MondrosAteşkesAntlaşması

Mondros Ateşkes Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'ndaki yenilgisinin ardından, İtilaf Devletleri ile barış sağlamak amacıyla imzalanmıştır. Antlaşmanın imzalanmasına yol açan bazı nedenler: Bulgaristan'ın savaştan çekilmesi. Devleti savunacak maddi gücün olmaması. 8 Ocak 1918 tarihli Wilson Bildirisi. İktidardaki İttihat ve Terakki Hükümeti'nin (Talat Paşa Hükümeti) 8 Ekim 1918'de istifa etmesi. Yeni hükümeti kuran Ahmet İzzet Paşa'nın ateşkes istemesi.

Kanal Cephesi, Mondros Ateşkes Antlaşması ile kapanmıştır.

Mustafa Kemal Paşa, Mondros Ateşkes Antlaşması'na şiddetle tepki göstermiştir. Eleştiriler: Antlaşmanın maddelerinin açık olmadığını ve çeşitli yorumlara yol açabileceğini belirterek, bu durumun İngiliz ihtiraslarının önüne geçilmesini zorlaştıracağını ifade etmiştir. Uyarılar: Sadrazam ve Başkumandanlık Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Reisi Ahmet İzzet Paşa'ya, orduların terhis edilmemesi ve İngilizlere boyun eğilmemesi gerektiğini vurgulayan bir telgraf göndermiştir. Eylem: İskenderun'un İngilizlerce işgaline karşı çıkmış ve bu duruma karşı direnç gösterme kararı almıştır. Ayrıca, 13 Kasım 1918'de İstanbul'a geldiğinde, İtilaf Devletleri donanmasını görünce "Geldikleri gibi giderler" diyerek mücadeleye hazır olduğunu belirtmiştir.

Mondros Ateşkes Antlaşması'na karşı ilk tepki, Mustafa Kemal Paşa tarafından verilmiştir. Mustafa Kemal, antlaşmanın imzalanmasından sonra, toprak bütünlüğünün ve bağımsızlığın zarar göreceğini belirterek İstanbul Hükümeti'ni uyarmıştır.

İstanbul'un İtilaf Devletleri tarafından işgal edilme sebepleri şunlardır: Mondros Ateşkes Antlaşması: İtilaf Devletleri, 30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması'na dayanarak 13 Kasım 1918'de İstanbul'u fiilen işgal etti. Anadolu'daki Milli Mücadele: 1919'un sonlarından itibaren Anadolu'da başlayan Milli Mücadele, İtilaf Devletleri'ni rahatsız etti. Padişahlığı ve halifeliği koruma iddiası: İtilaf Devletleri, işgalin padişahlığı ve halifeliği korumak ve güçlendirmek amacıyla yapıldığını iddia etti. Azınlıklara yönelik katliam korkusu: Azınlıklara yönelik bir katliam başlarsa İstanbul'un Türklerden alınacağı tehdidi de işgalin gerekçeleri arasında yer aldı.

Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonra kurulan bazı yararlı cemiyetler şunlardır: Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti. Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti. Trabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyeti. İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti. Kilikyalılar Cemiyeti. Anadolu Kadınları Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti. Milli Kongre Cemiyeti.

Güney Cephesi'nin açılmasının başlıca sebepleri şunlardır: Fransız ve İngiliz işgali: Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası Fransızlar, Çukurova ve Güneydoğu Anadolu'yu, İngilizler ise Antep, Urfa ve Maraş'ı işgal etmiştir. Halka yapılan zulüm: İşgalciler, halka kötü muamele etmiş, ayrımcılık yapmış ve yerli Ermenilerle iş birliği içinde yağmalar gerçekleştirmiştir. Kuvayımilliye'nin kuruluşu: İstanbul Hükümeti'nin gerekeni yapmaması üzerine bölge halkı, Kuvayımilliye birliklerini kurarak direnişe geçmiştir. Siyasi ve stratejik nedenler: Fransa, baş düşmanı Kral Konstantin'in geri dönmesiyle Yunanistan'a karşı Türkiye'yi destekleme kararı almış ve milli mücadele yanlısı bir tutum sergilemiştir.

Mondros Ateşkes Antlaşması sonrasında işgal edilen sembollerle gösterilen cepheler, devletler ve komutanlar şunlardır: Çanakkale Cephesi: Devlet: İngiltere ve Fransa. Komutan: General Sir Ian Hamilton (İngiliz) ve General François Foch (Fransız). İzmir: Devlet: Yunanistan. Komutan: Yunan General Anastasios Papoulas. Doğu Anadolu: Devlet: Rusya. Komutan: Rus General Nikolay Yudenich. Güneydoğu Anadolu ve Suriye: Devlet: Fransa. Komutan: General Gouraud. Ayrıca, Mondros Ateşkes Antlaşması sonrasında İstanbul, 13 Kasım 1918'de İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmiştir.

Mondros Ateşkes Antlaşması'nın 5. maddesi, Mebuslar Meclisi’nin derhal toplanmasına ve hükümet çalışmalarının meclisin denetimi altına alınmasına çalışılmasını öngörmektedir. Bu madde, 21 Aralık 1918’de kapatılan Mebuslar Meclisi’nin yeniden açılmasını ilk kez talep eden bir hükümdür.

