TürkRomanı

Yaşar Kemal'in "Yer Demir Gök Bakır" romanı, 1960'lı yıllarda Çukurova'da yaşayan Yalak köylülerinin ekonomik zorluklarını ve bu zorluklar karşısında sergiledikleri davranışları anlatır. Roman, yazarın "Dağın Öte Yüzü" adlı üçlemesinin ikinci kitabıdır ve ilk kez 1962 yılında Cumhuriyet gazetesinde tefrika edilmiş, bir yıl sonra ise kitap halinde basılmıştır. Eserde, köylülerin borçlarını ödeyememe korkusu ve bu durumdan kurtulmak için yarattıkları Taşbaş miti işlenir.

Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun "Hep O Şarkı" adlı romanı, ömür boyu aşık olup kavuşamayan Münire ve Cemil Bey'in hikayesini anlatır. Romanda, konak hayatının çöküşü, değer yitirimleri ve asrî değerlerin benimsenmeye başlanması gibi sosyal konular da işlenir. Ayrıca, romanın ismi, aşık adamın sevdiğine hep aynı şarkıyı söylemesini ve bu şarkının aşk, hasret ve kalbin işkenceleriyle olan bağını simgeler.

Behiç Ak'ın "Havada Asılı Kalan Top" adlı romanı, yaşadıkları depremi ve izlerini unutmaya şartlanmış, alışkanlıklarına bağımlı bir kasaba halkının üzerindeki gizem bulutunu çocukların merakı ve yaratıcılığıyla dağıtmalarını anlatır. Romanda ele alınan bazı konular: çocuk oyunlarının tiyatro olması; 23 Nisan'ın anlamı; doğal afetlerin toplumsal etkileri; alışkanlıkların ürkütücü gücü; anadilin sözcük üretme neşesi; yetişkinlerin içinde gömülü kalan çocukluk. Ayrıca, romanda bir futbol maçında düğümlenen geçmişin sırlarının kasabayı değiştirebileceği düşüncesi de işlenir.

1980-2000 dönemi Türk romanında kadının özgürleşme çabaları şu şekilde özetlenebilir: Ekonomik bağımsızlık: Kadınlar, özgürlük için en önemli koşulun ekonomik bağımsızlık olduğunu fark etmişlerdir. Kamusal hayata katılım: Kadınlar, kamusal hayata daha çok katılmaya başlamış, sıkıntıları, duyguları, düşünce ve deneyimleri önem kazanmıştır. Bireysellik: Bireysellik kavramı ön plana çıkmış, kadınlar Batılı değerler ile gelenekler arasında kalmış, aile kadınları, aydın kadınlar, özgür kadınlar gibi farklı kimlikler olarak tasvir edilmiştir. Toplumsal rollerin sorgulanması: Kadınlar, toplumsal rollerini sorgulamış, anne-kız çatışmaları artmış ve genç nesil kadınlar, annelerinin toplumsal normlarla kısıtlanmasına karşı çıkmıştır. Bu dönemde Duygu Asena, Pınar Kür, Adalet Ağaoğlu, Leyla Erbil ve Aysel Özakın gibi yazarlar, kadınların özgürleşmesi için önemli çabalar sarf etmişlerdir.

Maça Kızı 8-2 kitabı, Nazlı ve Bora'nın bir kumar hilesi ile başlayan sahte sevgililik ve nişanlılık oyununun, zamanla gerçeğe dönüşmesini anlatıyor. Konu özeti: Nazlı, kaza geçiren çocukluk aşkına tedavi için gerekli parayı kazanmak amacıyla kumar masasına oturur. Bu masaya, Nazlı'nın hile yaptığını bilerek oturan Bora Karabey, Nazlı'nın hayatına girmesiyle her şeyin geri dönülmez bir şekilde değişeceğini fark eder. Oyun, gerçeğe dönüşürken, Nazlı ve Bora birbirlerine giderek bağlanırlar. Ancak Bora'nın inadı ve Kara ile olan ilişkisi, ilişkilerini zorlar. Nazlı, Bora'nın sözleri ve güvensizliği nedeniyle doğduğu yere, Bodrum'a gider. Beklenmedik bir misafir, aralarındaki uçurumu daha da büyütür. Kitap, entrikalar ve duygusal anlarla dolu olup, okuyucuyu son sayfaya kadar elinden bırakmayan sürükleyici bir devam hikayesi sunuyor.

