Nutuk

Atatürk, Nutuk'ta kendini birkaç nedenle eleştirmiştir: Geçmişe yönelik hesaplaşma. Muhaliflerle yüzleşme. Gençliğe yol gösterme.

Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk'u birkaç amaçla yazmıştır: Tarihsel bir metin olarak: Millî Mücadele'nin ve Cumhuriyet'in kuruluş sürecinin birinci ağızdan tarihsel bir anlatımını sunmak. Siyasi hesaplaşma için: Muhalifleriyle bir hesaplaşma yapmak ve düşüncelerini siyasi bir düzlemde ifade etmek. Gelecek kuşaklara öğüt ve yol göstermek: Geçmişte yaşananlardan ders çıkarılarak gelecekte olabilecek tehlikelere karşı uyarıda bulunmak ve milli birlik, bağımsızlık ile modernleşme ideallerini vurgulamak. Türk milletine hesap vermek: Aldığı kararların gerekçelerini ve icraatlarını Türk milletine açıklamak.

Atatürk'ün Söylevi (Nutuk) önemlidir çünkü: Milli Mücadele ve Cumhuriyet'in tarihini belgeler. Bir devre ışık tutar. Siyasi bir hesaplaşma niteliği taşır. Edebi ve tarihi bir eserdir. Gelecek nesillere ışık tutar.

Nutuk, Mustafa Kemal Atatürk tarafından 6 gün boyunca, toplamda 36 saat 33 dakika süren bir konuşma şeklinde yazılmıştır. Bu durumda, Nutuk'un okunması yaklaşık 6 gün sürer.

Nutuk'un ilk baskısı 100 bin adet olarak basılmıştır.

Orhan Çekiç'e göre Nutuk'un yazılma amaçlarından bazıları şunlardır: Tarihsel metin. Siyasi hesaplaşma. Türk milletine hesap verme. Geleceğe ışık tutma. Tehlikelere karşı uyarı. Ayrıca, Atatürk Nutuk'u yazarken suikastler nedeniyle ölebileceğini düşündüğü için acele etmiştir.

Nutuk'un ilk cümlesi: "1335 senesi Mayıs’ının 19’uncu günü Samsun'a çıktım". Bu cümle, 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkarak bir milletin bağımsızlık fitilini ateşleyen Mustafa Kemal Atatürk'ün sözlerine atıfta bulunur.

Nutuk ve söylev kavramları genellikle eş anlamlı olarak kullanılır ve bir topluluk karşısında etkili, coşkulu konuşmaları ifade eder. Ancak, bazı farklılıklar mevcuttur: Nutuk, Mustafa Kemal Atatürk'ün 1919-1927 yılları arasındaki faaliyetleri özetlediği, 15-20 Ekim 1927 tarihlerinde CHP'nin İkinci Kongresi'nde sunduğu konuşmanın metnidir. Söylev, genel olarak bir düşünceyi coşkulu bir dille anlatma, bir topluluğu harekete geçirme, belli bir amaca yöneltme amacını taşıyan konuşmalar için kullanılır. Dolayısıyla, Nutuk, Atatürk'ün özel bir konuşmasını ifade ederken, söylev daha geniş bir kavramdır ve farklı kişiler tarafından yapılan benzer nitelikteki konuşmaları kapsar.

Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk'ta aşağıdaki anılarını anlatmıştır: Samsun'a çıkışı ve sonraki gelişmeler. Kurtuluş Savaşı süreci. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu. Atatürk, Nutuk'ta ayrıca, milli birlik, bağımsızlık ve modernleşme ideallerini de vurgulamıştır.

Nutuk'un orijinal formatı, 1927 yılında ilk kez Arap harfleriyle iki cilt olarak yayımlanmıştır. Birinci cilt: Asıl metni içerir. İkinci cilt: Belgeleri içerir. Aynı yıl, tek cilt hâlinde lüks bir baskısı da yapılmıştır. Daha sonraki yıllarda, özellikle harf inkılabından sonra, Nutuk'un basımları Latin alfabesiyle gerçekleştirilmiştir. 2015 yılında, Türk Tarih Kurumu, Nutuk'u orijinal Osmanlıca diliyle yeniden yayımlama kararı almıştır.

Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk'ta 1919'dan 1927'ye kadar olan dönemde yaşanan olayları anlatmaktadır. Bu olaylar arasında: 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkışı ve Millî Mücadele'nin başlangıcı; Kuvâ-yi Milliye, Büyük Millet Meclisi ve Cumhuriyet dönemleri; İç isyanlar ve Hıyanet-i Vataniye ile İstiklal Mahkemeleri'nin kuruluşu; Kurtuluş Savaşı sırasında Batı, Güney ve Doğu cephelerindeki savaşlar; Lozan Barış Antlaşması'nın imzalanması ve sonrası gelişmeler; Ankara'nın başkent oluşu, Cumhuriyet'in ilanı ve yapılan devrimler yer almaktadır. Nutuk, Atatürk'ün kendi bakış açısıyla, belgelere dayanarak hazırladığı, Millî Mücadele ve Cumhuriyet'in kuruluş sürecini anlatan önemli bir tarihî kaynaktır.

