Okuryazarlık

Dijital okuryazarlık, akıllı cihazlar ve dijital teknolojiler aracılığıyla bilgiyi bulma, anlama, analiz etme, üretme ve paylaşabilme becerilerini ifade eder. Dijital okuryazarlık, bilgisayar okur yazarlığı veya dijital becerilerden farklıdır. Dijital okuryazarlık becerileri: Temel bilgisayar bilgileri. İnternet kullanımı. Dijital güvenlik. Eleştirel bakış. Dijital iletişim. İçerik üretimi ve yaratıcılık.

Okuryazarlık becerileri, çeşitli türlere ayrılır. Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli'nde belirlenen okuryazarlık becerileri üç düzeyde ele alınır: 1. Farkındalık Düzeyi: Temel bilgi, terim, kavram ve olguları tanıma ve anlama. 2. İşlevsellik Düzeyi: Bu bilgi ve olguların bütüncül ilişkisini fark etme. 3. Eylemsellik Düzeyi: Edinilen bilgilerle eyleme geçme. Ayrıca, K12 Beceriler Çerçevesi Türkiye Bütüncül Modeli'nde 11 okuryazarlık türü tanımlanmıştır. Bunlardan bazıları: Bilgi Okuryazarlığı; Dijital Okuryazarlık; Kültür Okuryazarlığı; Sürdürülebilirlik Okuryazarlığı. Diğer okuryazarlık türleri arasında temel okuryazarlık, sayısal okuryazarlık, bilgisayar okuryazarlığı, görsel okuryazarlık ve medya okuryazarlığı da bulunur.

Finansal okuryazarlık, bir gecede öğrenilecek bir beceri değildir; zaman ve çaba gerektirir. Finansal okuryazarlığı geliştirmek için aşağıdaki adımlar izlenebilir: Temel kavramları öğrenme: Bütçe, birikim, yatırım gibi finansal kavramları öğrenmek gereklidir. Eğitimlere katılma: Online kurslar, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları ve bankaların sunduğu eğitimlerden yararlanılabilir. Pratik yapma: Öğrenilen bilgileri uygulamaya koymak ve sürekli geliştirmek önemlidir. Güncel kalma: Ekonomi haberlerini takip etmek ve finansal gelişmeleri araştırmak faydalıdır. Finansal okuryazarlık seviyesi, kişinin öğrenme hızına ve gösterdiği çabaya bağlı olarak değişir.

Beslenme okuryazarlığına bazı örnekler: Besin etiketlerini okuma ve anlama. Sağlıklı beslenme rehberlerini yorumlama. Medyada yer alan beslenme haberlerini eleştirel değerlendirme. Doğru beslenme kararları alma. Besinlerin saklama ve pişirme yöntemlerini bilme. Temel beslenme bilgisine ulaşma.

Finansal okuryazarlık, bireylerin finansal ürün ve hizmetleri anlama, değerlendirme ve etkili bir şekilde kullanma yeteneğidir. Bu kavram, aşağıdaki konuları içerir: - Bütçe yapma: Gelir ve giderlerin dengelenmesi. - Tasarruf etme: Gelecek için birikim yapma. - Yatırım yapma: Parayı çoğaltma ve çeşitli yatırım araçlarına yönlendirme. - Borç yönetimi: Krediler ve borçların bilinçli kullanılması. - Finansal planlama: Uzun vadeli hedefler için stratejik plan oluşturma. Finansal okuryazarlık, kişilerin ekonomik kararlarını bilinçli bir şekilde alabilmelerini ve finansal güvenliklerini sağlayabilmelerini sağlar.

PISA sınavı, 15 yaş grubundaki öğrencilerin kazanmış oldukları bilgi ve becerileri üç ana alanda değerlendirir: 1. Matematik okuryazarlığı. 2. Fen bilimleri okuryazarlığı. 3. Okuma becerileri. Ayrıca, öğrencilerin motivasyonları, öğrenme biçimleri, okul ortamları ve aileleri ile ilgili veriler de toplanır. PISA'da kullanılan "okuryazarlık" kavramı, öğrencinin yazılı kaynakları bulma, kullanma, kabul etme ve değerlendirme sürecini ifade eder.

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli'nde 9 okuryazarlık becerisi bulunmaktadır. Bu beceriler şunlardır: 1. Bilgi Okuryazarlığı. 2. Dijital Okuryazarlık. 3. Finansal Okuryazarlık. 4. Görsel Okuryazarlık. 5. Kültür Okuryazarlığı. 6. Vatandaşlık Okuryazarlığı. 7. Veri Okuryazarlığı. 8. Sürdürülebilirlik Okuryazarlığı. 9. Sanat Okuryazarlığı.

