MillîMücadele

Ahmet Hamdi Tanpınar'ın "Sahnenin Dışındakiler" romanı, Milli Mücadele yıllarında İstanbul'da yaşanan olayları ve siyasi meseleleri ele alır. Romanın adı ve konusu, "sahnenin dışında" olanların içlerinde ve etraflarında olup bitenlerle ilişkilidir. Romanın bazı temaları: iki uygarlık (Doğu-Batı) arasında bocalayan Türk toplumu; kadın hakları mücadelesi; işgal altındaki İstanbul'un durumu. Ayrıca, eserde Cemal'in ağzından, asıl eylemin ne tam içinde ne de tam dışında olmanın getirdiği kararsızlık ve aydınların durumu da işlenir.

Doğu ve Güney cepheleriyle ilgili üç soru örneği: 1. Doğu Cephesi: Soru: Doğu Cephesi'nde kime karşı savaşılmıştır? Cevap: Ermeni. 2. Güney Cephesi: Soru: Güney Cephesi'nde kime karşı mücadele edilmiştir? Cevap: Fransa. 3. Genel Bilgi: Soru: Maraş'ta kuvay-ı milliye lideri kimdir? Cevap: Sütçü İmam.

Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun "Ankara" romanı, Türkiye'deki sosyal ve siyasal değişimleri Selma Hanım karakteri üzerinden anlatır. Roman, üç bölümden oluşur: 1. Kurtuluş Savaşı (1922'ye kadar). 2. Cumhuriyet'in kuruluş yılları (1926'ya kadar). 3. Cumhuriyet sonrası (1937-1943). Yakup Kadri, roman boyunca inkılâpların şekilce benimsenmesi, yozlaşma ve halkın özünü unutması gibi konuları eleştirir. Yazar, dönemin toplumsal yaşantısını ve Ankara'nın farklı dönemlerdeki durumunu anlatarak, yeni kurulan bir devletin zorlu dönemlerinde bireylerin devlet ve millet için çalışması gerektiğini vurgular.

Doğu ve Güney cephelerinin kapanması, diğer cephelere şu şekillerde katkı sağlamıştır: Batı Cephesi: Doğu Cephesi'nin kapanması ile buradaki düzenli ordu, Batı Cephesi'ne kaydırılmıştır. Moral ve Destek: Güney Cephesi'ndeki zaferler, Türk milletinin moralini yükseltmiş ve diğer cephelerdeki direnişe destek olmuştur. Diplomatik Zafer: Gümrü Antlaşması ile Doğu Cephesi'nin kapanması, TBMM'nin ilk uluslararası başarısı olmuş ve Misak-ı Milli'nin bir kısmı gerçekleşmiştir. İtilaf Devletleri Arasında Görüş Ayrılığı: Güney Cephesi'ndeki direniş, İtilaf Devletleri arasında görüş ayrılığına yol açmış ve Fransa, Misak-ı Milli'yi tanıyan ilk İtilaf Devleti olmuştur. Ankara Antlaşması ile de Fransa, TBMM'yi tanıyan ilk İtilaf Devleti olmuş ve İtilaf Devletleri bloğu ilk defa parçalanmıştır.

Mustafa Kemal Paşa, 22 Haziran'ı önemli görmüştür çünkü bu tarihte Amasya Genelgesi yayımlanmıştır. Genelgede şu ifadeler yer almaktadır: "Vatanın bütünlüğü, milletin istiklâli tehlikededir". "Milletin istiklâlini, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır". "Sivas'ta millî bir kongrenin acele toplanması kararlaştırılmıştır". Ayrıca, 22 Haziran 1919'da Mustafa Kemal Paşa, Ordu Müfettişliği sıfatını ve geniş yetkileri kabul ederek Anadolu'ya geçme fırsatı bulmuştur.

5. sınıf Türkçe ders kitabının 129. ve 130. sayfalarında, MEB yayınlarına göre, "Ne Olacak Bu Yemek Sorunu?" adlı metnin cevapları yer almaktadır. Bu sayfalarda ayrıca, metindeki Tolga ve annesinin beslenme konusundaki bakış açılarının incelenmesi ve belirli dil bilgisi unsurlarının (karşılaştırma işlevleri, yazım yanlışları) ele alınması gibi etkinlikler de bulunmaktadır.

Mustafa Necati Bey'in bazı önemli faaliyetleri: Kuvâ-yi Milliye'de Görev: İzmir'in işgali üzerine Balıkesir'e giderek Kuvâ-yi Milliye'ye katılmış ve Yunanlar ile Ahmet Anzavur kuvvetlerine karşı mücadelede yer almıştır. TBMM Üyeliği: TBMM'nin ilk üç döneminde Saruhan (Manisa) ve İzmir milletvekili olarak görev yapmıştır. Bakanlıklar: Mübadele, İmar ve İskân Vekâleti, Adalet Bakanlığı ve Millî Eğitim Bakanlığı görevlerinde bulunmuştur. Eğitim Alanında Yenilikler: Millî Eğitim Bakanı olarak, öğretmenlerin özlük haklarını iyileştirmiş, eğitim işlerini valilerin kontrolünden çıkararak bakanlığın kontrolüne almış ve "Maarif hizmetinde asıl olan öğretmenliktir" hükmünü getirmiştir. Harf Devrimi: Mustafa Necati Bey'in döneminde Harf İnkılabı gerçekleştirilmiştir. Sosyal Çalışmalar: Çocuk Esirgeme Kurumu (Himaye-i Etfal Cemiyeti) ve Kızılay gibi kuruluşların çalışmalarına destek vermiştir.

