Cemiyetler

Milli varlığa düşman cemiyetlerden bazıları şunlardır: Kürt Teali Cemiyeti. İngiliz Muhipleri Cemiyeti. Wilson Prensipleri Cemiyeti. Hürriyet ve İtilaf Fırkası. Teali-i İslam Cemiyeti. Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası. Ayrıca, azınlıklar tarafından kurulan Mavri Mira, Etnik-i Eterya, Pontus Rum, Taşnak ve Hınçak gibi cemiyetler de milli varlığa düşman cemiyetler arasında yer almaktadır.

Milli Varlığa Zararlı Cemiyetler ve Milli Cemiyetlerin Farkları: 1. Milli Varlığa Zararlı Cemiyetler: Azınlıklar tarafından kurulmuştur. İtilaf Devletleri ile iş birliği yapmışlardır. Bağımsız devlet kurmayı amaçlamışlardır. Milli Mücadele hareketine karşı çıkmışlardır. Türk halkının can ve mal güvenliğine zarar vermişlerdir. 2. Milli (Yararlı) Cemiyetler: Türk halkı tarafından kurulmuştur. İşgallere karşı bölgesel olarak kurulmuşlardır. Türk milletinin bağımsızlığını ve hürriyetini sağlamayı amaçlamışlardır. Basın ve yayın yoluyla halkı bilgilendirmişlerdir. Silahlı mücadeleyi kabul etmişlerdir. Özetle, milli varlığa zararlı cemiyetler işgalleri kolaylaştırmayı ve milli mücadeleyi engellemeyi amaçlarken, milli cemiyetler ise işgallere karşı direnerek Türk milletinin bağımsızlığını hedeflemiştir.

"Türk Anac" ifadesi hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, "Türkovac" aşısı hakkında bilgi verilebilir. Turkovac aşısı, Sağlık Bakanlığı, Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) ve Erciyes Üniversitesi iş birliği ile geliştirilmiştir. "Türk Anac" ifadesinin ne zaman çıktığına dair bir bilgi bulunamamıştır.

Yararlı Cemiyetler: Trakya Paşaeli Cemiyeti: Edirne'de kurulmuş, Trakya'nın Yunan işgaline karşı korunmasını amaçlamıştır. İzmir Müdafaa-i Hukuk-i Osmaniye Cemiyeti: İzmir'in Yunanistan'a bağlanmasını engellemeyi hedeflemiştir. Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Doğu Anadolu'da Ermeni devleti kurulmasını önlemeye çalışmıştır. Kilikyalılar Cemiyeti: Adana ve çevresini Fransız ve Ermeni işgalinden kurtarmayı amaçlamıştır. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Milli iradeyi ve bağımsızlığı korumayı hedeflemiştir. Zararlı Cemiyetler: Mavri Mira Cemiyeti: Bizans İmparatorluğu'nu yeniden kurmayı amaçlamıştır. Etnik-i Eterya Cemiyeti: Bizans İmparatorluğu'nu yeniden canlandırmayı hedeflemiştir. Pontus Rum Cemiyeti: Trabzon merkezli bir Pontus Rum Devleti kurmayı amaçlamıştır. Hınçak ve Taşnak Cemiyeti: Doğu Anadolu'da bir Ermeni devleti kurmayı hedeflemiştir. Kürt Teali Cemiyeti: Doğu Anadolu'da bağımsız bir Kürt devleti kurmayı amaçlamıştır.

Zararlı cemiyetler, Kurtuluş Savaşı sırasında bağımsızlığa ve devlete karşı olan, İstanbul Hükümeti ve İtilaf devletlerinin politikası doğrultusunda faaliyet gösteren cemiyetlerdir. Bazı zararlı cemiyetler: Kürt Teali Cemiyeti. İslam Teali Cemiyeti. Wilson Prensipleri Cemiyeti. İngiliz Muhipleri Cemiyeti. Hürriyet ve İtilaf Fırkası. Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası. Mavri Mira Cemiyeti. Etnik-i Eterya Cemiyeti. Taşnak Sütyun ve Hınçak Cemiyetleri. Alyans İsrailit ve Makabi Cemiyetleri.

