Mustafa Kemal Atatürk, 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıktığında Kurtuluş Savaşı'nın fiili başlangıcını gerçekleştirdi. Samsun'da bulunduğu süre zarfında şu faaliyetleri yürüttü: 1. Asayiş Tedbirleri: Samsun ve çevresindeki Rum çetelerinin Türk halka yönelik tecavüzlerine karşı tedbirler aldı ve bölgedeki asayiş problemlerini çözmeye çalıştı. 2. Demiryolu İnşaatı: Türkiye'nin ilk yerli sermaye ile inşa edilen Samsun-Çarşamba demiryolu inşaatının temel atma törenine katıldı. 3. Askeri Teftiş: Samsun Kıtaatı Askeriyesi, 15. Tümen Karargâhı ve kışlalarını teftiş etti. 4. Eğitim ve Kültür: Samsun muallimlerinin düzenlediği çay programında milli eğitimin önemini vurguladı ve yeni Türk harflerinin tanıtımını yaptı. 5. Havza'ya Geçiş: 25 Mayıs'ta Samsun'dan ayrılarak Havza'ya geçti ve Milli Mücadele'nin örgütlenmesi için çalışmalar yaptı.