ALOZ kısaltmasının farklı anlamları bulunmaktadır: 1. Adult Literacy Organisation of Zimbabwe (ALOZ): Zimbabwe'de yetişkin okuryazarlığı organizasyonu yapar. 2. Aloz Mühendislik: Konya'da teknik inşaat hizmetleri sunan bir firmadır. 3. Aloz O ve Aloz DSR: Tıbbi ilaçlardır, sırasıyla bakteriyel ve paraziter enfeksiyonların tedavisinde ve gastroözofageal reflü hastalığının yönetiminde kullanılırlar.

Denizcilik okumak, diğer bölümlere kıyasla daha kolay olarak değerlendirilmektedir. Ancak, denizcilik eğitiminin bazı zorlukları da vardır: - İngilizce eğitimi: Bölüm %100 İngilizce olsa da, derslerin tamamı İngilizce olmayabilir ve bazı hocaların akıcı İngilizce bilgisi sınırlı olabilir. - Fiziksel ve zihinsel zorluklar: Denizcilik, içerdiği koşullar nedeniyle dünyanın en zor mesleklerinden biri olarak kabul edilir. - Uzun süreli ayrılıklar: Gemide çalışanlar, uzun süreler boyunca evden ve sevdiklerinden ayrı kalabilirler. Yine de, staj yapma ve sektörde çalışma imkanları sayesinde teorik bilgilerin pratiğe dönüştürülmesi ve kariyer gelişimi için fırsatlar sunulmaktadır.

Oku Yaz uygulaması, okuryazarlık seferberliğine destek olmak amacıyla geliştirilmiş bir mobil uygulamadır. Bu uygulamanın işlevleri şunlardır: Harflerin yazılış yöntemlerini ve farklı yazım şekillerini görme imkanı sunar. Harflerin içinde geçtiği görselleri sesli olarak dinleme imkanı sağlar. Kullanıcıların yazma pratiği yapmalarını kolaylaştıran bir arayüzle çizgi kontrolü yapılmasına olanak tanır.

Dijital okuryazarlık farkındalık ölçekleri farklı sayılarda maddeden oluşabilir: 1. Dijital Okuryazarlık Ölçeği (Ng, 2012): Bu ölçek 17 maddeden oluşur. 2. Dijital Okuryazarlık Öz-Yeterlik Ölçeği (Süslü İpek, 2022): Bu ölçek 51 maddeden oluşur. 3. Dijital Farkındalık Algısı Ölçeği (Karakuş ve Kılıç, 2024): Bu ölçek 20 maddeden oluşur.

Çoklu okuryazarlık, bilgi aktarmanın ve almanın birçok yolu olduğunu kabul eden bir kavramdır. Çoklu okuryazarlığın türleri şunlardır: 1. Görsel Okuryazarlık: Resim, fotoğraf, sembol ve videolar gibi görüntüler aracılığıyla sunulan bilgileri anlama ve değerlendirme yeteneği. 2. Metinsel Okuryazarlık: Yazılı bilgileri özümseme ve etkili bir şekilde yazılı olarak iletişim kurma yeteneği. 3. Dijital Okuryazarlık: Dijital kaynaklar aracılığıyla bilgileri bulma, değerlendirme ve yorumlama yeteneği. 4. Teknolojik Okuryazarlık: Çeşitli teknolojileri uygun, sorumlu ve etik bir şekilde kullanma becerisi. Çoklu okuryazarlık, öğrencilerin bilgiyi daha etkili bir şekilde işlemelerine ve başkalarıyla paylaşmalarına yardımcı olur.

Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği (FODER), finansal bilincin artırılması için çeşitli faaliyetler yürütmektedir: Eğitim ve bilinçlendirme: Bireylerin finansal okuryazarlık ve finansal erişim farkındalıklarını geliştirmek için eğitim programları düzenler. Araştırma ve politika geliştirme: Finansal konularda araştırmalar yapar ve politikalar üretir. İş birlikleri: Devlet, özel sektör ve diğer sivil toplum kuruluşlarıyla iş birliği yaparak projeler geliştirir. Yayın ve kaynaklar: Finansal okuryazarlıkla ilgili kitaplar, raporlar ve kaynaklar sunar. FODER, ayrıca finansal okuryazarlığın eğitim müfredatına dahil edilmesi için de çalışmaktadır.

Okuryazar belgesi almak için Türkçe, Yaşam Becerisi ve Matematik derslerinden 100 tam puan üzerinden en az 50 puan almak gerekmektedir.

Görselli alfabe, çocuklara 2-3 yaş civarında öğretilmeye başlanabilir. Alfabe öğretiminde, çocuğun ilgisini çekmek için kendi isminden başlamak ve her hafta sadece bir harf üzerinde çalışmak önerilir.

