NazımBiçimleri

Hayır, sone ve terza-rima aynı değildir. Sone, iki dörtlük ve iki üçlükten oluşan 14 dizelik bir nazım biçimidir. Her iki nazım biçimi de Batı edebiyatından Türk edebiyatına geçmiştir.

Terkip ve terkibibent aynı değildir. Terkip, edebiyatta iki veya daha fazla dizenin anlam bütünlüğü oluşturarak bir araya gelmesiyle oluşan her bir parçayı ifade eder. Terkibibent ise, bentlerle kurulan uzun bir nazım biçimidir. Terkibibent, Türk edebiyatında en çok Bağdatlı Ruhi ve Tanzimat şairi Ziya Paşa ile ilişkilendirilir.

Mesnevi ve Divan Edebiyatı arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Mesnevi: - Nazım Biçimi: Aruzun kısa kalıplarıyla yazılan, beyitlerle oluşturulan ve her beytin kendi arasında kafiyeli olduğu bir nazım biçimidir. - Konu Çeşitliliği: Aşk, din, tasavvuf, ahlak, tarih gibi çeşitli konuları işler. - Masal Havası: Olaylar masal havasında anlatılır, yer ve zaman belirsizdir. - Bölümler: Genellikle tevhid, münacat, naat, miraciye gibi bölümler içerir. 2. Divan Edebiyatı: - Genel Tanım: Divan şairlerinin eser verdiği daha geniş bir edebi geleneği ifade eder. - Nazım Şekilleri: Gazel, kaside, mesnevi gibi çeşitli nazım şekillerini içerir. - Lirizm ve Anlatım: Genellikle lirik ve süslü bir dil kullanılır. Özetle, mesnevi belirli bir nazım şekli iken, divan edebiyatı daha geniş bir edebi geleneği kapsar.

Geçiş döneminde kullanılan nazım biçimleri: Dörtlük. Beyit. Ayrıca, bu dönemde mesnevi, gazel ve kaside nazım biçimleri de kullanılmıştır. Örnek eserler: Kutadgu Bilig. Atabetü’l-Hakâyık. Divan-ı Hikmet.

Sone, iki dörtlük ve iki üçlükten oluşan 14 dizelik bir nazım biçimidir. Özellikleri: Uyak düzeni: abba, abba, ccd, ede şeklindedir. Konu: Genellikle lirik konular ve aşk işlenir, ancak her türlü konu işlenebilir. Dil: Devrik cümleler kullanılır. Türk edebiyatına geçişi: İlk olarak İtalyan edebiyatında kullanılmış, ardından Fransız edebiyatı aracılığıyla Türk edebiyatına geçmiştir. Örnek şairler: Tevfik Fikret ve Cenap Şahabettin bu nazım şeklini sıkça kullanmışlardır.

Kaside, genellikle din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılan bir şiir formudur. Kasidenin bazı bölümleri: Nesib (Teşbib). Girizgâh. Medhiye. Tegazzül. Fahriye. Dua. Kasideler, konularına göre farklı isimler alır: tevhid (Allah'ın birliğini anlatan), münacaat (Allah'a yakarış), naat (Peygamber'i övme), methiye (devlet büyüklerini övme), hicviye (yerme), mersiye (ölüm üzüntüsünü anlatma) gibi.

Taştir ve tahmis arasındaki temel fark, eklenen dizelerin yerleştirildiği yerdir. - Tahmis: Bir gazelin her beytinin önüne, o beyitle aynı vezinde ve kafiyede üç dize eklenerek oluşturulur. - Taştir: Bir şairin gazelinin her beytinin dizeleri arasına, yine aynı ölçü ve uyakta üç dize eklenerek oluşturulur. Özetle: - Tahmis: Beyitlerin önüne ekleme yapılır. - Taştir: Beyitlerin arasına ekleme yapılır.

Koşma, en az 3, en fazla 12 dörtlükten oluşur. Ancak, dörtlük sayısı 6'dan çok olan koşmalar ve koşma türleri de bulunmaktadır.

Sone ve terza-rima, Batı edebiyatından alınan nazım biçimleridir. Sone, iki dörtlük ve iki üçlükten oluşan 14 dizelik bir nazım şeklidir. Terza-rima, üçer dizeli bentlerden oluşan bir nazım biçimidir. Sone, ilk defa Tevfik Fikret ve Cenap Şahabettin tarafından Türk edebiyatında kullanılmıştır.

Gazellerin genellikle 5-15 beyit arasında yazılmasının nedeni, Divan edebiyatı geleneği ve bu nazım biçiminin özellikleridir. Divan edebiyatı kuralları: Divan edebiyatında şairler daha çok beş beyitli gazeller yazmışlardır. Konu bütünlüğü: Gazelde beyitler arasında konu birliği aranmaz, her beyit farklı bir konudan bahsedebilir. Ahenk ve uyum: Beş beyit, gazelin ahenk ve uyumunu sağlamak için uygun bir sayıdır. 15 beyitten uzun gazeller "gazel-i mutavvel" olarak adlandırılır.