"Nutuk'a Bir Bakış" kitabının yazılma amacı, Nutuk'un doğru anlaşılması ve değerlendirilmesine katkı sağlamaktır. Sebahattin Özel'in yazdığı bu kitap, Nutuk'un bazı basımlarında yer alan hataları ve okuyucuların karşılaşabileceği yanılgıları ele alır.

Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk adlı eserinde Türk milletine ve gençliğe seslenmiştir. Türk milletine yönelik seslenişinde, Millî Mücadele'nin nasıl kazanıldığını ve modern devletin nasıl kurulduğunu anlatmıştır. Gençliğe yönelik seslenişinde ise, Türk gençliğinin sağduyusuna, milliyetçiliğine ve vatan sevgisine güvendiğini belirtmiş, onlara ilim ve irfanın müspet fikirlerini vererek geleceği inşa etmelerini istemiştir. Ayrıca, Nutuk'un okunduğu 1927'deki kurultayda hükûmet üyeleri, milletvekilleri, parti delegeleri ve ileri gelenleri, yüksek rütbeli komutanlar, üst düzey yöneticiler, tüm büyükelçiler ve özel davetliler de yer almıştır.

Nutuk, Mustafa Kemal Atatürk tarafından 1927 yılının başlarında Ankara'da hazırlanmaya başlanmıştır. Nutuk'un ilk okunması, 15-20 Ekim 1927 tarihleri arasında Cumhuriyet Halk Partisi'nin İkinci Büyük Kurultayı'nda gerçekleşmiştir.

Hıfzı Veldet Velidedeoğlu, Nutuk'u, Atatürk ideolojisinin genç kuşaklara aktarılmasını sağlamak amacıyla günümüz Türkçesine çevirmiştir. Velidedeoğlu, Nutuk'un dilinin oldukça eski ve ağdalı olmasının, özellikle genç kuşaklar tarafından anlaşılmayı zorlaştırdığını belirtmiştir.

İstiklal Marşı ve Gençliğe Hitabe'nin genel adı "İstiklal Marşı ve Gençliğe Hitabe" olarak belirtilir.

Nutuk'un en iyi yayını olarak aşağıdaki yayınevleri öne çıkmaktadır: İş Bankası Kültür Yayınları. İnkılap Kitabevi. Atatürk Kültür Merkezi (AKM) Yayınları. Yapı Kredi Yayınları. Yayınevi seçimi, kişisel tercihlere ve aranan özelliklere bağlıdır. Güvenilirlik, akademik kalite, zenginleştirmeler ve okunabilirlik gibi faktörler göz önünde bulundurulabilir.

Mustafa Kemal Atatürk, Bursa'da Türkçe ezan okunmasına karşı gerçekleşen protestoların ardından, 6 Şubat 1933 akşamı verilen yemek sırasında "Bursa Nutku" olarak bilinen konuşmayı yapmıştır. Konuşmanın yapılmasına sebep olan olay şu şekilde gelişmiştir: Bursa Ulu Cami’den çıkan yüz kadar kişi “Ezan her yerde Arapça okunurken, neden bir tek Bursa’da Türkçe okunuyor?” diye bağırarak müftülük binasına doğru yürüyüşe geçer. Kalabalık, makamında olmayan Vali’yi beklerken merdivenlere oturur. Polisin müdahalesiyle olay bir olay çıkmaksızın dağılır. Bu gelişmeler, İzmir’de bulunan Atatürk’e iletilir. Toplantıda bulunan gençlerden biri, "Bursa gençliği olayı hemen bastıracaktı, fakat zabıtaya ve adliyeye olan güveninden ötürü..." demeye kalktığı anda Atatürk, "Bursa Nutku" olarak bilinen sözleri bir çırpıda söyler. Atatürk'ün bu konuşmayı yapmasının sebebi, olayın Cumhuriyet yasalarına aykırı olması ve kimsenin tutuklanmamış olmasıdır.

Mustafa Kemal Atatürk, "Beni hatırlayınız" ifadesini 29 Ekim 1933 tarihinde, Cumhuriyet'in onuncu yıldönümü kutlamalarında yaptığı Onuncu Yıl Nutku'nun orijinal metninde kendi el yazısıyla yazmıştır. Ancak, bu ifade nutkun nihai metninde yer almamıştır; çünkü Atatürk, bu cümlenin bir vedayı andırdığını düşünerek, dönemin önemli isimlerinden Hikmet Bayur'un önerisiyle bu ifadeyi metinden çıkarmaya karar vermiştir.

Mustafa Kemal Atatürk'ün Nutuk kitabı, ilk kez 1927 yılında yayınlanmıştır. Eserin kitap olarak ilk basımı, Türk Tayyare Cemiyeti tarafından 1928 yılında iki cilt hâlinde yapılmıştır.