Sağlık okuryazarlığının önemi şu şekilde özetlenebilir: 1. Doğru Bilgi ve Hizmete Ulaşma: Sağlık okuryazarlığı, bireylerin doğru sağlık bilgilerine erişmesini ve bu bilgileri anlamasını sağlar. 2. Sağlık Kararlarında Bilinçlilik: Sağlıkla ilgili uygun kararlar verebilme yeteneği geliştirir, bu da hastalıkların önlenmesi ve tedavisi konusunda bilinçli adımlar atılmasını sağlar. 3. Sağlık Hizmetlerinin Etkin Kullanımı: Sağlık hizmetlerine erişim, randevu alma, uygun uzman seçimi yapma gibi konularda yetkinlik kazandırır. 4. Sağlık Maliyetlerinin Azaltılması: Bilinçli bireyler, gereksiz sağlık hizmetlerine başvurmaktan kaçınır ve doğru tedaviye daha hızlı ulaşır. 5. Toplumsal Sağlık: Yüksek sağlık okuryazarlığına sahip toplumlar, daha düşük hastalık oranlarına ve daha sağlıklı bir yaşam süresine sahip olurlar.

4 yaşındaki çocuklar genellikle bazı düzgün harfleri ve tüm büyük harfleri yazabilirler. Birçok çocuk, dördüncü yaşın büyük bir bölümünde uydurma sözcükler üretmek için harfleri bir araya getirmeye devam eder. Harfleri yazarken çocuğun dikkatini çekmek için büyük ve renkli harfler kullanmak etkili olabilir.

Okuryazarlık türleri PDF formatında şu şekilde sınıflandırılabilir: 1. Alfabeye Dayalı Okuryazarlık: Temel okuma ve yazma becerilerini içerir. 2. İşlevsel Okuryazarlık: Günlük hayatta katılımcı bireyler olmayı hedefler. 3. Eleştirel Okuryazarlık: Metinleri eleştirel bir bakış açısıyla inceleme ve yorumlama yeteneğini içerir. 4. Yeni Okuryazarlıklar: 21. yüzyılda ortaya çıkan ve bilgi teknolojileriyle ilişkili olan okuryazarlık türleridir. Bunlar arasında: - Bilgi Okuryazarlığı: Bilgiye erişim, değerlendirme ve kullanma becerilerini kapsar. - Medya Okuryazarlığı: Medya mesajlarını anlama ve değerlendirme yeteneğini içerir. - Dijital Okuryazarlık: Dijital teknoloji ve araçları kullanma becerilerini ifade eder. - Finansal Okuryazarlık: Gelir, para yönetimi ve bilinçli harcama yapma becerilerini kapsar. Bu okuryazarlık türleri, PDF formatında çeşitli kaynaklarda detaylı olarak ele alınmaktadır.

Tarım ve Orman Bakanlığı'nın gıda okuryazarlığına yönelik çalışmaları şunlardır: 1. Bilgi Kirliliği ile Mücadele: Bakanlık, gıda okuryazarlığını artırmak için bilgi kirliliğini önlemeye yönelik projeler yürütmektedir. 2. Etiketleme Mevzuatı: Yenilenen etiketleme mevzuatı çerçevesinde, gıda etiketlerinin doğru hazırlanması ve tüketicilerin doğru etiket okuması için eğitimler verilmektedir. 3. Protokoller: Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF) ile "Gıda Okuryazarlığı Protokolü" imzalanarak, gıda sektöründe doğru ve güvenilir bilgilendirme yapılması hedeflenmektedir. 4. Kamu Spotları ve Sosyal Medya: Bakanlık, kamu spotları ve sosyal medya kanalları aracılığıyla toplumun her kesimine doğru bilginin ulaştırılmasını amaçlamaktadır. 5. Okul Gıdası Logosu Uygulaması: Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı ile birlikte yürütülen bu uygulama, okullarda sağlıklı beslenme alışkanlıklarının kazandırılmasına katkıda bulunmaktadır.

Teknoloji ve bilgi okuryazarlığı, çeşitli beceriler ve yetenekler üzerinden ölçülebilir. İşte bazı yöntemler: 1. Dijital İçerik Tüketimi ve Üretimi: Kişinin dijital içerikleri bulma, değerlendirme, oluşturma ve paylaşma becerilerini içerir. 2. Temel Bilgisayar ve İnternet Kullanımı: İşletim sistemleri, ofis uygulamaları ve web tarayıcıları gibi temel araçların kullanımına hakimiyet. 3. Arama Motoru Kullanımı: Arama motorlarından doğru ve güvenilir bilgiye ulaşma yeteneği. 4. Sosyal Medya Kullanımı: Sosyal medya platformlarını etkin bir şekilde kullanma ve dijital dünyada sosyal ve kültürel anlamda etkin olma. 5. Dijital Güvenlik Bilgisi: Antivirüs programları, güvenli şifre uygulamaları ve kişisel verilerin korunması gibi konularda bilgi sahibi olma. Bu beceriler, eğitim kursları, pratik uygulamalar ve öz değerlendirme testleri ile geliştirilebilir ve ölçülebilir.