Devleti’nin fiilen sona ermesi, Mondros Mütarekesi ile olmuştur.

Yabancı ülkede icra takibi için hangi mahkemenin yetkili olduğu, somut olayın özelliklerine ve seçilen yönteme bağlı olarak değişir: Borçlunun bulunduğu ülkedeki mahkeme: Genel olarak, borçlunun bulunduğu ülkenin mahkemelerinde doğrudan bir dava veya icra takibi başlatılabilir. Türkiye'deki mahkeme: Türkiye'de usulüne uygun olarak yapılmış bir takibin kesinleşmesi halinde, kararın yabancı ülke nezdinde tanınması ve borçlunun yurtdışındaki malvarlığına cebri icranın gerçekleştirilmesi için ilgili makamlara başvurulabilir. Avrupa Ödeme Emri (European Payment Order): Avrupa Birliği üyesi ülkelerde geçerli olan bu yöntem, borçlunun Avrupa'da ikamet etmesi durumunda kullanılabilir. Uluslararası icra takibi sürecinde, ilgili ülkenin hukukuna hakim bir avukattan danışmanlık alınması önerilir.

Yusuf Aksar'ın "Uluslararası Hukuk" kitabı, Seçkin Yayıncılık tarafından yayımlanmıştır. Ayrıca, "Teoride ve Uygulamada Uluslararası Hukuk - I" adlı çalışmanın da yazarı olan Yusuf Aksar'ın bu kitabı, yine Seçkin Yayıncılık tarafından 7. baskısı yapılarak yayımlanmıştır.

Cenevre Sözleşmesi, Türkiye için çeşitli nedenlerle önemlidir: Mülteci Statüsünün Belirlenmesi: Türkiye, 1951 tarihli Birleşmiş Milletler Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Cenevre Sözleşmesi'ne 1961 yılında taraf olmuş, ancak sözleşmeye coğrafi sınırlama şerhi koymuştur. Uluslararası Koruma: Sözleşme, Türkiye'ye sığınanlara coğrafi ayrım yapmadan etkin bir uluslararası koruma sağlama yükümlülüğü getirir. Yasal Çerçeve: 1994 tarihli İltica/Sığınma Yönetmeliği ile Türkiye, Avrupa ülkeleri dışından gelen ve mülteci kriteri taşıyan yabancıları da sığınmacı statüsünde tanımıştır. Güvenlik ve Kamu Düzeni: Sözleşmeye konulan coğrafi sınırlama, Türkiye'nin göçmen deposu haline gelmesini önleme, kamu düzenini koruma ve ulusal ahenki bozmama amaçlarıyla da ilişkilidir.

"İki taraftan birinin tanımadığı uluslararası hiçbir antlaşmayı diğeri de tanımayacaktır" maddesi, 16 Mart 1921 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Hükümeti ile Rusya Sovyet Federal Sosyalist Cumhuriyeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'nda yer alan bir hükümdür. Bu madde, TBMM'nin tanımadığı Sevr Antlaşması'nın Sovyet Rusya tarafından da tanınmaması anlamına geliyordu.

Yurt dışında doğan bir çocuğun vatandaşlığı, doğduğu ülkeye ve ebeveynlerinin uyruğuna bağlı olarak değişir: Doğum yeri esas alındığında (jus soli), bazı ülkeler (örneğin, ABD, Kanada, Brezilya, Arjantin) sınırları içinde doğan herkese otomatik vatandaşlık verir. Ebeveynlerin uyruğu esas alındığında (jus sanguinis), birçok ülke (örneğin, Almanya, İtalya, Fransa, İspanya) ebeveynlerden biri veya her ikisi vatandaşsa, çocuğa da vatandaşlık hakkı tanır. Bazı özel durumlar: San Marino: Ebeveynlerden her ikisi de San Marino vatandaşı olmalıdır. Malta: 650.000 euro değerinde yatırım yapanlar, 36 ay Malta'da ikamet ettikten sonra vatandaşlık başvurusu yapabilir. Danimarka: Danimarka vatandaşı anne veya baba ile en az 8 yıl ikamet eden çocuk vatandaş olabilir. ABD Başkanı Donald Trump, 19 Şubat 2025 veya sonrasında doğan çocuklar için doğum yoluyla vatandaşlık hakkını sona erdirme kararı almıştır.