Karabibik romanı, Antalya'nın bir köyünde yaşayan Karabibik adlı köylünün yaşam mücadelesini konu edinir. Eserde ayrıca şu konular da işlenir: Geç Osmanlı köylülerinin sefaleti; Köylülerin çektiği cehalet ve kültürel yozlaşma. Romanın ana kahramanı Karabibik, çok çalışkan ama fakir bir kişidir. Karabibik'in en büyük hayali bir çift öküz sahibi olmak ve kızını evlendirmektir.

Berna Moran'ın Türk romanının gelişim süreci hakkındaki görüşleri, Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış adlı üçlemesinde detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Batılılaşma Etkisi: Moran, Türk romanının gelişiminin temelinde Batılılaşma sürecinin yattığını belirtir. Toplumsal ve Siyasal Etkiler: Romanların, dönemin sosyal ve politik olaylarından büyük ölçüde etkilendiğini ve yazarların bu olayları eserlerine yansıttığını savunur. Tematik ve Biçimsel Yönelimler: Romancıların tematik ve biçimsel yönelimlerinin, toplumsal dönüşümlerle paralellik gösterdiğini ve birçok düşünsel, siyasal ve ideolojik akımın romanlarda karşılık bulduğunu ifade eder. Teknik ve Yenilikler: Romanların teknik özelliklerini ve yeniliklerini, yabancı eserlerle olan benzerliklerini ve Türk romancılığına getirdikleri ilkleri inceler. Moran, bu yaklaşımıyla Türk romanını anlamak ve anlatmak için Türk toplumunun Batı etkisi altında geçirdiği toplumsal ve siyasal değişimi kavramanın gerekliliğini vurgular.

Bodrum Katı, Işıl Işık'ın "Tünelden Önceki Beyaz Ev" serisinin ikinci kitabıdır. Kitap, İstanbul Boğazı kıyısında, boynunda altın bir kolye ile çarmıha gerilmiş şekilde duran bir kadın cesedinin bulunmasıyla başlar. Aradan geçen günlerde farklı yerlerde benzer cesetler bulunmaya devam eder. Atlas, kardeşi ile cinayetler arasındaki ilişkiyi bulmaya çalışırken, hayatları babaları Enzel'in çeşitli sanrılar görmeye başlaması ve tuhaf davranışları nedeniyle altüst olur. Atlas ve arkadaşları araştırmalarına devam ederken yolları tarihi gizemli Beyaz Ev ve evin yeni sahibi ile kesişir.

"Muhteşem Hayat" (It's a Wonderful Life) filminin konusu, üst üste gelen olaylar yüzünden intiharın eşiğine gelen iş adamı George Bailey'in hikayesidir. Tam o sırada, Clarence adlı koruyucu melek ortaya çıkar ve George'a, hayatındaki insanların onunla hiç tanışmamış olsalardı hayatlarının nasıl olacağını gösteren bir oyun oynar.

Osmanlı döneminde cadı avı, özellikle Rumeli'de gayrimüslim inanışların etkisiyle şekillenmiştir. Türk romanında cadı kavramı ise "Osmanlı Döneminde Bir Cadı Avı ve Türk Romanında Cadı Kavramı" başlıklı makalede, Şahmurat Arık tarafından ele alınmıştır. Osmanlı döneminde Batılı anlamda cadı kimliği yoktur; cadılar daha çok folklorik bir kimlik olarak, örneğin "hortlak" şeklinde yer alır.

Mehmet Seyda'nın bazı eserleri: Roman: Yaş Ağaç (1958); Ne Ekersen (1958); Cinsel Oyun (1960); Bir Gün Büyüyeceksin (1966); Sultan Döşeği (1969); Köroğlu (1969); Nemrut Mustafa (1970); Süeda Hanım’ın Ortanca Kızı (1970); Yanartaş (1970); İhtiyar Gençlik (1971). Öykü: Zonguldak Hikâyeleri (1962); Beyaz Duvar (1962); Başgöz Etme Zamanı (1963); Oyuncakçı Dükkânı (1964); Garnizonda Bir Olay (1968); Anahtarcı Salih (1969); Kör Şeytan (1974); Bana Karşı Ben (1976); Kapatma (1980). Çocuk Kitabı: Cumhuriyet Öncesi Yazarlardan Çocuklara Hikâyeler (1978); Düşleme Oyunu (1979); Bastıbacak Ermiş (1979); Deli Ali (1979). Diğer: Bir Açıdan (denemeler, 1969); Türk Romanı (1969); Edebiyat Dostları (1970); Çocukluk Yılları (anılar, 1979)

