Modernleşme

Fecr-i Ati topluluğu, Türk edebiyatında birkaç önemli rol üstlenmiştir: İlk edebi bildiri (beyanname) yayımlayan topluluktur. Edebiyat-ı Cedide ile Milli Edebiyat arasında bir köprü görevi görür. Batıdaki benzer toplulukların küçük bir örneği olarak, dil, edebiyat ve sanatın gelişmesine hizmet etmeyi amaçlar. Genç yetenekleri bir araya toplamış ve fikir münakaşalarıyla halkı aydınlatmaya çalışmıştır. Değerli yabancı eserleri Türkçeye kazandırmayı hedeflemiştir. Ancak, topluluğun kısa sürede dağılmasının da etkisiyle, Fecr-i Ati önemli bir ekol olarak kabul edilmez.

Çağdaşlaşma yerine kullanılabilecek bazı sözcükler: Modernleşmek; Gelişmek; Yenileşmek; Modernize olmak; Çağdaş düşünmek.

Falih Rıfkı Atay'ın "Bizim Akdeniz" adlı gezi yazısında işlenen bazı konular: Afyon, Isparta, Burdur ve Antalya'nın tanıtımı. Doğal güzellikler. Coğrafi ve iklimsel özellikler. Ekonomik ve sosyal durum. Cumhuriyet'in getirdiği yenilikler.

Tasvîr-i Efkâr gazetesinin önemi şu şekilde özetlenebilir: İlk özel Türkçe gazetelerden biri olması. Fikir gazeteciliğinin öncüsü olması. Türk dilinin gelişmesine katkı sağlaması. Muhalif bir duruş sergilemesi. Kültürel hayata katkı sağlaması. Mustafa Kemal'in resminin yayımlanması.

Brezilya'daki Jön Türkler, 1910'lu yıllarda Brezilya ordusunu modernize etmek amacıyla Almanya'dan dönen genç subaylardır. Jön Türkler ifadesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde, II. Abdülhamid dönemine muhalif genç ve aydın kuşağı tanımlamak için kullanılmıştır. Brezilya'daki Jön Türkler hakkında daha fazla bilgi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim görevlisi Dr. Segah Tekin'in Türk Yurdu Dergisi'nin Nisan 2019 sayısında yayımlanan "Jovens Turcos - Brezilya'nın Jön Türkleri" başlıklı makalesinde bulunmaktadır.

İstanbul'un en büyük arayışı, daha iyi yaşam koşulları ve güvenlik olarak öne çıkmaktadır. Başlıca arayışlar: Deprem güvenliği: 1999 depremi sonrası, özellikle eski yapıların yoğunlukta olduğu ilçelerden, daha sağlam zeminli bölgelere doğru bir göç başlamıştır. Ekonomik fırsatlar: İstanbul, Türkiye'nin cazibe merkezi olup, eğitim, istihdam ve kültürel olanaklar gibi çekim unsurlarıyla hala birçok insanı çekmektedir. Sosyal adalet ve eşitlik: İstanbul, bölgesel eşitsizlikler ve kalkınma dengesizlikleri ile de mücadele etmektedir. Bu arayışlar, İstanbul'un demografik yapısını ve kentsel planlamasını önemli ölçüde etkilemektedir.

Yaprak Dökümü kitabı, yanlış batılılaşmayı ve bu süreçte yaşanan değerleri yitirmeyi anlatır. Reşat Nuri Güntekin'in romanı, modernleşme sürecindeki Türk toplumunda sosyal değişimle birlikte Ali Rıza Bey ailesinin yaşadığı dağılma ve yıkımı konu alır. Romanın ana temaları arasında yoksulluk, sadakatsizlik, ahlaki düşkünlük, israf, özenti ve yanlış batılılaşmanın yol açtığı diğer dramlar yer alır. Yazar, bu romanla okuyucuya, çılgın hayallerin, maddi israfların ve gereksiz özentilerin hüküm sürdüğü bir ailede çöküntülerin başlayacağını mesajını verir. Ayrıca, geleneksel kökenden gelen bir ailedeki eski ve yeni kuşak çatışması da işlenir.