Denizde bazı hareketler, uluslararası deniz hukuku ve ulusal mevzuat tarafından yasaklanmıştır. Bu yasaklar arasında: Su sporları: Yunanistan'da Saronik Körfezi'nde, yerleşim yerlerinin bulunduğu kıyı bölgeleri ve koylarda her türlü su sporu aktivitesi yasaktır. Balıkçılık: Belirli dönemlerde ve alanlarda kılıç, dil ve pisi balığı avcılığı yasaktır. Patlayıcı ve zehirleyici maddeler: Denizde balık otu gibi patlayıcı, öldürücü, bayıltıcı maddeler kullanılması yasaktır. Seyir güvenliği: Dar kanallarda ve trafik ayrım düzenlerinde kurallara uymamak, çatışma riski yaratacak şekilde hareket etmek yasaktır. Can güvenliği: Küçük teknelerde can yeleği kullanmadan denize açılmak yasaktır. Ayrıca, olumsuz hava koşulları nedeniyle bazı sahillerde denize girmek yasaklanabilir.

Viyana Andlaşmalar Hukuku Sözleşmesi'ne göre andlaşma, devletler arasında yazılı şekilde akdedilmiş ve uluslararası hukuka tabi olan, hak ve yükümlülükler doğuran, bunları değiştiren ya da sona erdiren uluslararası bir anlaşmadır. Andlaşma kavramının içerdiği bazı unsurlar: Terimlerin tanımı. İmza ile bağlanma rızası. Üçüncü devletler için etkiler.

Uluslararası Adalet Divanı'na (UAD) sadece devletler başvurabilir. Hükümetler dışı örgütler, kişiler ve diğer kuruluşlar UAD nezdinde dava açamazlar.

Deniz ticareti hukukunun kaynakları şunlardır: Uluslararası sözleşmeler. Deniz ticaretine dair çok sayıda uluslararası sözleşme bulunmaktadır, örneğin: 1910 Brüksel Sözleşmesi; Kurtarmaya Dair Milletlerarası Sözleşme (Londra Sözleşmesi); 1978 BM Denizde Eşya Taşıma Sözleşmesi (Hamburg Kaideleri); MARPOL 73/78 Sözleşmesi; SOLAS (Denizde Can Güvenliği Sözleşmesi). Kanunlar. Ulusal mevzuat ve yargı kararları. Uluslararası örf ve adet kuralları.

SOLAS (Denizde Can Emniyeti Uluslararası Sözleşmesi) sözleşmesi, denizcilik alanındaki gelişmelere paralel olarak yılda bir veya iki kez güncellenebilmektedir. Bu güncelleme, "zımni kabul" (tacit acceptance) yöntemi sayesinde yapılır; Sözleşme hükümleri, belirli bir sayıda taraf devlet itiraz etmediği takdirde belirlenmiş bir tarihte yürürlüğe girer. Günümüzde yürürlükte olan versiyon, 1974 yılında kabul edilen ve 1980'de yürürlüğe giren SOLAS 1974 sözleşmesidir.

Evet, Avrupa Birliği (AB) supranasyonal bir yapıdır. Supranasyonalizm, üyelerden merkeze doğru işleyen bir karar alma yapısıdır.

Birleşmiş Milletler (BM) Adalet Divanı (UAD), iki ana türde davaya bakar: 1. Devletler arası uyuşmazlıklar: UAD, devletlerce önüne getirilen hukuki nitelikteki uyuşmazlıkları uluslararası hukuka uygun olarak çözer. 2. Danışma görüşleri: BM Genel Kurulu, Güvenlik Konseyi ve yetkili diğer BM organları ile uzmanlık kuruluşları tarafından talep edilen konularda hukuki sorunlar hakkında tavsiye niteliğinde danışma görüşleri verir. UAD'nin yargı yetkisi ihtiyari olup, sadece tarafların Divan önüne götürmeyi kabul ettikleri uyuşmazlıkları incelemeye yetkilidir.

Vatansızlık, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) çerçevesinde düzenlenmiştir. Türkiye, ayrıca 1954 tarihli Vatansız Kişilerin Statüsüne İlişkin Sözleşme ve 1961 tarihli Vatansızlığın Azaltılmasına Dair Sözleşme'ye taraftır. Vatansız kişiler, Türkiye'de yasal olarak ikamet edebilmek için Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından verilen "vatansız kişi kimlik belgesi"ne sahiptir.

