TürkçeKelimeler

Vuku kelimesi Arapça kökenli olup, "olma, meydana gelme" anlamına gelir. Ayrıca, "vuku" kelimesinin kullanıldığı bazı diğer anlamlar: Vukū bulmak: Olmak, tahakkuk etmek, gerçekleşmek. Vukūat: Olan olaylar, vak’alar. Vukūd: Yanıp ateş alma, tutuşma. Vukūf: Anlama, bilme, haberdar olma.

Hüsnüzan, bir kimse hakkında iyi ve güzel kanaat besleme, iyi niyet besleme anlamına gelir. Hüsnüzannın bazı kullanım yerleri: Kader inancı: İnsan iradesini aşan musibet ve felaketlerde, kaderin bir hikmet ve rahmet yönü olduğunu düşünüp, şikayet ve isyandan sakınmak. Allah hakkında düşünce: Allah'ın affını ve mağfiretini ummak. İnsanlar hakkında düşünce: Şüpheli bir konumda olan biri hakkında iyi düşüncelerde bulunmak, bir kimsenin masum olduğuna inanmak.

Müdevvin, "tedvin eden", "bir araya getirip kitap veya divan hâline koyan" anlamına gelen bir sıfat ve isimdir. Ayrıca, tarihsel olayları kaydeden, yazan veya belgeleyen kişi anlamında da kullanılır. Örnek kullanım: "Bu ansiklopedinin müdevvini Reşat Ekrem Koçu'nun aile hatıraları arasında..." (Reşat E. Koçu).

İstimdat, Arapça kökenli bir kelime olup "yardım isteme, yardıma çağırma" anlamına gelir. Tasavvufta ise istimdat, peygamber ve velilere sığınıp herhangi bir dileğin gerçekleşmesi için onlardan yardım dilemek anlamında kullanılır.

Türk Dil Kurumu'nda (TDK) yaklaşık 104.000 kadar Türkçe sözcük bulunmaktadır. Bu sayı, yeni kelimelerin eklenmesiyle her geçen gün artmaktadır. TDK, yabancı kelimelere Türkçe karşılıklar bulmak için de çalışmalar yürütmektedir.

Kayınpeder kelimesi, Eski Türkçe "kadın" sözcüğünden türetilmiştir ve "zevcenin babası" veya "ailesi" anlamına gelir. Ayrıca, Orta Asya'daki Kam (Şaman) Türk topluluklarında kayın ağacı, iki ailenin birleşmesini temsil eden kutsal bir sembol olarak kabul edilmiştir. "Peder" kelimesi ise Farsça-Hintçe kökenli olup, "baba" anlamına gelir.

Şanırak, Orta Asya'da Türk ve Moğol kabilelerinin yurt çadırlarının kubbesindeki birleşim çemberine verilen addır. Şanırak, aynı zamanda gök kubbeyi temsil eder. Ayrıca, "şanırak kaldırmak" ifadesi, Kazakçada evlenmek anlamına gelir. Kırgızistan bayrağında görülen sembol de aslında şanıraktır.

Hakikat ve vâkıf kelimelerinin anlamları şu şekildedir: Hakikat: Gerçek, sabit, doğru olmak, gerekmek, bir şeyi gerçekleştirmek gibi anlamlara gelir. Vâkıf: Bilen, haberdar olan, en ince noktalara kadar bilgisi olan anlamına gelir.

Çapar kelimesi farklı anlamlara gelebilir: İsim. Ad. Ön ad. Ayrıca, Türkmence'de "ulak, kurye, haberci, müjdeci" anlamlarında kullanılır.

Koltuk kelimesinin etimolojisi, kelimenin kökeni ve gelişim sürecini ifade eder. "Koltuk" kelimesi, Eski Türkçe "kol" sözcüğünden veya "kaltık" kelimesinden türemiştir. Kelimenin modern anlamı, kol dayayacak yerleri olan geniş ve rahat sandalyeyi ifade eder.

Alelıtlak, Arapça kökenli bir kelime olup "genel olarak", "ayrım yapmadan", "gelişigüzel", "ulu orta", "rastgele" anlamlarına gelir. Örnek cümleler: "Alelıtlak Frengistan malları için (...) ol devletin târifesi üzere yüzde üç hesâbıyle resm-i gümrük edâ eyleyeler" (Mec. Um. Bel.). "Alelıtlak kehâneti sevmem" (Cenap Şahâbeddin).

Bilfiil, "iş olarak", "iş edinerek", "gerçekten" ve "eylemli olarak" anlamlarına gelir. Örnek cümleler: "Atatürk bilfiil binicilik, yüzme ve kürek sporları ile ilgilenirdi". "Özgürlüğümüze bilfiil egemen olmuşlardı". "O bilfiil birçok farklı aktiviteyi gün içerisinde yapardı". "Merak etmeyin, konuyla bilfiil kendim ilgileneceğim".

Mahsur kelimesi, Arapça kökenli olup "kuşatılmış", "sarılmış" ve "çevrilmiş" anlamlarına gelir. Örnek cümleler: "Yoğun kar yağışı nedeniyle köyde mahsur kaldık". "Asansörde mahsur kalanları kurtarmak için ekipler geldi". Mahsur kelimesi genellikle "mahsur" şeklinde doğru yazılırken, "mahzur" şeklinde yanlış bir yazım da bulunmaktadır.

Seretan kelimesi Arapça kökenli olup, farklı anlamlara sahiptir: Yengeç. Yengeç burcu. Kanser, âkile. Ayrıca, Osmanlıca tıp terimlerinde "seretan" kelimesi, "âkila" (kanser) olarak da geçer.

Oguş, eski Türk dilinde "aile" anlamına gelir. Ayrıca, "oguş" kelimesinin diğer anlamları da şunlardır: Oymak. Kabile. Soy. Nesil. "Divanü Lûgat-it-Türk"te ise "hısım" ve "akraba" anlamlarında da kullanılır.

Mücteba kelimesi "seçkin", "seçilmiş" anlamlarına gelir. Ayrıca, Osmanlı Türkçesi ve Arapça kökenli bir isimdir.

Perhizkârlık, "perhizkâr olma durumu" anlamına gelir. Perhizkâr, TDK'ye göre sağlığı korumak veya düzeltmek amacıyla özel bir beslenme düzeni uygulayan kişiyi ifade eder. Ayrıca, tasavvufta perhizkâr, dervişin dünya nimetlerine sırt çevirmesi anlamına gelir.

Möç kelimesi, Türkiye Türkçesi ağızlarında iki farklı anlamda kullanılır: 1. Topuzlu sopalarla oynanan bir çeşit oyun. 2. Boğaları dövüştürürken kullanılan kışkırtma, isteklendirme sözcüğü.

Muaşeret kelimesi, Arapça kökenli olup "birbiriyle toplumsal ilişkiler içinde bulunma" anlamına gelir. Ayrıca, "iyi ve uygun bir hayat yaşama, insanlarla ülfet etme, iyi geçinme" gibi anlamlara gelen bir İslam ahlakı terimi olarak da kullanılır.

Muhal kelimesi, "olması, gerçekleşmesi, yapılması mümkün olmayan, imkânsız" anlamına gelir. Muhâlaa ise, İslam dininde kadının mal karşılığı kocasına kendini boşattırması anlamına gelir.