Beyit çeşitleri şunlardır: Beyt-i Musarra: İki mısradan oluşan ve kafiye içeren beyitler. Beyt-i Müfred: Beyitlerdeki dizelerin kafiyeli olduğu durumlar için kullanılan bir terim. Berceste: Beyitlerin en kafiyeli, anlamlı ve akılda kalıcı kısımları. Maka Beyti: Beyitlerin son mısrasına verilen isim. Ayrıca, beyitlerin içinde bulundukları eserlere göre de farklı isimleri vardır: Matla: Kaside ve gazellerin ilk beyti. Taç Beyit: İçinde şairin adı veya mahlasının geçtiği beyit. Beyt-ül Gazel: Bir gazelin en güzel kafiyeli beyti.

Sonet ve sone terimleri genellikle aynı kavramı ifade eder: 14 dizeden oluşan ve belirli bir kafiye düzenine sahip bir şiir türü. Ancak, "sonet" daha çok İtalyan ve Fransız edebiyatındaki kullanımı için kullanılırken, "sone" daha genel bir terimdir ve İngiliz edebiyatındaki kullanımı için de kullanılır. Özetle: - Sonet: İtalyan ve Fransız edebiyatında kullanılır. - Sone: Genel olarak tüm edebiyat dallarında kullanılan terimdir. Örnekler: - İtalyan Sonesi: abbaabba, ccdede kafiye düzenine sahiptir. - İngiliz Sonesi (Shakespeare Sonesi): abab cdcd efef gg kafiye düzenine sahiptir.

Mesnevi ve gazel nazım biçimleri arasındaki temel farklar şunlardır: Mesnevi: Uyak düzeni: Her beyit kendi arasında uyaklıdır (aa / bb / cc / dd...). Konu: Aşk, tasavvuf, kahramanlık, savaş gibi konuları işler. Uzunluk: Divan edebiyatının en uzun nazım biçimidir. Bentler: Genellikle beş dizeli bentlerden oluşur. Gazel: Uyak düzeni: "aa, ba, ca, da, ..." biçimindedir. Konu: Âşk, şarap, ayrılık, hasret, zamandan yakınma, felsefi-didaktik düşünceler, din ve tasavvuf gibi konuları işler. Uzunluk: En az beş, en fazla on beş beyitten oluşur. Bentler: Dize ortalarında iç uyaklı olan ve dörtlük haline getirilebilen gazellere "musammat gazel" denir.

Batı kaynaklı nazım biçimleri, dört ana kategoriye ayrılır: 1. Sone: 14 dizeden oluşan ve belirli bir uyak düzenine sahip nazım biçimi. 2. Terza-Rima: Üç dizelik bendlerle kurulu ve belirli bir kafiye düzenine sahip nazım biçimi. 3. Triyole: 10 dizeden oluşan nazım biçimi. 4. Serbest Müstezat: Düşüncelerin dizeden dizeye atlayarak devam ettiği, belirli bir ölçü ve uyak kurallarına bağlı olmayan nazım biçimi. Bu nazım biçimleri, genellikle 19. yüzyıl sonlarında ve 20. yüzyılda Türk edebiyatına girmiştir.

Hayır, gazel ve nazım şekli aynı şey değildir. Gazel, Divan edebiyatının en yaygın nazım şeklidir ve beyitlerle kurulan bir nazım biçimidir. Nazım şekli ise, vezinli (ölçülü) mısraların belirli bir kafiye düzeni ile bir araya geldiği biçimdir.

Koşma, bir nazım biçimi değil, bir nazım türüdür. Nazım biçimi, şiirin dize sayısı, ölçü ve kafiye şekline göre düzenlenmesini ifade ederken; nazım türü, şiirin işlediği konu ve kullanım amacına göre sınıflandırılmasını belirtir. Koşma, genellikle 11'li hece ölçüsüyle yazılan ve aşk, sevgi, doğa gibi lirik konuları işleyen bir nazım türüdür.

Tahmis, Divan Edebiyatında daha önce yazılmış bir gazelin her beytinin başına, birinci mısranın kafiyesine uygun bir şekilde ve anlam bütünlüğünü koruyarak üç dize daha eklemek amacıyla yapılır. Tahmis kelimesinin başka anlamları da vardır: Tahmis Kahvesi: "Kahvenin dövüldüğü yer" anlamına gelir.

Âşık Ömer, hem hece hem de aruz ölçüsüyle şiir yazmıştır. Hece ölçüsüyle yazdığı nazım biçimleri: koşma; semai; varsağı. Aruz ölçüsüyle yazdığı nazım biçimleri: divanî; gazel; murabba; muhammes; kalenderi; satranç.

10. sınıf edebiyat dersinde işlenen koşma örnekleri genellikle 3 ila 6 dörtlük arasında değişir. Koşma örnekleri: Karacaoğlan: "Vara vara vardım ol kara taşa". Erzurumlu Emrah: "El çek tabip el çek yaram üstünden". Kul Nesimi: "Uykudan uyanmış şahin bakışlım".

AAAB nazım biçimi, koşma ve sone gibi nazım şekillerinde görülebilir. Koşma: Koşmaların birinci kıtasının birinci, ikinci ve dördüncü dizeleri ile diğer kıtaların dördüncü dizeleri birbirleriyle uyaklıdır. Sone: Edebiyatımıza Servet-i Fünun devrinde Fransızlardan girmiş bir nazım biçimidir.