Devletlerin andlaşmalara halefiyeti sözleşmesi, iki temel ilkeye dayanır: 1. Tabula rasa ilkesi. 2. Halefiyet ilkesi. Bu ilkeler, 23 Ağustos 1978 tarihli Devletlerin Andlaşmalara Halefiyetine Dair Viyana Sözleşmesi'nde düzenlenmiştir.

Hasan Köni'nin "Kaos - Batı Hakimiyetinin Çöküşü" kitabı, uluslararası ilişkiler ve dış politika konularını ele alır. Kitapta işlenen bazı konular: Uluslararası ilişkilerde karmaşık konuların vatandaşa nasıl aktarılabileceği. Siyasi tarih ve uluslararası hukuktan kesitler. Batılı teorilerin gerçekleri yansıtmaması ve bunları saptırma modelleri olarak kullanma. İstihbarat servislerinin faaliyetleri ve komploların gizlenmesi. Uluslararası alanda kaos yaratan ülkeler ve amaçları. Küçük ve orta boy devletlerin uluslararası sistemdeki şansı. Avrupa'da yükselen Üçüncü Büyük Alman Devleti'nin etkileri.

Uluslararası Hukuk Komisyonu, dünyanın çeşitli ülkelerinden, farklı hukuk sistemlerini temsil eden seçkin hukukçulardan oluşur. Başlıca görevleri şunlardır: Hukukun üstünlüğü ilkesinin korunması: Bu amaçla uluslararası kongreler ve seminerler düzenler. İnsan haklarının korunması: İnsan haklarına aykırılık iddiaları karşısında, bu iddiaları yerinde incelemek ve rapor vermek üzere heyetler gönderir. Uluslararası hukuk kurallarının geliştirilmesi: Yeni düzenlemeler önerir ve uluslararası hukukun kodlanması ile aşamalı gelişimi üzerinde çalışır. Ayrıca, komisyon, uluslararası hukuk kurumlarıyla iş birlikleri geliştirir ve genç hukukçuların uluslararası sahada kariyer yapmalarına yönelik fırsatlar sunar.

Hukukta ex aequo et bono ilkesi, "hakkaniyet ve nesafet kuralları" anlamına gelir. Ex aequo et bono ilkesinin bazı özellikleri: Uygulandığı durumlar: Hukuk kurallarının adaletsizlik yaratacağı durumlarda veya yeni standartların ve politikaların gerekli olduğu ancak henüz yasalarda kristalleşmediği durumlarda uygulanır. Yetkinin verilmesi: Bu yetkinin tanınması için tarafların açık iradesi gereklidir. Sınırları: Kamu politikası, ius cogens normları (örneğin, kölelik, terörizm ve insan haklarının ihlali gibi yasaklar) ve Birleşmiş Milletler Şartı'nın VII. Bölümü kapsamındaki Güvenlik Konseyi kararları ile belirlenen yasaklara aykırıdır. Uluslararası hukuktaki yeri: Uluslararası Adalet Divanı'nın tüzüğünün 38(2) numaralı maddesinde, mahkemenin ancak tarafların anlaşması durumunda ex aequo et bono esasına göre karar verebileceği belirtilir.

Türkiye'nin deniz sınırları, çeşitli ülkelerle imzaladığı anlaşmalarla belirlenmiştir. Öne çıkan anlaşmalar şunlardır: Türkiye - KKTC Anlaşması: 2011 yılında imzalanan Kıta Sahanlığı Sınırlandırma Anlaşması. Türkiye - Libya Anlaşması: 27 Kasım 2019 tarihinde imzalanan Akdeniz'de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılması Anlaşması. Bu anlaşmalar, Türkiye'nin Doğu Akdeniz'deki deniz yetki alanlarını belirlemiştir. Ancak, Yunanistan, Kıbrıs ve Mısır gibi bazı ülkeler bu anlaşmalara itiraz etmiş ve uluslararası hukuka aykırı olduğunu iddia etmiştir. Ayrıca, Türkiye'nin Mısır, Yunanistan, Kıbrıs ve İsrail ile de deniz sınırları konusunda çeşitli anlaşmalar yaptığı bilinmektedir.