Atatürk, Nutuk'ta kendini eleştirmesinin birkaç nedeni vardır: 1. Geçmişe yönelik hesaplaşma: Atatürk, Nutuk'u yazarken geçmişteki olayları ve kararları değerlendirerek, hem kendi eylemlerini hem de dönemin siyasi aktörlerinin tutumlarını çözümlemiş ve yorumlamıştır. 2. Muhaliflerle yüzleşme: Eser, aynı zamanda siyasi bir hesaplaşma niteliği taşır ve Atatürk, Nutuk'ta bazı isimleri ve olayları eleştirerek, muhalifleriyle hesaplaşmıştır. 3. Gençliğe yol gösterme: Atatürk, Nutuk'un sonunda yer alan "Gençliğe Hitabe" ile gelecek kuşaklara bir öğreti ve kurtuluş yolu bırakmak istemiştir.