İnkılap tarihi cemiyetler konu anlatımı için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Giriş: Cemiyetlerin tanımını yaparak konuya giriş yapılabilir. Kurtuluş Savaşı sırasında kurulan yararlı ve zararlı cemiyetlerin genel olarak iki ana kategoriye ayrıldığından bahsedilebilir. 2. Yararlı (Milli) Cemiyetler: Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Trakya'nın Yunanistan'a katılmasını engellemiş, Edirne ve Lüleburgaz kongrelerini düzenlemiştir. İzmir Müdafaa-i Hukuk-i Osmaniye Cemiyeti: İzmir'in işgaline karşı kurulmuş, Batı Anadolu'nun Türklüğünü duyurmuştur. Kilikyalılar Cemiyeti: Çukurova'da Fransız ve Ermeni işgallerine karşı savaşmıştır. Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti: Kurtuluş Savaşı için destek toplamıştır. Milli Kongre Cemiyeti: Milli mücadelenin haklılığını basın yoluyla dünya kamuoyuna duyurmuştur. 3. Zararlı Cemiyetler: Mavri Mira Cemiyeti: Rumlar tarafından Bizans'ı canlandırmak amacıyla kurulmuştur. Kürt Teali Cemiyeti: Doğu Anadolu'da Kürt devleti kurmayı amaçlamıştır. Wilson Prensipleri Cemiyeti: ABD mandasını savunmuştur. Sulh ve Selameti Osmaniye Fırkası: Vatanın kurtuluşunu padişah ve halifenin emirlerine uymakla mümkün görmüştür. 4. Sonuç: Tüm yararlı cemiyetlerin Sivas Kongresi'nde "Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti" adı altında birleştirildiğinden bahsedilebilir. Konu anlatımı, YouTube ve derstarih.com gibi kaynaklardan yararlanılarak desteklenebilir.

12. sınıf tarih 2. ünite, "Milli Mücadele" olarak adlandırılır. Bu ünitede ele alınan bazı konular: Milli Mücadele Dönemi. Atatürk Dönemi'nde yapılan inkılaplar. Ünite sonunda öğrencilerin, bu konularla ilgili gerekli bilgi, beceri ve değerleri kazanmaları amaçlanır.

Burhan Cahit Morkaya'nın "Köy Hekimi" kitabı, genç doktor Suat Naci'nin Isparta'nın Bademli kasabasında yaşadığı olayları anlatır. Kitapta işlenen bazı konular: babasız büyüyen çocuklar; kendi kendine yetme mücadelesi veren insanlar; erkeklerin cepheye gittiği bir dönemde kadınların üstlendiği ağır yük; savaşın halk üzerindeki yıkıcı etkileri. Ayrıca, eserde şehir ile kasaba, I. Cihan Harbi ile Millî Mücadele, tevazu ile hamaset, cehalet ile kibir gibi karşıtlıklar da işlenmiştir.

Adana'yı işgal eden Fransız kuvvetlerine karşı savaşan bazı önemli kişiler şunlardır: Kılavuz Hatice (Gülekli Hatice). Rahime Hatun (Tayyar Rahmiye). Mustafa Kemal Atatürk. Şahin Bey ve Arslan Bey. Ayrıca, Kilikyalılar Cemiyeti ve Kuvayımilliye önderleri de Fransız işgaline karşı mücadele etmiştir.

Nutuk, 1919'dan başlar çünkü Mustafa Kemal Atatürk, bu tarihte Samsun'a çıkarak Kurtuluş Savaşı'nı başlatmıştır. Nutuk, Atatürk'ün 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkışıyla başlayan ve Millî Mücadele ile Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş aşamalarını anlatan, 1927 yılına kadar olan süreci kapsayan tarihi bir konuşmadır.

"Cumhuriyet'in İlk Sabahı" kitabı, şerbetçi bir çocuğun gözünden Kurtuluş Savaşı yıllarını ve Cumhuriyet'in ilanını anlatır. Bakış açısı olarak, özellikle çocukların ve yetim kalan bireylerin yaşadığı zorluklar, Cumhuriyet'in onlara sunduğu umut ve eğitim yoluyla bireylerin nasıl şekillendiği ele alınır. Kitabın yazarları Şermin Yaşar ve İlber Ortaylı, eseri tarihi bir hikâye olarak sunmuştur.

En büyük kadın kahraman olarak farklı görüşler bulunmaktadır. Bazı önemli kadın kahramanlar: Tomris Hatun. Kleopatra. Maria Curie. Sabiha Gökçen. Halide Edip Adıvar. Kara Fatma (Fatma Seher Erden). Şerife Bacı.