Isadora Duncan, modern dansın kurucularından biridir. 16 yaşında klasik balenin katı kurallarını reddederek, yeteneğine rağmen bale eğitimi almamış, çıplak ayaklarıyla ve çıplak bedeniyle, içinden geldiği tarzda kendine has bir dans ve koreografi geliştirerek modern dansın temellerini atmıştır. Dansı gerçek yaşama uzak, yabancı kimliğinden çıkarıp yaşamın içine sokmaya çalışmıştır. Küçük yaştaki çocuklar için Moskova’da bir dans okulu kurmuştur. Yaşam biçimi ve düşünceleriyle toplumun dayattığı tabuları yerle bir etmiş, feminist, idealist ve komünist bir kişi olarak kadın özgürlüklerine adamıştır hayatını. Isadora Duncan, 1925 yılında, şalının arabanın tekerleğine dolaşması sebebiyle boynu kırılarak ölmüştür.

Japonya'nın "başka bir dünyaya açılan kapı" olarak görülmesinin birkaç nedeni vardır: Kültürel ve teknolojik zenginlik: Japonya, geleneksel ve modern yaşam tarzlarının eşsiz bir karışımını sunar. Kendine özgü yapısı: Japonya, Asya'da yer almasına rağmen biraz "uzaylı" bir ülke olarak da görülebilir. Misafirperverlik: Japonlar, genel olarak yardımsever ve misafirperver bir yapıya sahiptir. Çeşitli turistik mekanlar: Japonya'da Shogatsu (Yeni Yıl), Haru Matsuri (Baharı Karşılama) ve Hanami (Kiraz Çiçeği Festivali) gibi benzersiz festivaller düzenlenir.

İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı olarak adlandırılan 19. yüzyılda öne çıkan bazı kişiler ve özellikleri şunlardır: Kavalalı Mehmed Ali Paşa: Değişim geçiren bir imparatorluktaki iktidar boşluğundan faydalanarak güç kazanmaya çalışmıştır. Tanzimat Dörtlüsü (Mustafa Reşid Paşa, A. Cevdet Paşa, Ali ve Fuat Paşalar): Tanzimat döneminde idari ve hukuki alanda kalıcı düzenlemeler yapmışlardır. Genç Osmanlılar: Diktatör sadrazama karşı mücadeleler vermişlerdir. İbrahim Şinasi, Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami: Tanzimat döneminde önemli edebi çalışmalar yapmışlardır. Bu dönemde Osmanlı İmparatorluğu, modernleşme sürecinde idari, hukuki, eğitim ve mali alanlarda reformlar gerçekleştirmiştir.

II. Mahmud dönemi, Osmanlı tarihinde Batılılaşma (modernleşme) akımı ile öne çıkar. Bazı önemli ıslahatlar: Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması ve Avrupai tarzda eğitim gören Asakir-i Mansure-i Muhammediyye ordusunun kurulması. İlköğretimi zorunlu hale getirme ve modern anlamda ilk harp okulu ile tıp okulunun açılması. Divan-ı Hümayun'un kaldırılarak yerine Meclis-i Vâlâ ve Meclis-i Vükela'nın kurulması. Müsadere sisteminin kaldırılması ve posta teşkilatının kurulması.

Kısa Türkiye Tarihi, Türkiye'nin 19. yüzyıl başındaki ilk reform çabalarından 2000'li yıllara kadar olan süreci anlatır. Eserlerde işlenen bazı konular: Çağdaşlaşma serüveni. Çalkantılı siyasi tarih. Toplumsal ve kültürel gelişim. Bazı yazarların eserleri: Prof. Dr. Kemal H. Karpat. Klaus Kreiser. Prof. Dr. Sina Akşin.

Hadza kabilesinin yok olmasının birkaç nedeni vardır: 1. Modernleşme ve Habitat Kaybı: Artan tarım faaliyetleri ve yerleşim alanlarının genişlemesi, geleneksel avcılık ve toplayıcılık alanlarını daraltmaktadır. 2. Sosyal Sorunlar: Kabile üyeleri arasında bulaşıcı hastalıklar ve alkol kullanımı gibi sosyal sorunlar artmaktadır. 3. Toprak Kaybı: Son elli yılda %90'a varan toprak kaybı yaşamışlardır. 4. Kültürel Baskılar: Sömürge ve hükümet baskılarına karşı savaş vermişlerdir, bu da sayılarının azalmasına neden olmuştur.