Hikmet Hükümenoğlu'nun Körburun kitabı, 1960-1990 yılları arasında Türkiye'deki siyasi, toplumsal ve kültürel kırılmaları üç kuşağın gözünden anlatıyor. Kitapta ele alınan bazı konular: 1964 Rum tehciri; 27 Mayıs; 12 Eylül. Ayrıca, adalılardaki açgözlülük, hırs ve iç karanlık gibi temalar da işleniyor. Körburun, aynı zamanda hem uzak hem de yakın bir ada olarak, sapa ve içine kapalı bir yer olmasına rağmen anakaranın bir uzantısı olan bir yeri tasvir ediyor.

Eşkıya tipini ilk işleyen kişi olarak belirli bir isim vermek mümkün değildir, çünkü eşkıyalık tarihi boyunca farklı kültürlerde ve dönemlerde çeşitli yazarlar ve sanatçılar bu konuyu işlemiştir. Türk edebiyatında eşkıyalık, 1950'lerden sonra yazılan köy romanlarında sıklıkla işlenmiştir. Dünya edebiyatında da eşkıya tipi çeşitli eserlerde işlenmiştir. Örneğin, Ustym Karmaliuk ve Joaquin Murrieta gibi figürler, halkın yanında yer alan "soylu eşkıyalar" olarak anılmıştır.

Üç Kız Kardeş romanı, İclal Aydın tarafından yazılmış olup, Ayvalık'ta yaşayan Türkan, Dönüş ve Derya adlı üç kız kardeşin hayatını anlatmaktadır. Romanda yer alan bazı karakterler: Türkan: Ailenin en büyük kızı. Dönüş: Ortanca kardeş. Derya: En küçük kardeş. Sadık Bey: Babaları, PTT müdürü. Nesrin Hanım: Anneleri, ilkokul öğretmeni.

Züğürt Ağa filmindeki Kiraz karakteri, ağa ona evlenme teklifi etmesine rağmen evlenmek istememiştir. Ağa, Kiraz’a evlenip evlenmek istemediğini sormak zorunda kalır ve Kiraz, evlenmek istemediğini söyler.

Aşk-ı Memnu, Halid Ziya Uşaklıgil'in 1899 yılında yayımlanan aynı adlı romanından uyarlanmıştır. Ayrıca, 2023 yılında "Bihter" adıyla, romanın bir film uyarlaması da yapılmıştır.

Sabahattin Ali, "Sırça Köşk"ü, halkı devlete karşı isyana teşvik ettiği ve devlete başkaldırı içerdiği gerekçesiyle yazmıştır. "Sırça Köşk", aslında Sabahattin Ali'nin öykülerini topladığı bir kitaptır. "Sırça Köşk", 1947'de yayınlandıktan kısa bir süre sonra Bakanlar Kurulu kararıyla toplatılmıştır.

Marksist kurama göre Türk romanının başlangıcı, 1930'lu yıllardan itibaren Rusya'da etkin olan toplumcu gerçekçi sanat anlayışının Türkiye'de görülmeye başlamasıyla kabul edilir.

Orhan Seyfi Orhon'un "Çocuk Adam" kitabı, 1900'lerin başında Beylerbeyi'nde başlayıp mütarekenin imzalandığı yılda Galata Köprüsü'nde sona eren, Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılışının çalkantılı günlerinde büyüyen bir delikanlının anılarını anlatır. Kitap, otobiyografik öğelerle örülü olup, kahramanın çocukluk ve gençlik yıllarını, ilk aşklarını ve yaşadığı hayal kırıklıklarını konu alır. Eser, bir şairin ince duyarlılığıyla kaleme alınmıştır ve yılların ağırlığının altında bile tazeliğini koruyan bir anlatı sunar.

"87 Oğuz" kitabı, ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin dünyasını anlatıyor. Hikaye, yaramaz ama zeki bir çocuk olan Oğuz'un sorumluluk sahibi, arkadaşlarına destek olan ve başarılı bir kişilik haline gelmesini konu alıyor. Ayrıca, Cumhuriyet'in onuncu yılındaki eğitim anlayışını yansıtan roman, öğretmenlerin ruh dünyasındaki değişiklikleri de gözler önüne seriyor.