Milli Mücadele döneminde yaklaşık 50 farklı cemiyet kurulmuştur. Bu cemiyetler, üç ana gruba ayrılır: 1. Milli varlığa yararlı cemiyetler: Trakya Paşaeli Müdafaa-i Heyeti Osmaniyesi, Vilayat-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti, Redd-i İlhak, Müdafaa-i Hukuk Kongresi, Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Millîye Cemiyeti, Milli Kongre gibi. 2. Milli varlığa zararlı cemiyetler: Wilson Prensipleri Cemiyeti, Kürt Teali Cemiyeti, Teali-i İslam Cemiyeti, İngiliz Muhipleri Cemiyeti gibi. 3. Azınlıkların kurduğu cemiyetler: Pontus Rum Cemiyeti, Mavri Mira Cemiyeti, Taşnak ve Hınçak Cemiyetleri, Alyans İsrailit ve Makabi Cemiyetleri gibi.

Vatan ve Hürriyet Cemiyeti, II. Meşrutiyet'in ilan edilmesi amacıyla 1907 yılında İttihat ve Terakki ile birleşmiştir. Bu birleşme, Vatan ve Hürriyet Cemiyeti'nin etki alanını genişleterek daha güçlü bir yapı oluşturmayı ve ortak hedefler doğrultusunda çalışmayı sağlamıştır.

Milli Mücadele'ye karşı çıkan bazı cemiyetler şunlardır: Kürt Teali Cemiyeti. Teali-i İslam Cemiyeti. İngiliz Muhipleri Cemiyeti. Hürriyet ve İtilaf Fırkası. Wilson Prensipler Cemiyeti. Ayrıca, Mavri Mira Cemiyeti, Pontus Rum Cemiyeti, Hınçak ve Taşnak Cemiyeti gibi azınlıkların kurduğu cemiyetler de Milli Mücadele'ye karşı çıkmıştır.

Milli Mücadele döneminde kurulan bazı cemiyetler: Milli Varlığa Yararlı Cemiyetler: Trakya Paşaeli Müdafaa-i Heyeti Osmaniyesi; Vilayat-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti; Redd-i İlhak; İzmir Müdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti; Kilikyalılar Cemiyeti; Milli Kongre Cemiyeti; Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti. Milli Varlığa Zararlı Cemiyetler: Wilson Prensipleri Cemiyeti; Kürt Teali Cemiyeti; Teali-i İslam Cemiyeti; İngiliz Muhipleri Cemiyeti; Hürriyet ve İtilaf Fırkası. Azınlıkların Kurduğu Cemiyetler: Pontus Rum Cemiyeti; Mavri Mira Cemiyeti; Hınçak ve Taşnak Cemiyeti.

Mavri Mira Cemiyeti, Etniki Eterya Cemiyeti'nin devamı niteliğindedir. Mavri Mira, 1919 yılında İstanbul Rum Patrikhanesi'nde kurulmuş ve Rum çeteleri oluşturarak, bu çetelere silah temin ederek faaliyet göstermiştir.

Thule Cemiyeti, 17 Ağustos 1918'de Rudolf von Sebottendorff tarafından kurulmuştur.

Milli Kongre Cemiyeti'ni diğer yararlı cemiyetlerden ayıran temel farklar şunlardır: Ulusal bir cemiyet olması: Türkiye’nin her yerinden 70 civarında parti ve derneğin temsilcileri tarafından kurulmuştur. Uluslararası destek arayışı: Basın ve yayın yoluyla Millî Mücadele’nin haklılığını ve Türk davasını dünya kamuoyuna duyurmayı hedeflemiştir. Kuvâ-yi Milliye terimini kullanması: Kurtuluş Savaşı’nda bu terimi ilk kez kullanan cemiyettir. İstanbul Hükümeti ile resmi temas: İstanbul Hükümeti’ni Millî Mücadele’ye katılmaya ikna etmeye çalışmıştır. Misak-ı Millî’yi savunması: Milli mücadelenin haklılığını ortaya koymak için çeşitli dillerde yayınlar çıkarmıştır.

Vatan ve Hürriyet Cemiyeti, Sultan II. Abdülhamid döneminde, 1906 yılında kurulmuştur.

Milli varlığa zararlı cemiyetler, Anadolu'da farklı devletlerin kurulmasını veya dış devletlerin hüküm sürmesini amaçlayan, Milli Mücadele'ye karşı çıkan cemiyetlerdir. Bazı milli varlığa zararlı cemiyetler ve amaçları: Kürt Teali Cemiyeti: Doğu Anadolu'da bağımsız bir Kürt devleti kurmayı hedeflemiştir. İslam Teali Cemiyeti: Kurtuluşun İslam'da olduğunu savunmuş ve halkı Milli Mücadele'ye karşı kışkırtmıştır. İngiliz Muhipleri Cemiyeti: İngilizlerin himayesine sığınmayı savunmuş ve Türk Bağımsızlık Mücadelesi'ni engellemeye çalışmıştır. Wilson Prensipleri Cemiyeti: Amerikan mandası altına girilmesini savunmuştur. Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası: Vatanın kurtuluşunun padişah ve halifenin emirlerine bağlı kalmakla mümkün olabileceğini savunmuştur. Bu cemiyetler, İtilaf Devletleri'nden yardım ve destek görmüştür.