Ahmet Hamdi Tanpınar'ın "Huzur" romanı, bir dünya görüşüne ve hayat nizamına kavuşamamış Cumhuriyet aydınlarının "huzursuzlukları"nı anlatır. Romanın ana temaları arasında şunlar yer alır: Varoluş sorunu. Aşk ve iç çatışma. Kimlik arayışı. İstanbul'un tasviri. Ayrıca, romanın adı huzur olsa da, eser daha çok huzursuzluğu ve yok oluşu işler.

Peyami Safa'nın "Fatih-Harbiye" romanı, Türk toplumunun modernleşme/Batılılaşma sürecini ve bu süreçte bireylerin yaşadığı çatışmaları ele alır. Romanın temel konuları: Doğu-Batı çatışması. Yanlış Batılılaşma. Kimlik arayışı. Nesil çatışması.

Mustafa Kemal Atatürk, Batıyı çağdaş uygarlığı yakalamak şeklinde anlıyordu. Atatürk'ün Batıya bakışıyla ilgili bazı görüşleri şunlardır: "Biz Batı medeniyetini taklitçilik yapalım diye almıyoruz. Onda iyi olarak gördüklerimizi, kendi bünyemize uygun bulduğumuz için, dünya medeniyet seviyesi içinde benimsiyoruz". "Memleketimizi asrileştirmek istiyoruz. Bütün mesaimiz Türkiye’de asri, binaenaleyh Batılı bir hükümet vücuda getirmektir". "Ülkeler çeşitlidir. Fakat uygarlık birdir ve bir milletin yükselmesi için de bu biricik uygarlığa katılması gereklidir". Atatürk, "Batılılaşma", "Batıyla bütünleşme", "Batılı gibi olmak" gibi kavramlara karşı çıkmış ve özdeğerlerden ödün vermeden kalkınmayı hedeflemiştir.

Refik Halit Karay'ın "Bugünün Saraylısı" adlı romanında, modernleşme sürecinin bireysel ve toplumsal düzeyde yarattığı etkiler anlatılmaktadır. Romanda ele alınan bazı konular: Kültürel değerlerden uzaklaşma: Bu durum, yozlaşma ve aidiyet problemlerine yol açmaktadır. Bireysel ve toplumsal çözülme: Aşk, kıskançlık gibi bireysel duygu ve yönelimler, bu çözülmeyi derinleştirmektedir. Maddi değerlere bağlılık: Ayşen'in, maddi değerlere önem vermesi nedeniyle duygusal olarak hüsrana uğraması. Yazar, bu temaları eleştirel bir bakış açısıyla sunarken, geleneksel olanın önemini ve değerini vurgulamaktadır.

Modernleşmenin toplumsal değişime etkilerinden bazıları şunlardır: Rasyonellik ve bireycilik. Sosyal farklılaşma ve uzmanlaşma. Kentleşme. Sosyal mobilite. Ailenin fonksiyonlarında değişme. Yeni iş ve mesleklerin ortaya çıkması. Dikey ve yatay toplumsal hareketliliğin artması. Şehirleşme eğiliminin hızlanması. Eğitimin yaygınlaşması ve laikleşmesi. Modernleşme, hem olumlu hem de olumsuz toplumsal değişimlere yol açabilir.

Atatürk'ün Avrupa'ya öğrenci göndermesinin bazı nedenleri: Batı medeniyetinin temel özelliklerini ve ilerleme sebeplerini öğrenmek. Osmanlı'yı yeniden ayağa kaldırmak için hangi sahalarda yeniliklerin yapılması gerektiğini belirlemek. Modernleşme sürecine katkıda bulunmak. Batıcı aydın ve bürokrat sınıfının oluşmasına öncülük etmek. Milli güzidelerin yetiştirilmesini sağlamak. Muasır medeniyetlerin bilgilerinin aktarılmasını sağlamak.

Modern Çin'in doğuşu ile ilgili bazı kitapların içerikleri şu şekildedir: "Çin Nasıl Çin Oldu?". "Modern Çin Düşüncesinin Yükselişi". "Çevirmenin Çemberi: Modern Çin Edebiyatının Öyküsü". "Çin Modern Tarihinde Yolculuk". Ayrıca, "Modern Çin" terimi, 19. yüzyılın ikinci yarısı, 20. yüzyılın tamamı ve 21. yüzyılın başlangıcını kapsayan bir dönemi ifade eder.