Ömer Fevzi Efendi, Millî Mücadele'ye karşı faaliyetleri nedeniyle sürgün edilmiştir. Sürgün edilme sebepleri: Kuvayımilliye'ye karşı örgütlenme: İşgal döneminde, Yüzelliliklerden Aziz Nuri Bey ile birlikte köy köy dolaşarak halkı Kuvayımilliye'ye karşı örgütlemeye çalışması. Yunanlarla iş birliği: Yunan güdümünde Bursa'da kurulması düşünülen “muhtar” devletin çalışmalarında aktif rol alması ve Yunan Kral Konstantin’e tebrik telgrafı çekmesi. Ömer Fevzi Efendi, 1925 yılında hazırlanan "150'likler" listesinde yer alarak sürgüne gönderilmiştir.

Subaşızadeler kitabı, Osmanlı'dan Cumhuriyet'e uzanan süreçte varlıklı ve hayırsever bir ailenin hikayesini anlatıyor. Kitapta ele alınan bazı konular: Aile tarihi: Subaşızade ailesinin ilk figürleri, Osmanlı'nın son dönemlerinde ilmiyede etkin olmuş, medreselerde müderrislik ve kadılık gibi görevlerde bulunmuşlardır. Milli Mücadele desteği: Aile, Milli Mücadele'ye maddi ve manevi destek sağlamış, Anadolu'ya silah sevkiyatı yapmış ve çeşitli hayır işlerinde bulunmuşlardır. Toplumsal ve devlet hizmetleri: Aile bireyleri, eğitim, devlet ve kamu hizmetlerinde aktif rol almış, bakanlık ve yerel yönetimlerde görev yapmışlardır. İstanbul'un tarihi: Kitap, İstanbul'un değişen sosyolojisi, mülkiyet ilişkileri ve mahalle yapısı gibi kent tarihi açısından önemli bilgiler sunuyor. Eser, arşiv belgeleri, dönem gazeteleri ve hatıratlar üzerine yapılan titiz bir çalışmanın sonucudur.

Müdâfaa-i hukuk, "hakların savunması" anlamına gelir. Müdâfaa-i hukuk cemiyetleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun Mondros Mütarekesi'ni imzalayarak İtilaf Devletleri'ne teslim olması üzerine, Osmanlı Türkiye'sinin çeşitli kent ve kasabalarında oluşturulan ve Millî Mücadele'nin ilk örgütsel çekirdeğini oluşturan sivil kuruluşlardır. Bu cemiyetler, Osmanlı hükûmetine muhalif olan eski İttihat ve Terakki Fırkası üyelerinin yanı sıra milliyetçi askerler ve aydınlar tarafından kurulmuştur. Sivas Kongresi'nden sonra, tüm müdâfaa-i hukuk örgütleri "Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti" şemsiyesi altında bir araya getirilmiştir.

Misâk-ı Millî ve Misak-ı Maarif arasındaki temel fark, kapsamları ve odak noktalarıdır: - Misâk-ı Millî: - Tanım: 1920'de Son Osmanlı Mebusan Meclisi tarafından ilan edilen, milli sınırlar ve bağımsızlık mücadelesini belirleyen karardır. - Amaç: Milli mücadele sonucunda kurulacak tam bağımsız Türkiye'nin sınırlarını ve temel ilkelerini belirlemek. - Misak-ı Maarif: - Tanım: Mustafa Kemal Paşa'nın eğitime yönelik direktifleri doğrultusunda İsmail Safa tarafından oluşturulan, Erken Cumhuriyet Dönemi eğitim politikalarının bir açıklamasıdır. - Amaç: Milliyetçi, halkçı ve cumhuriyetçi nesiller yetiştirmek, ilköğretimin yaygınlaştırılması ve okuma yazma oranının artırılması. Özetle, Misâk-ı Millî daha çok siyasi ve bağımsızlık konularıyla ilgilenirken, Misak-ı Maarif eğitim ve toplumsal gelişimle ilgilidir.

8. sınıf İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük ders kitabı Sayfa 120'de, SEK Yayınları'na göre, "Millî Mücadele Dönemi'ni anlatan bir eser meydana getirseydiniz bu eser türü ne olurdu? Neden?" sorusu yer almaktadır. Ayrıca, bu sayfada "Aşağıdaki tablolarda Millî Mücadele Dönemi'nin hangi özellikleri vurgulanmaktadır? Açıklayınız" şeklinde bir soru daha bulunmaktadır. Cevaplar için aşağıdaki siteler kullanılabilir: ingilizceciyiz.com; egitim.net.tr; cevapkontrol.com.

Nutuk, Mustafa Kemal Atatürk tarafından 1919'dan 1927'ye kadar yazılan çünkü bu tarihler, eserin kapsadığı dönemi ifade eder. Nutuk, Atatürk'ün 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkışıyla başlayan ve Cumhuriyet'in ilanından sonraki inkılap dönemine kadar olan süreci (1927) anlatır. Eserin yazılma amaçları arasında tarihsel bir metin oluşturma, siyasi hesaplaşma yapma, millete yapılan icraatlar hakkında hesap verme ve öğüt verme, geleceğe dair ışık tutma gibi unsurlar yer alır.