Eski İstanbul'da cemiyet hayatı, 19. yüzyılda Beşiktaş Grubu gibi entelektüel çevrelerin oluşumuyla başlamıştır. 1945-1960 yılları arasında İstanbul'daki cemiyet hayatı, İkinci Dünya Savaşı'nın ardından önemli değişiklikler geçirmiştir. 1950'den günümüze kadar olan süreçte, İstanbul'daki cemiyet hayatı, zenginlerin ve ultra zenginlerin ortaya çıkışı, sosyete içindeki "eski para" ve "yeni para" tartışmaları, lüks yaşam tarzı ve sosyete dergileri gibi konularla şekillenmiştir. Ayrıca, Beşiktaş Cemiyet-i İlmiyesi gibi bilimsel cemiyetler de İstanbul'daki cemiyet hayatının bir parçası olmuştur.

Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonra kurulan bazı yararlı cemiyetler şunlardır: Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti. Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti. Trabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyeti. İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti. Kilikyalılar Cemiyeti. Anadolu Kadınları Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti. Milli Kongre Cemiyeti.

Milli varlığa düşman cemiyetler ve azınlıkların cemiyetleri arasındaki fark şu şekilde açıklanabilir: Milli varlığa düşman cemiyetler, Türkler tarafından kurulan ve milli mücadeleye karşı çıkan zararlı cemiyetlerdir. Azınlıkların kurduğu cemiyetler ise Rum, Ermeni ve Museviler tarafından, İtilaf Devletleri'nin desteği ile kurulmuştur. Özetle, milli varlığa düşman cemiyetler, genellikle Türkler tarafından kurulup milli mücadeleye karşı çıkarken; azınlıkların kurduğu cemiyetler, İtilaf Devletleri'nin desteği ile kendi devletlerini kurmayı amaçlayan azınlık toplulukları tarafından kurulmuştur.

I. Dünya Savaşı sırasında çeşitli cemiyetler kurulmuştur: Milli Mücadeleye Yararlı Cemiyetler: Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti; İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti; Trabzon Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti; Kilikyalılar Cemiyeti; Anadolu Kadınları Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti; Milli Kongre Cemiyeti. Milli Varlığa Düşman Cemiyetler (Zararlı Cemiyetler): İngiliz Muhipleri Cemiyeti; Wilson Prensipleri Cemiyeti; Kürt Teali Cemiyeti; Teali-i İslam Cemiyeti; Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası. Azınlıkların Kurduğu Cemiyetler: Mavri Mira Cemiyeti; Etnik-i Eterya Cemiyeti; Pontus Rum Cemiyeti; Taşnak ve Hınçak Cemiyeti.

Milli Mücadele'ye karşı çıkan bazı cemiyetler şunlardır: Kürt Teali Cemiyeti. Teali-i İslam Cemiyeti. İngiliz Muhipleri Cemiyeti. Hürriyet ve İtilaf Fırkası. Wilson Prensipler Cemiyeti. Ayrıca, Mavri Mira Cemiyeti, Pontus Rum Cemiyeti, Hınçak ve Taşnak Cemiyeti gibi azınlıkların kurduğu cemiyetler de Milli Mücadele'ye karşı çıkmıştır.

Milli Mücadele Dönemi'nde yararlı ve zararlı cemiyetlerin ortak özellikleri: Bölgesellik: Her iki cemiyet türü de temel olarak bulundukları bölgeyi korumak ve savunmak amacıyla kurulmuştur. Halkı Bilinçlendirme: İşgallere karşı halkı bilinçlendirmek için mitingler, kongreler ve basın-yayın faaliyetleri düzenlemişlerdir. Bağımsızlık Hedefi: Türk milletinin bağımsızlığını ve hürriyetini sağlamayı hedeflemişlerdir. Silahlı Mücadele: İşgal kuvvetlerine karşı silahlı direnişe geçmişlerdir. Yararlı cemiyetler, işgale karşı direniş gösterirken; zararlı cemiyetler, işgaller karşısında teslimiyetçi bir tavır sergilemiş ve genellikle azınlıklar tarafından kurulmuştur.