Milli Mücadele dönemi, Mondros Ateşkes Antlaşması ile başlamıştır. Bu antlaşma, 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanmıştır.

Mondros Ateşkes Antlaşması'na göre Antalya ve Muğla çevresinde İtalya işgal etmiştir.

Misak-ı Millî'de Mondros Ateşkes Antlaşması'na göre çizilen sınırlar şunlardır: 30 Ekim 1918 tarihinde ateşkes imzalandığında Türk ordusunun kontrol altında tuttuğu sınırlar. Mondros Antlaşması imzalandığında işgal altında olmayan Osmanlı toprakları. Misak-ı Millî'de, bu sınırlar içindeki Türk vatanının bütününün hiçbir biçimde parçalanamayacağı belirtilmiştir.

Mondros Ateşkes Antlaşması'nda Osmanlı Devleti'nin tutumu, teslimiyetçi ve itaatkar olarak tanımlanabilir. Osmanlı Devleti adına Bahriye Nazırı Rauf Bey, 30 Ekim 1918'de Limni Adası'ndaki Mondros Limanı'nda, İtilaf Devletleri ile anlaşmayı imzalamıştır. Osmanlı hükümeti, işgaller karşısında genellikle diplomatik çözümler aramış, ancak bu girişimler genellikle başarısız olmuştur.

İtilaf Devletlerinin İstanbul'u resmen işgal etmesine yol açan gelişme, Mondros Ateşkes Antlaşması'nın imzalanmasının ardından 13 Kasım 1918'de İtilaf Devletleri'nin İstanbul'a asker çıkarmasıdır.

Doğu Cephesinde savaşılmasının nedeni, Mondros Ateşkes Antlaşması sonrasında Doğu Anadolu bölgesinin Ermenistan ve Gürcistan tarafından işgal edilmesi idi. Bu cephedeki savaşlar, Kars ve Sarıkamış gibi bölgelerin geri alınması için yapılmıştır.

Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası İngilizlerin tutumuna karşı Mustafa Kemal Paşa şu çalışmaları yapmıştır: 1. İşgallere Karşı Tepki: Mustafa Kemal Paşa, İngilizlerin İskenderun Bölgesi'ne yönelik saldırılarına karşı direnç ve müdafaa gösterme kararı almış, bu durum İstanbul Hükümeti'nin tepkisini çekmiştir. 2. "Geldikleri Gibi Giderler" Sözü: 13 Kasım 1918'de İstanbul'a geldiğinde, işgal donanmasını görünce "Geldikleri gibi giderler" diyerek işgallere olan tepkisini dile getirmiştir. 3. Ordu Müfettişliği Görevi: Mondros Ateşkes Antlaşması'nın uygulanması sırasında oluşabilecek yanlışlıkları ve tehlikeleri anlatmak için ordu müfettişliği görevine atanmıştır. 4. Milli Mücadele'nin Başlangıcı: Samsun'a çıkarak milli mücadeleyi başlatmış, burada Kuvayı Milliye birliklerini örgütleyerek işgal kuvvetlerine karşı silahlı direnişe geçmiştir.

Mondros Ateşkes Antlaşması ile Osmanlı Devleti'nin kısıtlanan hakları şunlardır: 1. Boğazların İtilaf Devletleri tarafından işgali: Çanakkale ve İstanbul Boğazları açılacak ve buradaki askeri üsler İtilaf Devletleri tarafından işgal edilecektir. 2. Stratejik noktaların işgali: İtilaf Devletleri, güvenliklerini tehdit altında gördükleri herhangi bir stratejik noktayı işgal edebileceklerdir (7. madde). 3. Haberleşme araçlarının denetimi: Hükümet haberleşmeleri dışındaki bütün haberleşme araçları İtilaf Devletleri'nin denetimine girecektir. 4. Ordu terhisi ve silahlara el konulması: Osmanlı ordusu terhis edilecek, bütün savaş gemilerine, ordunun araç, gereç, silah ve cephanesine el konulacaktır. 5. Ekonomik bağımlılık: İtilaf Devletleri, bütün liman ve tersanelerden yararlanabilecek, kömür, akaryakıt ve benzeri maddeleri Anadolu'dan temin edeceklerdir.

Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonra ilk işgal eden devlet İngiltere'dir. Bu kapsamda, Musul 15 Kasım 1918 tarihinde İngilizler tarafından işgal edilmiştir.

İstanbul Hükûmeti, Mondros Ateşkes Antlaşması'nın ağır şartlarını yerine getirememesi ve İtilaf Devletleri'nin baskısına dayanamaması nedeniyle istifa etti. Antlaşmanın imzalanmasından sonra, İtilaf Devletleri'nin İstanbul'da toplanan meclisten aldıkları kararları geri çekmelerini istemesi üzerine, Ali Rıza Paşa Hükûmeti istifa etmek zorunda kaldı.

Güney Cephesi, Mondros Ateşkes Antlaşması'nın ardından İngilizler tarafından işgal edilen Antep, Maraş, Urfa ve Adana gibi güney illerinin işgal edilmesiyle açılmıştır.